یار مهربان گردشگری همواره غریبه است

به مناسبت روز کتاب و کتابخوانی کسب و کار بررسی می کند

نویسنده : عماد عزتی

بیست و چهارم آبان ماه روز کتابخوانی نامگذاری شده و مسئولان در این روز به خصوص، همواره بر جایگاه کتاب و کتابخوانی در ارتقاء سطح دانش جامعه تاکید می کنند  و به دنبال یافتن جایگاه اصلی کتاب در جامعه ایران هستند اما صنعت نوپای گردشگری ایران باستانی از دوری یار مهربانش رنج می برد.

هرچند جایگاه کتاب و کتابخوانی در کشور ایران همواره محلی از اختلاف نظر مسئولان بوده و بسیاری از نامناسب بودن میزان سرانه مطالعه در جامعه می گویند و اکثرا مطالعه ایرانیان را به کتابهای درسی و آموزش کنکور یا مذهبی نسبت می دهند اما اینبار صحبت از رمان یا کتابهای درسی نیست؛ بلکه هدف کتابهایی است که می توانند چگونه سفر کردن را به ما بیاموزند و راهنمای ماجراجویی هایمان در گوشه و کنار ایران زمینه و چه بسا خارج از مرزها باشند.

طبق آماری که وزارت ارشاد از تولید کتابهایی در این زمینه ارایه داده در می یابیم که اوضاع صنعت نشر در صادرات نامرئی ایران زمین اصلا خوب نیست و گردشگری ایران زمین از این کمبود رنج می برد. این درحالی است که اگر واقعا قصد درک جایگاه اصلی صنعت نشر کتابهای گردشگری را در صادرات نامرئی ایران باستانی داریم کافی است نیم نگاهی به فعالیت صنعت نشر در بخش گردشگری ترکیه داشته باشیم .

جالب است بدانیم براساس آمارهای ارایه شده توسط سازمان جهانگردی این کشور در سالهای 2010 تا 2012 میلادی حدود ده میلیون جلد کتابچه راهنمای گردشگری به سی زبان مختلف جهان منتشر کرده و در بازارهای هدفش به مناسبت های مختلف توزیع کرده است. این در حالی است که آمار جراید ، مجلات و تبلیغات مختلف درباره دیدنی های کشور ترکیه در بازارهای هدف توزیع شده است در این گزارش ذکر نشده و صرفا به کتابچه های راهنما اشاره شده است که خود حاکیت از برنامه ریزی دقیق مسئولان گردشگری این کشور با همکاری صنعت نشر ترکیه دارد.

اما ایران باستانی با توجه به جاذبه های تاریخی و طبیعی خود همواره در این بخش ضعیف عمل کرده و خبری از حضور گسترده کتابچه های راهنمای گردشگری در بازارهای هدف کشورمان نیست و معدود مجلاتی که در زمینه گردشگری به زبان های مختلف منتشر شده اند نیز اطلاعات کمی درباره دیدنی های ایران در اختیار مخاطبان و علاقمندان سفر به ایران قرار می دهند .

اطلاع رسانی به گردشگران خارجی بسیار ضعیف است

در این زمینه آرش نورآقایی با بیان اینکه اطلاع رسانی در حوزه گردشگری به گردشگران خارجی بسیار ضعیف است می گوید:  کتابهایی که برای معرفی جاذبه های ایران به زبان های مختلف نگاشته و در جهان منتشر شده، به تعداد انگشتان یک دست نیز نمی رسد.

این پژوهشگر گردشگری ضمن تاکید به حضور صنعت نشر در گردشگری کشورمان می افزاید: کتاب لونلی پلانت یکی از کتاب هایی است که گردشگران هنگام ورود به ایران آن را با خود به همراه می آورند در حالی که اطلاعات کاملا کلیشه ای و بسیار جزئی درباره تمدن ایران باستان در این کتابچه راهنما قید شده است اما بازهم به دلیل کمبود اطلاعات در این زمینه گردشگران ترجیح می دهند این کتاب را همراه خود داشته باشند در حالی که ایران می تواند با استفاده از تخصص و مشارکت بخش خصوصی صنعت نشر اطلاعات دقیقتر و کاملتری درباره تمدن ایران زمین را در بدو ورود به گردشگران بدهد.

از سوی دیگر امید کریمخان زند، ناشر کتب گردشگری می گوید: حالا که دولت قصد توسعه گردشگری را دارد و دایم از حضور و گسترش مشارکت بخش خصوصی در این امر می گوید بجاست که حضور ناشران کتب گردشگری را در کنار صاحبان صنایع وابسته گردشگری مثل هتلداری ویا رستوران ها و بخش حمل و نقل جدی بگیریم و زمینه ساز آن باشیم.

این ناشر بخش خصوصی درباره ضعف گردشگری ایران درباره وجود کتابچه های راهنما می گوید: فرض کنیم کتابچه های راهنما به زبان انگلیسی در سراسر جاذبه های ایران وجود دارد اما سئوال اصلی اینجاست که حالا که دولت ایران دروازه تمدن ایران زمین را به روی گردشگران گشوده است همه این گردشگران ورودی به زبان انگلیسی مسلط هستند و ما می توانیم به سئوالات آنها درحالی که همه می دانیم گردشگری ایران از تعداد کم تورگردانان متخصص رنج می برد ، پاسخ مناسب بدهیم؟ یا اینکه مترجمی هست که به زبان محلی گردشگران مسلط بوده و توضیحات لازم را به آنها بدهد؟ پس به جاست که به فکر این موضوع باشیم و زمینه حضور ناشران تخصصی را در صنعت گردشگری ایران فراهم کنیم .

ستاد سفرهای نوروزی تاکیدی بر لزوم کتابچه های راهنمای گردشگری

زند به ستاد سفرهای نوروزی اشاره می کند و می گوید: هرسال نزدیک به تعطیلات عید نوروز در تمام شهرها و شهرستان های ایران ستادی به نام ستاد سفرهای نوروزی تشکیل شده و مسئولان این ستاد از تهیه و توزیع صدها هزار جلد کتابچه راهنما ، بروشور، لوح فشرده یا بسته های تبلیغاتی جاذبه گردشگری منطقه خود بین گردشگران ورودی سخن می گویند که این موضوع بیانگر آن است که مسئولان ایران لزوم حضور گسترده ناشران در بخش گردشگری را می دانند اما ظاهرا فقط این لزوم را در دوره ای خاص و نزدیک به نوروز در نظر گرفته اند حال آنکه با توجه به سیاست های جدید دولت اگر گردشگری ایران با ورود گردشگران خارجی در تعداد انبوه مواجه شود واقعا در این زمینه ضعیف و شکننده است پس بهتر است این ستاد همه سال را برای حضور گسترده کتابچه ها و راهنمای های گردشگری در استان مورد نظر خود بخصوص در کنار جاذبه های گردشگری شهر یا روستای مورد نظر باشند .

این فعال عرصه نشر در صنعت گردشگری می گوید اگر بتوانیم چنین ستادی را در بازارهای هدف گردشگری کشورمان با همکاری نهادهای مسئول  مستقر کنیم و با همکاری آنها کتابچه های راهنما در زمینه گردشگری و معرفی تمدن ایران باستانی در کشور میزبان را در سطح گسترده فراهم کنیم جای تردیدنیست که شاهد حضور گسترده گردشگران در کنار جاذبه های گردشگری کشورمان خواهیم شد.

آرش نورآقای با مقایسه صنعت نشر و تبلیغات گردشگری در گوشه و کنار جهان می گوید: این تصور اشتباه است که فکر کنیم مجلات و روزنامه ها می توانند همان تاثیر گذاری کتابچه های راهنما را در صنعت نشر داشته باشند بلکه این نوع از نشریات می توانند در جهت تشویق گردشگران برای بستن چمدان هایشان ایفای نقش می کنند در حالی که کتابچه های راهنما به عنوان راهنمایی مطمئن همواره همراه گردشگران به کشور مقصد سفر خواهد کرد.

نورآقایی کتابچه های راهنمای گردشگری را به قطب نمای گردشگران و ماجراجویان در گوشه و کنار دهکده جهانی تشبیه می کند و می گوید اگر این کتابچه ها در سطح وسیع و البته صحیح در بازارهای هدف توزیع شوند جای تردید نیست که این ماجراجویان و گردشگران بازار هدف به جهت عقربه های آن قطب نما بار سفر خواهند بست.

2 راهکار توزیع کتابچه های راهنمای گردشگری

این در حالی است که امید کریمخان زند، از دو ابتکار عمل در این زمینه نام می برد و می گوید: می توانیم از هتل ها و مراکز اقامتی برای توزیع کتابچه های راهنمای گردشگری و تاریخچه تمدن ایران زمین استفاده کنیم .

وی به وجود مینی بارها در اتاق های هتل اشاره می کند که مسافران در صورت استفاده از خوراکی های موجود در آن  باید هزینه آنها را هنگام تخلیه اتاق بپردازد پس بجاست که بسته ای تبلیغاتی که شامل کتابچه های راهنمای کشورمان بخصوص منطقه استقرار هتل است را در اتاق مسافران قرار دهیم تا با اینکار بتوانیم مسافران را تشویق به تهیه این کتاب ها کنیم البته نباید فراموش کنیم که بد نیست کتابچه های راهنما با توجه به ملیت گردشگران مقیم در اتاق به زبان محلی آنها تهیه شده باشد چون بر اساس نظر سنجی ها گردشگران بیشتر علاقمند هستند درباره مقصد سفرهایشان به زبان مادری بخوانند .

اما راهکار دوم زند برای توزیع گسترده کتابچه های راهنما همکاری بین سفارتخانه ها و سازمان گردشگری ایران است ، وی می گوید بد نیست با همکاری این دو ارگان تاثیرگذار در صنعت گردشگری کشورمان هنگام صدور روادید برای گردشگران خارجی هزینه ای معادل 5 یا 8 دلار به هزینه صدور ویزا بیافزاییم و همراه با تحویل پاسپورت گردشگر یک بسته از کتابچه های راهنما نیز به وی بدهیم تا با این کار خلاءمو جود بازار گردشگری کشورمان را پر کرده باشیم.

وی می گوید بدون تردید بخش خصوصی و بخصوص ناشران گردشگری ایران با این روش موافق هستند و آمادگی هرگونه همکاری و مشارکت را با ارگان های یاد شده خواهند داشت این در حالی است که اگر این اتفاق رخ دهد علاوه بر تشویق حضور گسترده ناشران تخصصی دراین زمینه می توانیم شاهد حضور گسترده گردشگران خارجی در ایران باشیم و کم کم نام ایران به عنوان سرزمینی مناسب برای پذیرایی ازگردشگران در سطح بین المللی مطرح خواهد شد.