تصویر گردشگری جعبه جادو هنوز برفکی است

نویسنده: عزتی

تاثیر همکاری رسانه ها با گردشگری مناطق مختلف جهان بر هیچ کس پوشیده نیست و بسیاری از فعالان و دست اندرکاران گردشگری این همکاری را رشدی دو چندان برای صادرات نامرئی کشورها می دانند و از آن به عنوان کم هزینه ترین راهکار توسعه گردشگری یاد می کنند.

کشورمان ایران که به نظر کارشناسان سازمان جهانی گردشگری یکی ازده کشور پرجاذبه برای گردشگران است هنوز نتوانسته در این زمینه ایجاد ارتباطی مناسب با رسانه ها بخصوص رسانه های تصویری برقرار کنند که شاهد مثال آن پرونده شبکه شما و حضور دوباره نجفی در سازمان صدا و سیمای ایران بوده است .

چندی پیش نجفی با مسئولان صدای جمهوری اسلامی ایران دیدار کرد و از همکاری های مشترک گفت و دیروز هم به سراغ تصویری ها رفت و دوباره به لزوم همکاری های گسترده دو طرف اشاره کرد اما نکته ای بسیار ظریف دراین دیدار ها هر بار از یاد رفت و بی توجه از آن گذشت.

آن حضور و مشارکت بخش خصوصی در این همکاری بود آنهم زمانی که سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در بدترین شرایط مالی خود طی سالهای گذشته به سر می برد و بارها مقام های مسئول در آن از نبود بودجه و امکانات برای توسعه یا راه اندازی شبکه های مختلف تلویزیونی می گویند پس به جا بود نجفی که به دیدار رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران رفته بود به جای چانه زنی برای اختصاص برنامه های برخی از شبکه های برون مرزی به تبلیغ گردشگری ایران زمینه ساز حضور گسترده و هدفمند بخش خصوصی گردشگری در آنها را با رئیس سازمان صدا وسیما به بحث و گفت و گو می نشست نه اینکه از اهمیت همکاری دو سازمان بگوید.

هرچند بخش خصوصی ممکن است خروجی این نشست هم همچون گذشته سرنوشتی مثل شبکه شما داشته باشد و هرگز برفک های تصویر گردشگری در جعبه جادو به تصویری شفاف تبدیل نشود اما بد نیست به نیمه پر لیوان بنگریم و حضور دوباره نجفی را در صدا و سیما را به معنی فراهم شدن شرایط حضور بخش خصوصی در تولید اینگونه برنامه بدانیم چون سازمان میراث فرهنگی باید براساس عرف بین المللی سازمانی از اساس خصوصی باشد و به حضور بخش خصوصی در صنعت گردشگری تکیه زده باشد .

به هر حال سرمایه گذاران و فعالان بخش خصوصی گردشگری بدون تردید آماده به شروع همکاری خود با سکاندار گردشگری و سازمان صدا و سیما جهت تولید برنامه های تبلیغاتی گردشگری ایران هستند و فقط کافیست با مدیریتی عقلانی و منطقی شرایط این ارتباط با فراهم کنیم که ظاهرا سازمان میراث فرهنگی می تواند حلقه مفقوده همکاری بخش خصوصی گردشگری با رسانه ملی ایران باشد تا مدیریت جدید سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با توجه به سیاست های کلان در جذب گردشگران خارجی و البته نگرشی مثبت بر بازارهای هدف تعیین شده خود برای تولید برنامه های تبلیغاتی گردشگری ایران زمین روی توانمندی های صدا و سیما برنامه ریزی کرده و هدایت این امر را نیز برعهده گیرد.

· مهاجرت معکوس با رونق گردشگری روستایی

کسب و کار از جای خالی مدیریت در توسعه پایدار گردشگری روستایی می گوید

·       مهمترین جاذبه های ایران بدون برنامه

گردشگری ـ گردشگری روستایی، یکی از شاخه‌های بااهمیت در صنعت گردشگری است که بحث‌های زیادی را در محافل مختلف به خود اختصاص داده است. این نوع گردشگری یکی از فرصت‌هایی است که می‌تواند علاوه بر منافع اقتصادی، زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی را نیز در بر بگیرد.

شناخت و بررسی اثرات گردشگری و مدیریت آن در مناطق روستایی، نقش مؤثری در توسعه پایدار گردشگری و نیز پایداری اجتماعات محلی خواهد داشت. بنابراین در حال حاضر که توسعه گردشگری روستایی تا حدودی در دستور کار برنامه‌های توسعه کشور قرار گرفته، تقویت مبانی و آشنایی با تجربیات جهانی ضروری است و در روند توسعه تأثیرگذار خواهد بود.

با توجه به پتانسیل ها بالا و جاذبه های فراوان روستاها اگر این صنعت ( توریسم روستایی) به جایگاه واقعی خود برسد و به چشم منبع درآمدی برای دولت ها و روستائیان به آن نگریسته شود، دیری نمی پاید که شاهد پیشرفت های چشمگیری در کشورهای جهان سومی و درحال توسعه به خصوص در روستاها خواهیم بود. اما متأسفانه در جوامع مزبور که ایران نیز در میان آنها قرار دارد، به این مقوله توجهی نمی شود.

با توجه به اطلاع رسانی معاونت گردشگری «سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری»، تاکنون حدود 500 روستای هدف گردشگری در ایران شناسایی و ثبت شده است و قرار بود تا پایان سال 1390 این تعداد به یکهزار روستا افزایش یابد.

اسماعیل کاویانی کارشناس گردشگری روستایی می گوید، گردشگری یک فعالیت چند وجهی است و یک دستگاه به تنهایی نمی تواند ازعهده آن برآید به همین دلیل افزایش روستاهای هدف گردشگری به یکهزار روستا تا پایان سال 90 تحقق نیافت.

به عقیده وی شاید یکی از مهمترین دلایل عدم توجه به توریسم روستایی، ضعف مدیریتی و برنامه ریزی نادرست بوده و  به طوریکه مدیران در انتخاب پروژه های مناسب گردشگری دقت لازم را به عمل نیاورده و بدون توجه به آثار آن راه توسعة این صنعت راگرفته اند. به نظر می رسد بهترین راهکار مدیریتی در این زمینه، مدیریت روستایی باشد.

این  کارشناس گردشگری روستایی نیز ضمن اشاره به فرهنگسازی در جامعه میزبان افزود: برای توسعه پایدار گردشگری روستایی بدون تردید ابتدا باید جامعه میزبان را آمده کنیم و در باره نحوه پذیرایی و چگونگی برخورد با گردشگران در جامعه میزبان فرهنگ سازی صورت بگیرد پس بجاست که قبل از هرکار یا هر خبری ابتدا فرهنگ میزبانی از گردشگران را در جامعه روستایی ایران ایجاد کنیم .

این در حالی است که رمضانعلی دامن باغ ، یکی از مسئولان دهیاری های کشور می افزاید: هرچند تا کنون از لحاظ عملی زیاد در توسعه گردشگری روستایی اقدامی صورت نگرفته اما برای توسعه روستاهای هدف گردشگری باید اقدامات مختلفی ازجمله رسیدگی به اماکن پذیرایی و خدمات بهداشتی و نظافتی این مناطق را در دستور کار قرار داد.

وی ضمن تاکید بر توسعه گردشگری روستایی برای جلوگیری از مهاجرت بی رویه روستا نشینان به شهرها تصریح کرد: برای توسعه گردشگری روستایی باید راه های روستایی توسعه و ترمیم و بازسازی شود و ساخت و توسعه کمپ های اقامتی نیز در این مناطق جدی گرفته شود.

این مقام مسئول در گردشگری روستایی ضمن اشاره به سوء مدیریت و بدون برنامه بودن توسعه گردشگری روستایی در حال حاضر می افزاید: گردشگران به طورمعمول محیط زیست پاک را برای گردشگری انتخاب می کنند،گفت:گردشگران از ازدحام فراوان، ترافیک، آلودگی صوتی و محیط زیست آلوده گریزان هستند و معمولا نقاط پاک و دارای هوای سالم را برای گردشگری انتخاب می کنند.  بنابراین روستاها ازجمله مناطق مورد توجه گردشگران است زیرا این نقاط دارای هوای سالم و پاک و همچنین محیط آرام است.

این کارشناس می گوید: روستاهای ایران مملو از ابینه تاریخی، آثار باستانی و جاذبه های طبیعی است و چنانچه به وضعیت حمل و نقل، راه، محصولات، میراث فرهنگی و صنایع دستی این مناطق رسیدگی شود گردشگران زیادی به این مناطق روی خواهند آورد.

وی توسعه گردشگری روستایی را در اشتغال روستاییان و مهاجرت نکردن آنان به شهرها موثر خواند و گفت: گردشگری روستایی باعث خواهد شد که تمام ساکنان روستا از جمله افراد دارای تحصیلات متوسط تا بالا در این حرفه جذب کار شوند.

دامن باغ می افزاید اگر گردشگری روستایی تحقق یابد کمتر از 10 سال شاهد مهاجرت معکوس خواهیم بود. در حالی که امروزه روستاییان برای کسب درآمد و گذران زندگی در محیط روستاها ناچارند دست به فعالیت های مختلفی در زمینه های کشاورزی، دامداری، صنایع دستی و یا خدماتی بزنند.

دامن باغ در ادامه می گوید: گردشگری روستایی می تواند منبع جدید درآمد برای روستاییان و به ویژه روستاییان کشورهای در حال توسعه باشد و تا اندازه ای مشکلات آن ها را رفع کند. این امر مستلزم مدیریت و برنامه ریزی خاصی است تا گردشگران علاوه بر دیدن مناظر و چشم اندازهای طبیعی آن نقاط، با آداب و رسوم و فرهنگ آن روستا نیز آشنا شوند.

اردشیر اروجی: گردشگری داخلی در خطر رکود

جایگاه سفرهای ارزان در گردشگری ایران از نگاه کسب و کار

یکی یا دو سال پیش بود که با افزایش نرخ ارز بسیاری از فعالان و دست اندرکاران عرصه گردشگری با اعلام افزایش سفرهای داخلی کشور بسیار خرسند مشغول برنامه ریزی برای کنترل و مدیریت تقاضای بالای سفرهای داخلی گردشگران بخصوص در فصل های پرسفر مثل تعطیلات نوروز و تابستان بودند .

همه اخبار حکایت از رونق گردشگری داخلی داشت و در جای جای کشورمان ستادی برای مدیریت سفرهای داخلی شکل می گرفت اما امروز با توجه به افزایش هزینه خانوار آیا واقعا گردشگری داخلی ایران رونق گرفته  یا اینکه سفر با توجه به این موضوع کم کم در حال حذف شدن ازسبد خرید خانوار ایرانی است؟ اینها سئوالهایی است که کسب و کار به دنبال پاسخ آنها ست.

اول فرهنگ سازی بعد ارزان سازی

دکتر ایمانی خوشخو رئیس انجمن علمی گردشگری ایران ضمن تاکید بر توجه به سفرهای ارزان در راستای همگانی کردن سفر در کشورمان می گوید: سفرهای ارزان قیمت در کشورهای توسعه یافته ، به سفرهایی اطلاق می‌شود که با توجه به فصل رکود در مقصدهای گردشگری و تخفیفات گسترده در قیمت مراکز اقامتی، بلیت‌های وسایل حمل و نقل همراه حراجی‌های فصلی مراکز خرید صورت می گیرد.

ایمانی خوشخو با اشاره به گروه بندی اینگونه سفرها خارج از مرزهای کشورمان می گوید: بیشتر کشورهای توسعه یافته سفرهای ارزان را برای نوجوانان و دانشجویان درنظر گرفته اند ولی در ایران ما هنوز ترجمه درستی از گردشگری ارزان نداریم چون هنوز فرهنگ درست آن و زیرساخت های لازمه را در اختیار نداریم.

رئیس انجمن علمی گردشگری ایران با اشاره به فرهنگ بومی سفر در ایران می افزاید: خطوط هوایی ارزان قیمت ، کارت های اعتباری ، هاستل ها ، تخفیف های اقامتی همه و همه از راهکارهای ارزان سازی سفر برای گردشگران است اما فرهنگ سفر گردشگران ایرانی هنوز همانند سایر کشورها نیست و باید برای ارزان سازی سفر ابتدا به فرهنگ سازی آن نیز توجه کرد چون به قول معروف هنوز سفر در ذهن بسیاری از هموطنان ما یعنی اقامت در هتل 5 ستاره و لوکس.

خوشخو در باره بی برنامه بودن گردشگری ارزان در کشورمان نیز معتقد است ، مدت هاست این کلمه یعنی «سفرهای ارزان» سوژه ای برای رسانه ها و برخی مدیران و فعالان گردشگری بوده و علی رغم فقر فرهنگی در این زمینه برنامه هایی مثل سفرکارت یا ستاد تسهیلات سفر برای آن تدارک دیده شده است که حاصلی به جز هجوم به منابع موجود گردشگری کشور و آشفتگی در ایام پیک سفر مثل تعطیلات نوروز نداشته است حال آنکه اگر سازمان میراث فرهنگی و کلیه فعالان عرصه دولتی گردشگری ابتدا به فرهنگ سازی سفرهای ارزان اقدام و زیرساخت های آن را مهیا می کردند حاصل و نتیجه کار بسیار بالاتر و بیشتر از آنچه دیدیم ، بود.

ارزان سازی سفر نیاز امروز گردشگری ایران

اردشیر اروجی مدیرکل سابق دفتر آمار و برنامه ریزی سازمان میراث فرهنگی با توجه به افزایش هزینه سفر برای گردشگران داخلی از کاهش میزان گردشگری داخلی می گوید و می افزاید: در شرایط اقتصادی به سر می‌بریم که درآمد سرانه مردم پائین است لذا مردم برای سفرکردن پس اندازی ندارند به همین دلیل با کاهش سفرهای داخلی مواجه هستیم بصورتی که خطر رکود نیز در آن احساس شده و راهکار این است که طرح سفرهای ارزان‌قیمت را به طور جدی مورد توجه قرار دهیم و البته اشکالات آن را برطرف کنیم.

اروجی ضمن تاکید بر توجه مدیران سازمان میراث فرهنگی بر زیرساخت های لازم سفرهای ارزان یادآور شد: یکی از راهکارها که متأسفانه از آن غفلت می‌شود موضوع کاهش هزینه هتل‌ها و سیستم‌های حمل و نقل در زمان‌های غیر پیک سفر است ، این کار باعث ایجاد اشتیاق سفر در ایام غیر پیک شده وبه کاهش تقاضای سفر در ایام  پیک نیز کمک می کند.

وی در این زمینه می افزاید: این موضوع غیر اقتصادی است که ما بخواهیم برای ایام پیک سفر هتل و جاده بسازیم چرا که فقط 2 ماه در سال از این هتل‌ها استفاده بهینه خواهد شد لذا بهترین راه همان مدیریت سفر است که باید از طریق سفرهای ارزان‌ قیمت اعمال شود تا در زمان‌های غیرپیک افراد کم‌تر برخوردار بتوانند به سفر بروند.

اروجی به سفرهای نوروزی اشاره کرد و می گوید: افزایش تقاضای سفر در ایام نوروز را نمی توان به پای برنامه ریزی مدیران و مسئولان سازمان میراث فرهنگی و ستاد تسهیلات سفر گذاشت و شاهد مثال آن آمار اعلام‌شده از سوی مرکز آمار ایران برای تابستان سال 90  است که بر اساس آن 85 درصد سفرهایی که مردم انجام داده‌اند خانوادگی بوده و این افراد در هتل‌ها مستقر نشدند یعنی در چرخه اقتصادی گردشگری قرار ندارند لذا به نظر می‌رسد باید هر چه سریع‌تر به این موضوع یعنی گردشگری داخلی رسیدگی شود چون در دیگر فصول شاهد کاهش تقاضای سفر شده ایم.

موزه ها؛ ویترین گردشگری کشور

کسب و کار از جایگاه موزه در صادرات ایران می گوید

اگر واقعا قصد دریافت اطلاعات از پیشینیان خود یا دیگر اقوام دهکده جهانی را دارید بدون تردید سری به موزه های محلی یا بین المللی زده اید ، این مراکز به عنوان گنج هویت و تاریخ مناطق مختلف همواره یکی از بهترین جاذبه های گردشگری در اقصی نقاط جهان بوده و هستند.

بسیاری از ما نام موزه های معروفی چون لوور ، متروپولیتن یا ... دهها نمونه دیگر را شنیده یا می دانیم اما آیا می توانیم نام موزه های کشورمان را نیز نام بریم و از گنجینه نهفته در آنه بگوییم؟ به راستی جایگاه موزه و موزه داری در کشورمان چیست ؟ چطور موزه های خصوصی می توانند در توسعه گردشگری کشورمان نقش داشته و باعث حضور گردشگران در مناطق مختلف کشور بشوند اینها سئوالاتی است که کسب و کار در این شماره به آن پرداخته است؟

مهسا مطهر ، کارشناس ارشد مدیریت و برنامه ریزی گردشگری در این زمینه می گوید: از آنجا که تقریبا 30 درصد از گردشگران امروز جهان فرهنگی هستندو دلیل اصلی سفرهایشان شناخت و آگاهی از پیشینه فرهنگ و تمدن منطقه ای خاص از جهان است موزه ها یکی از اصلی ترین مقاصد گردشگری جهان است بنابراین جایگاه موزه و موزه داری در توسعه گردشگری جهان بر هیچ کس پوشیده نیست .

مطهر ازموزه ها به عنوان ویترین گردشگری کشورها یاد می کند و می گوید اگر واقعا می خواهید بدانید کدام کشور برای گردشگران جذاب بوده یا اینکه مقصد اصلی گردشگران است کافی است به آمار بازدید موزه های آن کشور مراجعه کنید . به عنوان مثال همه می گوییم ایران پر از جاذبه است ولی وقتی به آمار بازدید موزه های کشورمان بنگریم در می یابیم که یک جای کار اشکال داشته و درست نیست.

نبود فن آوری های نوین در موزه داری ایران

مهسا مطهر ضمن اشاره استفاده از فن آوری های نوین در موزه داری می گوید: در کشورمان فن آوری های نوین در موزه داری یعنی نصب و راه اندازی سیستم های ضد سرقت یا دور بین مدار بسته ، اگرچه اینها لازم هستند اما چند موزه ایران قابلیت گردشگری مجازی را به خود دیده اند یا اینکه اصلا در کدام موزه ایران اینترنت رایگان در اختیار گردشگران گذاشته شده تا همزمان با بازدید موزه بتوانند به اطلاعات دقیقی از آن دسترسی داشته باشند؟ این درحالی است که شما حتی از همین جایی که نشسته اید می توانید برای ورود به موزه لوور فرانسه بلیت رزرو کنید یا اینکه روز بازدید خودتان را مشخص نمایید و در نهایت با پرداخت هزینه ای اندک حتی گشت وگذاری الکترونیکی در آن داشته باشید.

وی می افزاید: به عنوان مثال اگر در پایتخت ایران بخواهیم از موزه تماشاگر پول آدرسی به دست آوریم یا اینکه اطلاعاتی داشته باشیم چیز زیادی دست گیرمان نخواهد چون سایت این موزه هنوز به طور کامل راه اندازی نشده و اگر از مرکز 118 هم تلفن آن را بخواهید تلفن و آدرس ساختمان قدیمی این موزه را به شما می دهد در حالی که حدود دوسال است که جای این موزه تغییر یافته است.

ساعت موزه کار معضلی بزرگ

 این کارشناس گردشگری ضمن اشاره به ساعات کار موزه ها خارج از مرزهای کشورمان بخصوص در کشورهای پیشرفته از نظر صنعت گردشگری می گوید : معضل اصلی موزه داری ما این است که همانند اداره های دولتی در ساعات اداری کار می کنند و برخی موزه های کشور در روزهای تعطیل بسته هستند بدون درنظر گرفتن محدودیت زمانی گردشگران خارجی یا داخلی در حالی که روزهای تعطیل بهترین فرصت برای حضور علاقمندان در موزه هاست .

هیات امنای سنتی

از سوی دیگر مهران نوروزی کارشناس موزه معتقد است معضل اصلی موزه داری ایران این است که هنوز جایگاه مدیریت خصوصی موزها یا اداره موزه ها به صورت هیات امنایی به خوبی درک نشده و جا نیافتاده است .

وی درباره اداره موزه های کشورمان می گوید: ایران هنوز نتوانسته به پتانسیل های بالای اداره موزه ها با هیات امنا پی ببرد و فقط نامی از اداره موزه ها با هیات امنا یدک می کشد در حالی که اگر در همین سیستم هیات امنایی بتوانیم از افراد شاخص و مشهور استفاده کنیم به خودی خود توانسته ایم رونق دو چندانی به موزه داری کشور بدهیم.

نوروزی می گوید: در ایران مرسوم شده فقط از افراد متخصص موزه داری در هیات امنای موزه ها استفاده کنیم در حالی که ممکن است یکی از هنرپیشه های معروف کشور بتواند بیشتر من کارشناس به موزه کمک کند ولی براساس همین نگرش اشتباه هیچ جایگاهی در هیات امنای موزه ها برای افراد شاخص درنظر گرفته نشده است .

وی به جریانسازی های متفاوت برای رشد حضور گردشگران در موزه ها اشاره می کند و می گوید: اگر به نحوه مدیریت موزه های معروف جهان بنگریم می بینیم که جریانسازی های متفاوتی برای معرفی و توسعه موزه در آنها صورت گرفته است مثل برگزاری کنسرت ها، جشنواره ها یا حتی انجام کارهای خیریه در دیگر نقاط جهان اما این کار در ایران و بخصوص موزه ها به دلیل مشکلات مالی هیچ جایگاهی ندارد و انتظار داریم شاهد رونق موزه و موزه داری کشور باشیم.

چرا با مدیران گذشته سازمان مناظره نمی کنید؟!

همه از نقش مهم رسانه ها و جراید در ایجاد تغییرات و البته فضاسازی های متفاوت آگاهیم و می دانیم بسیاری از مدیران و مسئولان دولت ها از این پتانسیل به خوبی استفاده می کنند اما ظاهرا این رویه در سازمان میراث فرهنگی تازه شکل گرفته و تا کنون همچون صدها مورد دیگر توجه ویژه ای به آن نشده است . اینگونه که ریاست سازمان میراث فرهنگی در نشست خبری خود با مدیران رسانه ها در کاخ گلستان به این مهم تازه اشاره کرده و از جایگاه واقعی رسانه ها برای ایجاد فضای مناسب در گردشگری کشورمان سخن گفته  است .

جای تردید نیست این رسانه ها هستند که با جریان سازی های خود می توانند موفقیت یا عدم موفقیت سازمانی یا مدیری را رقم بزنند اما نکته ای نهفته در کارکرد اصحاب رسانه وجود دارد که هم اکنون سازمان میراث فرهنگی می تواند بدون هیچ نگرش سیاسی یا هر نوع برچسب دیگری صرفا جهت اطلاع رسانی و بالابردن سطح کارایی مدیران خود از آن به خوبی استفاده کند تا برای دیگر سازمان های کشورمان نیز به عنوان الگویی مناسب پذیرفته شود.

روز یکشنبه گذشته ریاست سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری در نشست یاد شده از معضلات و کم کاری های صورت گرفته در هشت سال گذشته سازمان تحت امرش سخن گفت و به چند نمونه از نابسامانی ها و بی مسئولیتی های صورت گرفته در دوره مدیران قبلی اشاره کرد  که  برخی از سوء مدیریت ها باعث از بین رفتن میلیاردها تومان بیت المال شده و زیانی جبران ناپذیر به بدنه گردشگری کشورمان وارد کرده است . اما سئوال اینجاست مگر نه این است که در کشوری اسلامی زندگی می کنیم و از بین بردن بیت المال یکی از فعل های نکوهش شده در دین ماست ؟  پس چرا اگر واقعا این اتفاق افتاده هیچ مرجعی به آن رسیدگی نکرده و بسادگی از کنارش گذشته است؟

اینجاست که کارکرد نهفته رسانه ها راهی برای دریافت پاسخ این سئوال است و می تواند به بهترین شکل بیانگر حقیقت همانند قاضی بی طرفی در محکمه باشد تا مردم و دست اندرکاران گردشگری کشورمان از کارنامه واقعی مدیران گذشته سازمان میراث فرهنگی به عنوان متولی سفر و گردشگری مطلع شوند و از مدیران گذشته سازمان پاسخ بخواهند که آیا آنها بیت المال را به درستی هزینه کرده اند یا خیر؟

بجاست نجفی ریاست سازمان میراث فرهنگی همانطور که در آخرین نشست رسانه ای خود در کاخ گلستان عنوان کرده از جایگاه رسانه ها به حق استفاده کند و با ترتیب دادن مناظره ای تلویزیونی  با دو مدیر سابق سازمان میراث فرهنگی نه با یک قاضی بلکه با هفتاد میلیون قاضی کارنامه سازمان میراث فرهنگی را در هشت سال گذشته دوباره بررسی کند تا همگان دریابند مشکل کجاست و چرا گردشگری کشورمان علی رغم پتانسیل درآمدی بالا همواره چشم به کیسه دولت دوخته است و همیشه بدهکار است. چون استفاده از این پتانسیل رسانه ها  نه ماندن در گذشته است بلکه جهشی روبه جلوست .

اجازه دهیم گردشگران به زبان خود ایران را ترجمه کنند

سیاست های جدید دولت یازدهم برای افزایش حضور گردشگران خارجی در کشورما ن با توجه به جاذبه های فراوانی که در سرزمین کهن ایران موجود است نیازمند راهکاریی نوین است و بدون تردید استفاده از فناوری های نوین در آن بی تاثیر نیست . همه می دانیم استفاده از نرم افزارها و البته گسترش حضور تلفن های هوشمند در زندگی روزمره ما باعث شده بسیاری از افراد بخشی از زندگی شخصی خود را در دنیای مجازی و بخصوص در  شبکه های اجتماعی سپری کنند .

ارتباط با بستگان و البته دوستان از طریق این شبکه های اجتماعی یکی از تفریحات و روش های نوین زندگی صنعتی امروز دنیاست که خوشبختانه یا متاسفانه رابطه ای تنگاتنگ با صنعت گردشگری یا به قول خودمان همان صادرات نامرئی برقرار کرده است بگونه ای که اکثر گردشگران از همان لحظه ای که تصمیم به سفر می گیرند با جستجو در میان خاطرات سفر گردشگران دیگری که قبلا به مقصد آنها سفر کرده اند سعی در افزایش اطلاعات خود از مقصد می کنند و در نهایت این خود آنها هستند که خاطراتشان و راهکارهای چگونه سفر کردن به آن مقصد را برای دیگران در شبکه های اجتماعی منتشر می کنند .

بنابراین یکی از راههای انتخاب مقاصد گردشگری توسط گردشگران قرن حاضر بررسی و دقت در گفته های به روز گردشگران همزبان یا بین المللی  دیگر از مقصد مورد نظرشان خواهد بود در حالی که بسیاری از همین شبکه های اجتماعی که از اصلی ترین ابزار گسترش تقاضای سفر در دهکده جهانی است در کشورمان بنابرسیاست های دولت ممنوعه اعلام شده و گردشگران هنگام ورود به ایران نمی توانند به ان دسترسی داشته باشند و خاطرات یا راهکارهای چگونه سفرکردن در ایران باستانی را برای دیگران منتشر کنند .

در حالی که همین نوشته هاست که می تواند با توجه به افزایش تقاضای سفر به کشورمان به راهکاری برای جلب نظر علاقمندان گردشگری در ایران منجر شود و بسیاری از کارشناسان همین موضوع را نقطه ضعفی برای صادرات نامرئی ایران می دانند.

شاید با خود بگوییم خوب هنگام خروج از ایران می توان این خاطرات را نوشت اما جای تردید نیست که پس از گذشت چند روز از سفر بسیاری از نکات ریز و ریزه کاری های مسافرت ها بخصوص آنهایی که با یک کوله پشتی سفر می کنند فراموش خواهد شد و در دنیایی از خاطرات دیگران که از اقصی نقاط جهان لحظه به لحظه منتشر می کنند فراموش می شود.

بنابراین بجاست که با توجه به نیاز اصلی گردشگران عصر ارتباطات با استفاده از جایگاه اصلی شبکه های اجتماعی امکان دسترسی حداقل گردشگران خارجی را هنگام اقامت در کشورمان برایشان مهیا کنیم تا آنها بتوانند با زبان خود ترجمه ای مناسب از ایران برای هموطنان خود یا دیگران داشته باشند نه اینکه ما برایشان از دیدنی های ایران بگوییم.

خوش سرور: اعزام تماشاگران به بازیهای بین المللی وظیفه اصلی انجمن است

گفت و گوی اختصاصی کسب و کار با رئیس انجمن گردشگری ورزشی ایران

خوش سرور: اعزام تماشاگران به بازیهای بین المللی وظیفه اصلی انجمن است

گفت و گو : عماد عزتی

از زمانی که حضور تیم ملی فوتبال کشورمان در بازیهای جام جهانی برزیل قطعی شده علاوه بر خوشحالی فوتبال دوستان نگرانی هایی نیز بین مسئولان و البته علاقمندان به این رشته ورزشی مهیج نیز افزایش یافته است آنهم نه به دلیل رقابت های این جام بلکه به خاطر حضور علاقمندان و تماشاگران ایرانی در این جام.

اختلافات و نظرهای متفاوت تا به آنجا رسید که سازمان میراث فرهنگی خبر از تشکیل کمیته اعزام گردشگران ورزشی داد و در نهایت تعدادی از راهنمایان و تورگردانان هم در این زمینه آموزش دیدند اما سئوال اینجا است که اگر دستگاه های دیگر متولی این امر هستند ، وجود این انجمن با راهنمایان متخصص و دوره دیده به چه معناست ؟!  یا اینکه اگر اعزام تماشاگران به رویدادهای ورزشی از سوی این انجمن ( بعنوان متولی امر) انجام نپذیرد ، چرا چنین تشکیلاتی در وزارت ورزش و جوانان تاسیس شده است ؟!

 به هر حال  آیا واقعا حضور ایران در جام جهانی برزیل و سفر گردشگران ایرانی برای دیدن این بازیها اینقدر کار دشواری بوده یا اینکه این جنجال رسانه ای و اخبار متناقض جهت اعزام تماشاگران جام جم جهانی حاصل عدم هماهنگی بین ارگان های کشورمان است به همین دلیل کسب و کار به سراغ رئیس انجمن گردشگری ورزشی کشور رضا خوش سرور رفته تا از زبان این مسئول در گردشگری ورزشی ماجرای حضور تماشاگران ایرانی در بازیهای برزیل را پرس و جو کند . 

·         انجمن گردشگری ورزشی از چه تاریخی شروع به کار کرده است؟

 انجمن گردشگری ورزشی ، در راستای توسعه صنعت گردشگری ورزشی کشور در تاریخ 9/5/1384 و برطبق مصوبه و تائید سازمان تربیت بدنی وقت تاسیس و مقرر شد تا این انجمن بعنوان متولی امر در حوزه گردشگری ورزشی فعالیت نماید و از وظایف اصلی انجمن ، اعزام تماشاگران به رویدادهای ورزشی در سطح ملی و بین المللی است.

·         مسئولیت اعزام تماشاگران بازیهای بین المللی ایران چطور به انجمن واگذار شده است؟

همانطور که اعزام کاروان های زیارتی ( بصورت تخصصی ) برعهده سازمان حج و زیارت قرار گرفته است ، اعزام تماشاگران به رویدادهای ورزشی ( بصورت تخصصی )  ازجمله وظایف وزارت ورزش و جوانان است که توسط انجمن گردشگری ورزشی، مدیریت و سازماندهی خواهد شد و  پس از یکسال و نیم کارشناسی و بررسی ، در تاریخ 10/7/92 تفاهم نامه همکاری با معاونت گردشگری ( با اعلام نظر مساعد اداره کل حقوقی ) منعقد شد و برطبق ماده سه (بند4) ، ماده چهار(بند2) ، ماده پنج( بند6) در تفاهم نامه مذکور ، اعزام تماشاگران به رویدادهای ورزشی در سطح ملی و بین الملل جزء اختیارات و وظایف انجمن قرار گرفته است که در همین رابطه ، کمیته اعزام به رویدادهای ورزشی ،در انجمن تشکیل گردیده است.

·         برای بازیهای جام جهانی برزیل چه اقداماتی انجام شده است ؟

با توجه به موارد فوق ، بر طبق مکاتبات صورت گرفته از سوی فدراسیون ورزشهای همگانی به کمیته ملی المپیک و فدراسیون فوتبال کشور اعلام شد تا سازماندهی تماشاگران اعزامی ، می بایست از طریق انجمن مذکور ( بعنوان متولی اعزام تماشاگران به رویدادهای ورزشی ) انجام پذیرد که مراحل اجرائی آن از اول بهمن ماه در سایت رسمی انجمن به نشانی www.sporttourismiran.ir   به اطلاع عموم رسانده خواهد شد.

مترجم نه؛ راهنمای مسلط، آری؟!

سیاست دولت یازدهم مبنی بر افزایش روند ورود گردشگران و توسعه گردشگری کشورمان بسیار ستودنی و جای بسی خوشحالی است ولی این موضوع نباید باعث نادیده گرفتن برخی نیازهای اصلی توسعه صادرات نامرئی در کشورمان بشود همانطور که می دانیم یکی از نیازهای مبرم در توسعه گردشگری کشورها بحث تربیت نیروی انسانی مجرب در این زمینه برای پذیرایی و راهنمایی گردشگران ورودی به منطقه است.

بدون تردید تاثیرگذاری نیروی مجرب کارآزموده در صنعت گردشگری برهیچ کس پوشیده نیست و بسیاری از کشورهای توسعه یافته در صنعت گردشگری دراین زمینه به راهکارهای مناسبی رسیده اند یکی از راهکارهای استفاده شده توسط کشورهای پیشرفته در صنعت گردشگری بهره گیری از راهنمایان گردشگری آشنا به زبان های محلی با توجه به ورود گردشگران از دیگر نقاط جهان در سایت های تاریخی و باستانی است.

 حال آنکه در کشورمان ایران باستانی با توجه به تنوع میراث باستانی و طبیعی این راهنمایان کارآزموده و البته دارای جواز کار جای خود را به تابلوهای کوچک فلزی نسب شده کنار آثار باستانی داده و در خوشبینانه ترین حالت مترجمی آشنا به زبان انگلیسی در این منطقه خلاصه شده است؛ در حالی که اگر واقعا ایران قصد توسعه گردشگری خود را دارد باید به این نکته ریز و مهم در گردشگری توجه ویژه ای داشته باشد.

جالب اینجاست بدانیم در ایران به این موضوع به عنوان نوعی مترجم سیار نگاه شده است و بی دقتی مسئولان به این امر از منابع درسی دانشگاه و البته مراکز آموزشی نیروی متخصص گردشگری کشور نیز کاملا مشهود است چون با کمی دقت در این زمینه در می یابیم دانش آموختگان گردشگری در این مراکز و دانشگاهها، همانند دیگر رشته های تحصیلی تنها دو یا سه واحد زبان انگلیسی را آموزش می بینند و تمام .

جای تردید نیست کارآمدی کادر آموزش دیده در صنعت گردشگری مثل راهنمایان و تورگردانان مسلط به زبان های زنده روز (با توجه به ورود گردشگران) بسیار بالاتر از مترجم عمومی در آن زبان خواهد بود چون این گروه یعنی تورگردانان یا راهنمایان گردشگری علاوه بر تسلط کامل به زبان با چگونگی برخورد با گردشگران و مدیریت فنی زمان آنها نیز آشنایی داشته و می تواند بصورت حرفه ای با گردشگران تشنه دانستن از سراسر جهان که به ایران آمده اند روبرو شوند و آنها را به خواسته خود برساند .

بنابراین جای تردید نیست که اگر ایران قصدتوسعه گردشگری خود را دارد باید توان تربیت راهنمایان گردشگری متناسب با بازارهای هدفش را نیز داشته باشد نه اینکه به فکر استخدام مترجم در این زمینه باشد چون این کجا و آن کجا!

دکتر ناصر عندلیب: آموزش مجدد نیروی متخصص ؛ زیان بزرگ گردشگری ایران

کسب و کار از کمبود نیروی متخصص در صنعت گردشگری می گوید

·       دکتر ناصر عندلیب: آموزش مجدد نیروی متخصص ؛ زیان بزرگ گردشگری ایران

·       دانشگاه علمی کاربردی؛ بهترین گزینه آموزش نیروی متخصص گردشگری

نویسنده : عماد عزتی

بحث اشتغال و کمبور کار برای نیروی کار کشورمان در بسیاری از صنایع نقل محافل است و مسئولان درباره آن به چاره اندیشی پرداخته اند اما ظاهرا صنعت گردشگری هم اکنون تنها صنعتی است فرصت کار در آن وجود دارد اما نیروی متخصص نیست.

تقریبا از دهه هفتاد شمسی بود که گردشگری در کشورمان دوباره کم کم به فرصتی برای سرمایه گذاری و البته کسب درآمد تبدیل شد و توجه بسیاری را به خود جلب کرد اما از همان ابتدا ظاهرا یکی از مشکلات اصلی این صنعت یعنی تامین نیروی انسانی متخصص و کارآمد وجود داشته و هنوز هم پس از گذشت دو دهه حتی با وجود رویکرد دولت یازدهم کاملا مشهود است به همین دلیل کسب و کار به دفتر کار دکتر ناصر عندلیب مدیرعامل موسسه آموزشی کاراد سری زده تا از چند و چون بازار کار گردشگری بپرسد.

·       به نظر شما فقر نیروی انسانی در صنعت گردشگری کشورمان از کجا آغاز شد؟

با توجه به شواهد موجود تاریخی ایران قبل از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی نیز این فقر را همراه داشته است  چون تازه سال 1356 مدرسه عالی هتلداری شکل گرفته بود .

·       همانطور که می دانیم هم اکنون موسسات زیادی در زمینه آموزش نیروهای متخصص گردشگری مشغول هستند پس چرا هنوز هم مشکل نیروی کارآمد در این زمینه وجود دارد؟

متاسفانه در زمینه آموزش های صنعت گردشگری به عقیده من هنوز فاقدیک طرح جامه یا دورنمای واحدی هستیم و همین موضوع باعث موازی کاری بسیار در زمینه آموزش نیروی انسانی شده. اگر صنعت گردشگری ایران در زمینه آموزش دارای یک مسترپلن بود؛ می توانستیم با تشخیص نیازهای مبرم در زمینه آموزش گام های مثبتی برداریم.

·       توسعه که به ذات مناسب است پس چرا مشکل ساز شد؟

همانطور که گفتم بدون داشتن منابع انسانی و تجربه مناسبی گردشگری ایران پس از یک دهه (پس از پایان جنگ تحمیلی) سکون به یکباره سرزبان ها افتاد و تقاضای نامتناسب با منابع به این بازار وارد شد. به یکباره بحث آموزش نیروی کار خودنمایی کرد و اکثر مراکز آموزشی سعی کردند با ایجاد رشته های مختلف در این زمینه به کمک نیاز بازار ایران بیایند بی آنکه نقشه راهی واحد یا متناسب با نیاز جامعه در اختیار داشته باشند . به عنوان مثال حتی یکی از دانشگاه ها که به آموزش از راه دور معروف است نیز در این زمینه گام برداشت اما سئوال اینجاست که چطور می توان انتظار داشت فارغ التحصیلان این دانشگاه در رشته های مختلف گردشگری بتوانند در بازار کار موفق باشند؟

·       آیا آماری از تعداد فارغ التحصیلان سالانه در رشته های مختلف گردشگری کشور در اختیار دارید؟

بله؛ هم اکنون براساس آمار سالانه بالغ بر 2000 نفر فارغ التحصیل در رشته های مختلف گردشگری از دانشگاه های کشور فارغ التحصیل شده و وارد بازار کار می شود بی آنکه در زمینه مهارت های کاری آنها بازرسی یا کنترلی صورت گرفته باشد.

·       آموزش مجدد نیروی کار چه ضرری برای سیستم گردشگری ایران دارد؟

اول اینکه زمان از دست می رود و دوم اینکه هزینه هنگفتی باید دوباره صرف آموزش نیرویی که یکبار آموزش دیده است شود چون اساس کار غیر اصولی بود و همین موضوع باعث خواهد شد تا سرعت رشد گردشگری ایران کند شده و از دیگر رقبای خود جا بماند.

·       شما گفتید آموزش نیروی انسانی گردشگری ایران بی برنامه است خوب متولی کیست؟

همانطور که می دانیم نوع شغل های مورد استفاده در صنعت گردشگری از جنس مشاغل مهارتی است البته فارغ از مشاغلی که در این زمینه ماهیت پژوهشی و تحقیقاتی دارند. بنابراین با توجه به ماهیت مشاغلی که در این صنعت مورد نیاز است و البته توجه به شیوه های استفاده شده توسط کشورهای پیشرفته در این صنعت در نگاه اول باید سازمان فنی حرفه ای بخصوص در برخی از مشاغل مورد نیاز متولی اصلی این کار باشد تا بتوانیم نتیجه لازم را به دست آوریم.

اما درباره صنعت گردشگری علاوه بر مهارت مقداری هم مسائل تئوری نیازداریم بنابراین می توان از همکاری سازمان فنی و حرفه ای با مراکز آموزشی گزینه ای مناسب به دست آورد. به عنوان مثال اگر بخواهیم به یک هتلداری آموزش دهیم علاوه براینکه نیازمند آموزش مهارت هستیم باید آداب معاشرت هم به او بیاموزیم که این خارج از چارت کاری سازمان فنی حرفه است پس همکاری بین ارگانها در این زمینه الزامی است.

·       خوب چگونه می توان این ارگان را با یکدیگر مرتبط کرد؟

پاسخ شما می شود دانشگاه جامه علمی و کاربردی چون هم از لحاظ فنی کامل است و هم از لحاظ تئوری به عقیده من این دانشگاه می تواند بهترین گزینه برای تربیت نیروی متخصص و کارامد در صنعت گردشگری ایران باشد که باید به حضور آن بیش از پیش در این زمینه توجه کنیم .

·       در این زمینه تکلیف دیگر دانشگاه ها چیست؟

نمی توان نقش سازنده این دانشگاه ها را نادیده گرفت اما بهتر است آنهایی که علاقمند به مسایل پژوهشی و تحقیقاتی در صنعت گردشگری هستند به این دانشگاه ها مراجعه کنند و بطور کلی دیگر رشته ها در اختیار دانشگاه علمی و کاربردی گذاشته شود تا بتوانیم خروجی مناسبی در زمینه نیروی کار داشته باشیم.

· کانال را تغییر ندهید ؛ اینجا ایران است

کسب و کار به جایگاه جعبه جادو در گردشگری می نگرد

·         سفر از تلویزیون آغاز می شود

صنعت گردشگری هم اکنون در دهکده جهانی به عنوان یکی از صنایع پرسود بسیاری را به خود جلب کرده است و کشورهای مختلف جهان برای توسعه این صنعت داخل مرزهایشان دست به هر کاری می زنند به صورتی که هم اکنون بسیاری از کشورهای پیشرفته در صنعت گردشگری با استفاده حداکثری از رسانه های خود در جلب نظر گردشگران سراسر جهان کرده اند.

شاید با مطالعه این مقدمه به فکر تبلیغات تلویزیونی و رپرتاژهای مختلف برای معرفی جاذبه های گردشگری مناطق دیگر جهان باشید اما سخت در اشتباه هستید به یاد بیاورید روزی را که با عجله از محل کار خود برای دیدن سریالی خاص به منزل بازمی گردید و تشنه برای دیدن ادامه داستان تلویزیون را روشن می کنید و چند دقیقه ای مقابل آن بی حرکت می نشینید.

سینما، مقصد 40 میلیون گردشگر را در جهان تعیین کرد

طبق بررسی‎های انجام شده از سوی آژانس تحقیقات تخصصی TCI که ویژه تحقیقات گردشگری و رقابت مقاصد توریستی است، درسال 2012 تصمیم گیری 40 میلیون گردشگر  جهان در انتخاب مقصد سفرشان، تحت تاثیرتماشای فیلم‎های سینمایی و تلوزیونی بوده است.

  ارزیابی‎های انجام شده نشان می‎دهد که 40 میلیون گردشگر مقصد سفر خود را تنها براین اساس که شاهد یک شات از آن مقصد در یک فیلم بوده‎اند، برگزیده‎اند. بصورتی که  نمایش یک مقصد گردشگری در فیلم‎، حتی بسیار موثرتر از برخی دیگر فعالیت‎های رسانه‎ای عمل می‎‌کند و می‌تواندبه عنوان بخشی مکمل و ترکیبی با این روش‎ها مورد استفاده قرار گیرد این یافته‎ها نقش مهم نمایش مقصدهای گردشگری را درفیلم‎های سینمایی و تلوزیونی به عنوان یک انگیزه موثر در جذب گردشگران تازه بیش از همیشه اثبات می‎کند.

در این گزارش آمده  است بسته به هر مقصد گردشگری و بسته به بازاریابی و شهرت هر مقصد از هر 100 گردشگر، دست کم یک تا ده نفر مقصد گردشگری خود را عمدتا با اتکا به فیلم‎ها و با الهام از صحنه‎های سینمایی انتخاب می‎کنند. این میزان بسیار بیشتر از میزانی است که تا کنون بازارهای گردشگری به ویژه به آن حساس بوده‎اند.

ایران هنوز در «شما» گیر افتاده است

با توجه به توسعه جایگاه سریال ها و فیلم های سینمایی در توسعه صنعت گردشگری ایران نیز به دلیل جاذبه های فراوان خود دست به اقداماتی مشابه زد و قرار شد در سازمان صدا و سیما شبکه ای با نام شبکه «شما» برای تبلیغ و به نمایش گذاشتن مکان های دیدنی شروع به کار کند و علاقمندان را با جاذبه های کشورمان آشنا کند ؛ اما از همان ابتدای کار فعالیت این شبکه با اما و اگرهای فراوانی مواجه شد و هم اکنون هم از سرنوشت آن طلاعی در دست نیست که آیا واقعا به سیاست های اصلی خود رسیده است یا خیر؟ در حالی که ستاره جوادی تهیه کننده و سردبیر برنامه «صنعت گردشگری » می گوید: با توجه به نتایج بسیار مثبت کشورهای همسایه درباره استفاده از رسانه ها بخصوص سریال های جذاب در جلب نظر گردشگران مثل ترکیه اینگونه می توان تصور کرد که ایران هنوز نتوانسته جایگاه اصلی رسانه در گردشگری را شناسایی کند و برای آن تعریفی داشته باشد.

این تهیه کننده صدا و سیما ضمن تاکید بر گسترش فعالیت رسانه ملی در این زمینه می گوید: ایران فقط یک شبکه افتتاح کرد در حالی که دیگر کشورها با ساخت سریال های بسیار جذاب سعی در نشاندن تماشاگر مقابل تلویزیون می کنند نه با یک شبکه بلکه چندین کانال ماهواره ای ولی ایران فقط با شبکه «شما» نمی تواند برای جلب نظر گردشگران خوش بین باشد چون بدون تردید بسیاری از مردم برنامه های تبلیغاتی یا حتی طبیعت را نمی پسندند بلکه باید آنها به روشهای دیگری جذب کانال تلویزیون یا موج رادیوی مورد نظر کرد.

جوادی با اشاره به موفقیت کشور کره جنوبی در جلب نظر مخاطبتان ایرانی می گوید: بیاد داریم هنگامی که از تلویزیون سریال های معروف کره ای مثل افسانه جومونگ پخش می شد ؛ ساعت پخش آنها چقدر خیابان های تهران خلوت بود ؟ این یعنی اثرگذاری تبلیغات نه اینکه صرفا با به نمایش گذاشتن تصاویری از استان های گیلان یا مازندران فکر کنیم می توانیم نظر گردشگران را جلب کنیم.

ستاره جوادی به عنوان تهیه کننده صدا و سیما در پایان ضمن تاکید بر جای خالی رسانه های تصویری و شنیداری در توسعه گردشگری ایران می افزاید: اگر واقعا قصد توسعه گردشگری ایران را داریم باید به فکر رساندن پیام خودمان به علاقمندان و چمدان به دست های خارج از مرز باشیم با روشهایی که دیگران تجربه کرده اند ونتیجه گرفته اند نمی توان صرفا با حضور در نمایشگاه و پخش شیرینی و شکلات یا کشک و گز نظر گردشگران را به ایران و جاذبه هایش جلب کرد بلکه می توان با امواج رادیو و تلویزیون آنها را به سمت ایران با کمترین هزینه تبلیغاتی کشاند  .

اتاقی که همیشه قفل است ؟!

از زمانی که گردشگری هم صنعت شد؛ محلی برای درآمد شناخته شد، اصناف مختلفی در این زمینه درگیر شدند و نهایتا اتاق بازرگانی به عنوان رابط بین بخش خصوصی یا همان اصناف و دولت نیز به آن راه یافت. براساس عرف و تعریف حقوقی جایگاه اتاق بازرگانی در بین اصناف باید درباره تسهیل روابط تجاری و اتقتصادی فعالان صنفی گام بردارد و زبانی برای بیان معضلات و مشکلات احتمالی در بین آنها باشد .

اما در گردشگری به عنوان صنعتی نوظهور یا همان صادرات نامرئی ؛ اتاق بازرگانی نتوانسته واقعا نقش اصلی خود را همانند دیگر اتاق های موجود در کشورمان ایفا کند چون از لحاظ قانونی  و حقوقی هنوز جایگاه اصلی خود را نشناخته و هم اکنون اتاقی بوده برای مسافرت های گروهی و بازدید از نمایشگاههای بین المللی گردشگری !!؟

 شاید نقش اتاق بازرگانی در صنوف دیگر و در اقتصاد وتولید کشورمان بسیار پررنگ است اما وقتی قصد ورود به  اتاق بازرگانی در بخش گردشگری را داریم، در می یابیم  درب این اتاق همواره قفل است و خبری از هیجانات اقتصادی دیگر اتاق ها و رونق کسب و کار در آن نیست چون مسئولان و اعضای آن همیشه در کنفرانس ها یا سمینارها مشغول سخنرانی از پشت تریبون های زیبا هستند .

همانطور که می دانیم یکی از رسالت های اعضای این اتاق در صنعت گردشگری توسعه و رونق گردشگری بومی و محلی داخل مرزهای کشورمان است چون براساس تجربیات و البته راهکارهای ارایه شده در کشورهای توسعه یافته در صنعت گردشگری؛ آنهایی در صادرات نامرئی موفق هستند که ابتدا با همکاری بخش خصوصی گردشگری داخلی خود را رونق داده باشند و پس از آن به فکر خارج از مرز بوده باشند. در حالی که اتاق های بازرگانی در بخش گردشگری ایران بخصوص در شهرستان ها هنوز جایگاه حقوقی خود را نیافته اند و در بسیاری از موارد تنها به یک خط تلفن پیامگیر و یک میز خاک گرفته ختم شده است!

پس اگر واقعا دولت تدبیر و امید قصدتوسعه گردشگری کشورمان را دارد با توجه به جایگاه اصلی بخش خصوصی در این صنعت بجاست با تدوین قوانین مناسب زمینه مشارکت هرچه بیشتر اتاق های بازرگانی در صنعت گردشگری کشورمان را فراهم نماید تا این بخش به عنوان حلقه ای رابط بین دولت و بخش خصوصی بتواند به خوبی در جهت جذب سرمایه های سرگردان داخلی و خارجی و توسعه گردشگری کشورمان گام بردارد نه اینکه تنها به اتاقی خاک گرفته تبدیل شود.

مشت نشانه خروار است

مشت نشانه خروار است

مدت هاست بحث حفاظت از میراث تاریخی و اماکن باستانی کشورمان در تمام محافل دولتی بخصوص در جلسات چندین ساعته سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری مطرح می شود و راهکارهایی کوچک و بزرگ برای آن اندیشیده شده است اما خروجی چه بوده و روند کار چیست؟

شاید بدون توجه به اینکه این میراث در صورت نابودی هرگز جایگزین نخواهند شد همیشه به اخبار مربوط به تخریب آنها می نگریم و با آروز سالم ماندنشان گاهی اوقات فقط آهی از ناراحتی می کشیم اما واقعا همین کافی است یا اینکه باید بیش از گذشته به فکر حفظ وحراست این آثار که نمادی از تمدن چندین هزار ساله کشورمان هستندباشیم.

شاید سال های گذشته فکر می کردیم تخت جمشید به عنوان نمادی از محوطه های باستانی ایران همانطور که چند هزار سال مقاومت کرد و به ما رسید بازهم مقاومت می کند به نسل های بعدی خواهد رسید اما همین بی توجهی و شعارهای بدون عمل بسیاری از مسئولان هنگام ساخت سدی نزدیک به این شاهکار تاریخی ایران تلنگری بود به علاقمندان میراث باستانی کشورمان که این چنین نیست و تمدن تاریخی ایران فدای توسعه ای بدون برنامه شده است. اما ظاهرا این گل سرسبد باستانی کشورمان همواره در خطر است و نمی توان فقط از میان روزنه های خاک نگران آن بود بلکه اینبار تهدیداتی جدی از سوی آسمان به جانش افتاده است .

نزولات جوی که همیشه باعث مسرت و شادی مردم بود و حکایت از برکت داشت هم اکنون به بلایی آسمانی برای این منطقه باستانی تبدیل شده است اما نه به خودی خود بلکه با دخالت انسان، چون برکات خداوند در ذات پاک و زندگی بخش هستند اما اینبار این اسیدی انسانی است که نزولات آسمانی را آلوده کرده و بر فرق سر تخت جمشید به عنوان نمادی از تمدن ایران زمین می کوبد تا اینکه بالاخره استقامت و ایستادگی ستونهایش درهم شکسته و سر تعظیم در مقام بی تدبیری ما برزمین فرودآورند.

آلاینده های شیمیایی ای که از مجتمع پتروشیمی نزدیک این سایت باستانی ایجاد شده و همواره مثل خوره به جان ستون های باستانی تخت جمشید افتاده است و به شکلی نگران کننده به پی آنها هجوم برده است در حالی که اگر واقعا مسئولان دغدغه ای در زمینه حفظ این آثار داشتند می توانستند با برنامه ریزی و مدیریتی دقیق به آن بپردازند نه اینکه بودجه ای دریافت شود و حاصلی درپی نداشته باشد.

 اینطور که اگر به ترتیب قرار گرفتن کلمات در نام سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری کمی با دقت بنگریم اولویت اول این سازمان در حفظ و حراست از میراث فرهنگی و تاریخی گذشتگان ماست بنابراین سئوال اصلی اینجاست حالاکه حال و روز تخت جمشید به عنوان گل سرسبد باستانی کشورمان اینطور است چه انتظاری درباره دیگر آثار باستانی که کمتر شهرت دارند می توانیم داشته باشیم؟ چون به قول معروف می گویند مشت نشانه خروار است.

رسانه ها در توسعه گردشگری هوایی نقشی کلید در اختیار دارند

گفت و گوی اختصاصی کسب و کار با مدیرعامل انجمن ملی پرواز

رسانه ها در توسعه گردشگری هوایی نقشی کلید در اختیار دارند

گفت و گو: عماد عزتی

مدتی است سخن از گردشگری هوایی یا تاکسی های هوایی در رسانه ها به گوش می رسد بی تردید علاقمندان به پرواز و گردشگرانی که می خواهند هیجان دیدن جاذبه های گردشگری ایران را از فراز آسمان تجربه کنند علاقمندبه شنیدن اما و اگرهای این نوع گردشگری از مقامی مسئول هستند به همین دلیل کسب و کار گفت و گویی اختصاصی با مهدی ایرانمنش رئیس هیدت مدیره شرکت هوانوردی و گردشگری افشید کارمانیا و مدیرعامل انجمن ملی پرواز را تدارک دید که مطالعه آن خالی از لطف نیست .

·       چه طور به این نوع گردشگری علاقمند شدید و در این زمینه سرمایه گذاری کردید؟

پرواز جز ذات انسان هاست و علاقه به پرواز و صعود به صورت فطری در نهاد هر انسانی قرارگرفته است. برای همگانی ساختن پرواز و در دسترس عموم قرار گرفتن صنعت هوانوردی لازم بود تا تمهیدات وافی و کافی مثل ازدیاد وسایل پرنده و مکانهای تفریحات هوانوردی فراهم شود.به همین منظور و با بررسی وضعیت صنعت هوانوردی ایران و البته مقایسه آن با سایر کشورها به خوبی عقب افتادگی این صنعت در کشورمان مشهود است که با استفاده از تجربیات صاحب نظران تصمیم گرفتیم با ورود به این بخش نسبت به سرمایه گذاری و ایجاد زیر ساخت اقدام نماییم.

·       گردشگری هوایی در کدام گروه از شاخه های گردشگری قرار گرفته و در ایران چه جایگاهی دارد؟

همانطور که می دانید گردشگری در دهکده جهانی انواع مختلفی مثل اکو توریسم،توریسم ورزشی،توریسم سلامت،توریسم مزرعه و روستاو.....همچنین توریسم هیجان دارد که هوانوردی و پرواز با انواع وسایل پرنده نیز در این بخش قرار گرفته است. اما متاسفانه این نوع هیجان در ایران به خوبی شناخته نشده و مردم حتی از آن بی خبر هستند. در حالی که میتوان در ایران هواپیما اجاره کرد، خلبان شخصی شد و یا هواپیما داشت.

·       آیا این نوع گردشگری ازنظر قانونی حمایت شده است یا اصلا به حمایت های قانونی نیاز هست؟

در مورد حمایت های قانونی که وضعیت مشخص است. قطعا فعالیت ها بایستی در چار چوب قانون و مقررات بخصوص مقررات هوانوردی انجام گردد. اما متاسفانه گاهی  قوانین با نگاه توسعه ایی نگارش نشده و نگاههای غیر گردشگری در آن لحاظ می شود در حالی که تسهیلات قانونی می تواند منجر به توسعه این صنعت در کشورمان بشود.

·       آیا گردشگری هوایی تاکنون از سوی دولت حمایت شده است؟

در مورد حمایت های دولتی و با توجه به انحصار بعضی از امور هوانوردی با دولت  از جمله ناوبری ها و خدمات ترافیکی فرودگاهی و همچنین فرودگاهها ،هرگونه حمایت در این بخش موجب گسترش فرهنگ هوانوردی خواهد شد.به عنوان مثال در ایران و در هر استان و در بعضی استانها چندین فرودگاه وجود دارد که در صورت حمایت دولت میتوانند به عنوان  مراکز هوانوردی عمومی و تفریحات هوانوردی استفاده شود.

·       آیا در این نوع گردشگری سرمایه گذاری خارجی هم صورت گرفته است؟

خیر.سرمایه گذار خارجی در این زمینه نداشته ایم.با توجه به نوپا بودن این صنعت در کشور ایران و وجود موانع مختلف برای توسعه و همچنین عدم زیر ساخت کافی ،سرمایه گذاران خارجی تمایلی به این موضوع از خود نشان نداده اند.

·       آماری از درآمد جهانی یا اشتغالزایی این نوع گردشگری در دست هست اگر وجود دارد سهم ایران در این زمینه چقدر بوده ؟

بر اساس گزارش سازمان جهانی هوانوردی درآمد صنعت گردشگری بالغ بر 70 میلیارد دلار  دردنیا بوده و با توجه نوظهور بودن این نوع گردشگری در ایران سهم کشورمان در این زمینه بسیار ناچیز است که با راه اندازی مراکز هوانوردی عمومی علاوه بر افزایش سهم درآمد ایران در بکارگیری نیروی متخصص از جمله خلبان  فنی و بسیاری نیروهای عادی نیز در این مراکز مفید خواهد بود.

اما درباره سهم اشتغالزایی این صنعت بازهم براساس همان آمارمی توان به 15 میلیون شغل در حوزه گردشگری هوایی در جهان  اعم از حمل و نقل هوایی و شغلهای وابسته اشاره کرد وتحقق سهم ایران در این امار و ارقام نیازمند حرکتی جهادی است.

·       همانطور که می دانید این صنعت گران است و برای عموم گردشگران قابل دسترس نیست  چه راه کارهایی برای ارزان شدن گردشگری هوایی وجود دارد؟

با توجه به پر هزینه بودن این صنعت بدون شک قیمت تمام شده ارائه این خدمات نیز کمی بالاست.اما در تمام کشورها طرحهایی برای کاهش هزینه ها وجود دارد. مثلا در کشور آمریکا طرحی در مجلس تصویب شده که به موجب آن تمام مالکان  هواپیمای شخصی ، موظف به سوار کردن مردم عادی و ثبت در برنامه پروازی شده اند و این یعنی پرواز برای همه.

در کشور ایران هم لازم طرحهایی با حمایت دولت و بخش خصوصی برای کاهش هزینه ها و عمومی کردن صنعت اندیشده شود.

·       نظر شما به عنوان کارشناس درباره ایرتاکسی ها چیست؟

ایر تاکسی یا تاکسی هوایی مقوله ایست که کمتر در ایران مورد توجه قرار گرفته است. بر اساس تعاریف سازمان بین المللی هوانوردی icao تاکسی هوایی عبارت است از استفاده از هواپیما های 9 تا 19 نفره در مسیرهای بدون برنامه که موجب صرفه جویی در زمان  هزینه می شود.

نمونه این طرح که زیر ساخت ان توسط شرکت هوانوردی افشید کارمانیا در جنوب شرق کشور و به مرکز کرمان در حال اجرا است امکان حضور استفاده از هواپیمای مذکور را بدور از تشریفات خاص فرودگاهی فراهم کرده و تبدیل به مرکز گردشگری منطقه شده است.

اما بطور کلی بعضی از مزایای ایرتاکسی به شرح زیر است:

-امکان استفاده از مسیرهای کوتاه(بین شهرستانها)

-استفاده از تسهیلات فرودگاهی مناسب و فرار از تشریفات فرودگاهی مخصوص شرکتهای هواپیمایی

-استفاده در موقعیت های اورژانس

-استفاده جهت تورهای گردشگری و حمل ان به هر نقطه مورد نظر

 *  نظر شما درباره حضور بخش خصوصی در این نوع گردشگری چیست؟

این نوع گردشگری از اساس خصوصی است و بدون تردید دولت فقط نقش نظارتی و حمایتی خواهد داشت . اما با توجه به وجود پتانسیل های بالای مالی در بخش خصوصی گردشگری ایران می توان با فراهم کردن زیرساخت های قانونی زمینه ساز حضور گسترده تر این بخش در گردشگری هوایی کشورمان شد چون این بخش فقط در زمینه برگزاری تورها فعال نخواهد شد بلکه واردات قطعات، ساخت و تولید ، آموزش خلبان و نیروی فنی همه و همه زمینه های اشتغالزایی و حضور بخش خصوصی در این شاخه از گردشگری است.

·       جایگاه مطبوعات در توسعه گردشگری هوایی چیست؟

مردم ایران به صنعت هوانوردی به عنوان وسیله ایی لوکس و تجملاتی نگاه میکنند. در حالی که گاها قیمت هواپیمای دو نفره شخصی از اتوموبیل نیز ارزان تر است.لیکن مردم نسبت به این موضوع بی اطلاع و یا کم اطلاع  هستند.

بنابراین رسانه ها با تعریف این هوانوردی و ترسیم راهکارهای آن برای مردم باعث کشاندن مردم به فرودگاه های هوانوردی عمومی خواهند شد تا مردم از نزدیک هواپیما را لمس کنند. بنابراین  مطبوعات نقش اساسی در این زمینه به عهده دارند.

سفر رویایی در عالم خیال

کسب و کار از روند افزایش تبلیغات غیر واقعی گردشگری در آستانه نوروز می گوید

نویسنده: عمادعزتی

همواره رویای سفر به دوردست ها و سرزمین های ناشناخته در ذهنمان شیرین و دلچسب بوده است به صورتی که برای به واقعیت رساندنش تلاش بسیاری انجام می دهیم ، اما ظاهرا این شیرینی و حلاوت در کنار خلاء های گسترده قانونی و فرهنگی در ایران زمینه ای است برای سودجویی و کلاهبرداری های ناگوار از گردشگران در عالم واقعیت.

بسیاری از مسافران و گردشگران در دهکده جهانی علاقمند هستند با استفاده از راهکارهایی هزینه سفرهایشان را کاهش داده تا بتوانند بیشتر سفر کنند و سراز دنیای ناشناخته های دیگر نقاط جهان درآورند. همین موضوع باعث شده تا راهکاری های بسیاری در صنعت گردشگری  پا به عرصه وجود گذاشته و سفرهای گردشگران و علاقمندان را ارزان و گاهی رایگان کند .

اما در کشورمان چطور آیا تمام این تبلیغات و راهکارها واقعی هستند یا ارگانی هست که به آنها رسیدگی و مانع از زیان مادی و روانی گردشگرانی کشورمان باشد؟ هرچند در ابتدا سکاندار صنعت گردشگری یعنی سازمان میراث فرهنگی می تواند بهترین مرجع برای این منظور یعنی جلوگیری از انتشار تبلیغات غیر واقعی در صنعت گردشگری باشد اما ظاهرا قوانین آنالوگی این سازمان در این زمینه توان رقابت به دنیای گسترده دیجیتال را ندارد .

فرهنگ نا مناسب در صنعت گردشگری کشور

مهسا مطهر ، کارشناس ارشد گردشگری ضمن اشاره به فاصله بسیارزیاد صنعت گردشگری ایران از واقعیت گردشگری بین المللی می گوید: در کشورمان با توجه به مسایل و سیاست های گذشته در صادرات نامرئی فاصله غیر قابل تصوری با دیگر کشورها به وجود آمده است بطوری که همین خلاء یا فاصله باعث شده هم گردشگران  با مشکلات بسیاری برخورد کنند وهم فعالان عرصه گردشگری که همین موضوع زمینه ساز سوء استفاده های کلان نیز شده است.

این کارشناس گردشگری به عدم آشنایی مسئولان و قانونگذاران صنعت گردشگری کشورمان به علم روز توریسم یا همان گردشگری جهان اشاره می کند و همین موضوع را نقطه عطف آغاز خلاء های قانونی در صنعت گردشگری می داند و می افزاید: چطور می توان تصور کرد قانونی که در سال 1356 شمسی با توجه به فعالیت کانون ایرانگردی و جهانگردی در کشور وضع شده پس از گذشت نزدیک به چهار دهه هنوز هم قابل استفاده باشد ؟ مگر نه اینکه صنعت گردشگری با سرعتی غیر قابل تصور در حال رشد و گسترش است پس چطور می توانیم انتظار داشته باشیم قوانین کهنه گذشته ما در این زمینه پویا و فعال باشند؟

اما محمد حسن کرمانی رئیس هیات مدیره انجمن دفاتر خدمات گردشگری هوایی ایران به نکته مهمتری یعنی کمبود اطلاعات گردشگری میان گردشگران و مسافران ایرانی از حق  و حقوق خودشان اشاره می کند و می گوید: بسیاری از گردشگران ایرانی هنوز حقوق قانونی خود را به عنوان مسافر یا متقاضی سفر نمی دانند و البته نمی دانند چگونه باید قانونی یا غیر قانونی بودن سایت های خدمات گردشگری را تشخیص دهند چون از سوی دست اندرکاران دولتی هیچ آموزشی در این زمینه به آنها داده نشده است یا اینکه اصلا متولی خاصی در این زمینه نبوده است.

رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات گردشگری هوایی ایران ضمن محترم شناختن اختیار و عقلانیت مسافران به این موضوع اشاره می کند که وقتی قانون در زمینه توضیح حقوق دو طرف در خدمات گردشگری ضعیف عمل می کند خود به خود فرهنگ سفر و گردشگری چه در گردشگران و چه در فعالان این صنعت کاهش خواهد یافت بنابراین نمی توان انتظار سوء استفاده را نداشت.

کرمانی به کشورهای پیشرفته در صنعت گردشگری اشاره می کند و می گوید: هم اکنون بحث کلوپ یا کارتهای اعتباری سفر یا حتی عضویت های سالیانه در مراکز اقامتی و تفریحی در جای جای دنیا کاملا قانونی و البته کنترل شده جا افتاده است در حالی که هنوز در کشورمان هیچ قانونی در این زمینه وجود ندارد و گاهی اوقات خلاء های موجود در قانون گردشگری ایران به دلیل ناآگاهی مدیران بالادستی از دانش روز باعث بروز ناهنجاری در صنعت گردشگری کشورمان شده است.

رئیس هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی ایران ضمن تاکید بر انعقاد قرارداد رسمی با دفاتر گردشگری به مسافران و کنترل تمام تبصره ها و مواد مندرج در آن می افزاید: با توجه به نزدیک شدن ایام نوروز و گسترش تقاضای سفر توسط مسافران نوروزی جای تردید نیست که گردشگران و مسافران نباید فقط به قیمت ارزان تورهای تبلیغ شده توجه کنند بلکه باید قبل از پرداخت هرگونه هزینه ای به واقعیت و صحت آن واقف شده و پس از آن دست به جیب شوند که بهترین کار مراجعه حضوری به دفاتر خدمات مجاز گردشگری در سطح شهرهاست چون هنوز دنیای صفر و یکی گردشگری در کشورمان دارای خلاء های گسترده قانونی است.

شما برنده اقامتی صد درصد رایگان شدید؟!

علی لطفی ، مدیرکل دفتر امور مراکز خدمات گردشگری سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری کشور ضمن تاکید بر گسترش فعالیت شرکت های گردشگری در دنیای مجازی و نا متناسب بودن قوانین موجود با این رشد و گسترش می گوید: مدتی است که پیامک های متفاوتی در زمینه برگزاری تورهای لحظه آخری یا حتی تخفیف های باورنکردنی درباره تورهای داخلی و خارجی توسط شرکت های مختلفی به مشترکان تلفن همراه ارسال می شود که بسیاری از آنها هرگز دارای مجوزهای قانونی نیستند.

این مقام مسئول در این باره می افزاید: معمولا این تبلیغات در نهایت به وب سایتی مجازی با تعدادی عکس بسیار زیبا و دلچسب درباره موضوع تبلیغ و البته چند شماره تلفن ختم می شوند و وقتی متقاضیان به آنها مراجعه می کنند به شرایطی متفاوت روبرو خواهند شد و گاهی باعث انحراف ذهن آنها می شود .

لطفی ضمن تاکید بر غیر قانونی یا غیر واقعی بودن بیشتر این تبلیغات در صنعت گردشگری که به صورت الکترونیک به دست متقاضیان سفر بخصوص در ایام پیک سفر می رسد می گوید: جالب اینجاست که اکثر این تبلیغات برای جلب اطمینان متقضیان به آنها اسراسر می کنند برای دریافت تایید صحت تبلیغات خود با سازمان میراث فرهنگی تماس گرفته و سلامت کسب وکارشان را از این سازمان به عنوان سکاندار گردشگری کشور جویا شوند درحالی که هیچ اطلاعاتی از وضعیت کاری آنها در سازمان به ثبت نرسیده چه بسا از اساس این فعالیت غیر قانونی بوده است.

این مقام مسئول ضمن اشاره به نام «پرشین کروز» که در سازمان میراث فرهنگی به ثبت نرسیده است تصریح کرد: این شرکت که کارت های اقامت رایگان به متقاضیان می فروشد و چند هفته اخیر هم فعالیت خود را بسیار گسترده تر کرده است و صرفا با استفاده از امکانات و البته علاقه مسافران توانسته تا کنون از دویست هزار نفر پول دریافت کند که با یک حساب سرانگشتی چیزی معادل هشت میلیارد تومان از این زمینه به دست آورده است.

به هر حال تقاضای سفر بخصوص سفرهای ارزان قیمت همواره بین گردشگران وجود دارد و خلاءهای قانونی بسیار؛ اما جالب اینجاست لطفی در این زمینه به ایسنا گفته است: دوهفته پیش  با اطلاع از فعالیت شرکت یاد شده نامه ای به سازمان میراث فرهنگی استان تهران ارسال شده تا از طریق پلیس فتا این موضوع رسیدگی شده و جلوی فعالیت غیر قانونی شرکت پرشین کروز گرفته شود ولی با گسترش تبلیغات این شرکت مواجه شده ایم. سئوال اصلی اینجاست که واقعا مسئول برخورد با اینگونه تبلیغات غیر واقعی در صادرات نامرئی کشورمان کیست و چگونه می توان واقعی یا غیر واقعی بودن آنها را تشخیص داد؟  این در حالی است که خطر گسترش اینگونه شرکت ها می تواند گردشگری بین المللی ایران را نیز تهدید کند.

 اجاره ای را که تحت پوشش طرح شناسنامه دار شدن قرار گرفته اند شناسایی  کنند می گوید: در مبادی ورودی و خروجی 22 استان دفاتری ایجاد شده که مسافران می توانند با مراجعه به آنها براساس تعداد نفرات، نوع امکانات درخواستی شامل متراژ خانه، تعداد تخت و... خانه یا ویلای شخصی خود را براساس فهرستی که از خانه ها و ویلاهای تحت پوشش به ثبت رسیده با نرخ مصوب اجاره کنند.

به گفته جلالی  500  مرکز رزرو در 22 استان کشور راه اندازی شده که قرار است این مراکز بزودی هوشمند شوند به این ترتیب مسافران می توانند به صورت اینترنتی از قبل خانه یا ویلای موردنظر خود را اجاره کنند تا پس از رسیدن به استان مقصد برای پیدا کردن جا سرگردان نشوند و وقتشان نیز تلف نشود.

فقط 20 هزار خانه اجاره ای شناسنامه دار شدند

کسب و کار روند هفت ساله طرح ساماندهی ویلاهای استیجاری کشور را بررسی می کند

نویسنده : عماد عزتی

سال 1386 بود که سازمان میراث فرهنگی کشور با کمک برخی از ارگان های ذیربط طرحی را به نام «طرح ساماندهی ویلاهای اجاره ای» را برای جلوگیری از زیان گردشگران و همچنان امنیت آنها در کشور آغاز کرد .

دستورالعمل ها و قوانین بسیاری در این زمینه تصویب شد و کمیته ای هم برای ساماندهی این مراکز استیجاری شروع به کار کرد هرچند اوایل این طرح همه از روند مثبت آن سخن گفتند و بسیاری از آن در زمینه توسعه گردشگری ابراز رضایت کردند اما امسال در آستانه شروع سفرهای نوروز 93 پس از گذشت هفت سال از این طرح تنها 20 هزار واحد مسکونی اجاره ای شناسنامه دار شدند در حالی که فقط براساس آمار ارایه شده در استان مازندران 130 هزار واحد اجاره ای به متقاضیان اجاره داده می شود و در شهر مشهد مقدس نیز حدود 3400 واحد استیجاری برای گردشگران مشغول فعالیت هستند.

 بنابراین با توجه به گستردگی این موضوع در سراسر ایران باستانی به جرات می توان گفت طرح ساماندهی ویلاهای استیجاری در کشورمان حاصلی نداشته و نمی توان روی اهداف آن برای نوروز 93 و مسافرانش حسابی باز کرد در حالی که از ابتدا قرار بود با استفاده از راهکارها و ابزار قانونی دو موضوع بسیار مهم یعنی کنترل قیمت و تامین امنیت گردشگران و متقاضیان این اقامتگاهها را مد نظر مجریان طرح قرار گیرد.

 اما هنوز بسیاری از مسافران به دلیل آمار پایین مراکز تایید شده برای اقامت گردشگران به دلیل گرانی هتل ها یا حتی نبود تعداد کافی اتاق در هتل ها برای اقامت مسافران بخصوص در زمان پیک سفر و کمبود واحدهای شناسنامه دار مجبور به استفاده از واحد های غیر مجاز هستند و نمی دانند در صورت بروز مشکلات به کدام ارگان مربوطه باید مراجعه کنند؟

کنترل قیمت و تامین امنیت مسافران

در این زمینه مدیرکل گردشگری داخلی سازمان گردشگری کشور ، تامین امنیت مسافران، امکان کنترل و نظارت بهتر بر رفت و آمدها در این اماکن و ساماندهی و جلوگیری از هرج و مرج و مطالبه نرخ های بیش از حد معمول را مهم ترین اهداف در طرح شناسنامه دار کردن خانه ها و ویلاهای اجاره ای عنوان می کند و یادآور می شود  طرح ساماندهی ویلاهای اجاره ای در ایران طرح مشترکی با حضور نمایندگان ادارات گردشگری استان ها و مجریان  بخش خصوصی  با همکاری سیستم های نظارتی از اداره اماکن گرفته تا فرمانداری ها در حال اجراست.

به گفته بهروز جلالی، گلستان، گیلان، مازندران، قم، خراسان رضوی و اردبیل شش استانی بودند که از سال 86 سازمان گردشگری کشور به ادارات گردشگری این استان ها ابلاغ کرد که به صورت آزمایشی طرح شناسنامه دار کردن خانه ها و ویلاهای شخصی اجاره ای در آنجا به اجرا درآمد و هم اکنون 20 هزار خانه مسکونی و ویلای شخصی اجاره ای در 22 استان کشور تحت پوشش این طرح قرار گرفته اند.

وی یادآور شد بجز شش استان یادشده، آذربایجان شرقی، ایلام، البرز، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، خراسان شمالی، سمنان، فارس، قزوین، کردستان، کهگیلویه و بویراحمد، مرکزی، همدان، یزد و کرمانشاه و استان هایی هستند که به این طرح پیوسته اند.

طرحی بدون اجبار

اگرچه نمی توان نسبت به بازده سیاست های اجباری دولت ها در گوشه و کنار دهکده جهانی بخصوص در صادرات نامرئی خوشبین بود اما جای تردید نیست هر طرحی نیازمند ضمانت های اجرایی متناسب با وسعت اجرایی آن است بنابراین طرح ساماندهی خانه های استیجاری در کشورمان نیز از این قانون مستثنی نیست.

این در حالی است که  مدیرکل گردشگری داخلی سازمان گردشگری کشور درباره اجباری یا اختیاری بودن حضور مالکان در این طرح می گوید: برای حضور در این طرح اجباری در کار نیست و همه چیز اختیاری است ، چون تجربه ثابت کرده چنین طرح هایی اگر به صورت اختیاری باشد بهتر جواب خواهد داد تا این که اجباری در کار باشد.

جلالی ضمن تاکید بر بی تاثیری اجبار در چنین طرحی می افزاید: با توجه به اهداف بلند مدت و البته اولویت های اجرایی این طرح سعی شده با استفاده از ابزارهای تشویقی مثل تخفیف های مالیاتی ، حذف عوارض سالانه، ارائه تسهیلات بیمه ای و اعطای تسهیلات بانکی جهت تجهیز یا بازسازی و نوسازی واحدها و اعلام آدرس و شماره تلفن تماس در مراکز جذب گردشگری مالکان این طرح ها را تشویق به حضور در این طرح کنیم.

وی به مراکز اطلاع رسانی طراحی شده در شهرها و استان های گردشگرپذیر کشور اشاره می کند و می افزاید: نکته مهم در تشویق مالکان ویلاهای استیجاری این است که با اعلام فهرست خانه ها و ویلاهایی که شناسنامه دار شده اند در مراکز اطلاع رسانی به گردشگران در هر استان، مسافران ترجیح خواهند داد برای اجاره خانه سراغ این اماکن بروند تا این که خانه های بی نام و نشان را انتخاب کنند پس می توان اینگونه تصور کردکه مالکان حتی به زودی از این طرح استقبال گسترده ای خواهند داشت.

کیوسک های  اطلاع رسانی ضمانتی در اجرای طرح

هوشنگ مرادی مجری طرح ساماندهی ویلاهای استجاری کشور فروردین ماه سال جاری با اشاره به اینکه کیوسک‌های اطلاع‌رسانی کار رزرو هتل ، توزیع بروشور، نقشه راه‌‌ها و مراکز رفاهی و گردشگری را بر عهده دارند، گفت: برای جمع‌آوری و ساماندهی تابلو به‌ دست‌ها و جانمایی کیوسک‌های اطلاع‌رسانی، نیاز به حمایت نیروی انتظامی و شهرداری‌ها داریم که سبب رشد اقتصادی و رشد فرهنگی منطقه می‌شود.

مرادی ضمن تاکید بر توسعه فعالیت کیوسک های اطلاع رسانی در استان های گردشگرپذیر کشور و تاثیر این کار بر اجرای طرح افزود: کیوسک‌های اطلاع‌رسانی حلقه اتصال مسافر و ویلا و مراکز اقامتی استیجاری کشور بوده و با راه‌اندازی این کیوسک‌ها کل مشخصات ویلا و مراکز اقامتی استیجاری را داریم و امکان نظارت بر فعالیت‌های این مراکز سهل‌الوصول خواهد بود بنابراین هر ‌قدر اطلاع‌رسانی در این مراکز بیشتر باشد استفاده مهمانان از ظرفیت‌های گردشگری بیشتر و سبب رونق اقتصادی می‌شود.

وی با بیان اینکه دولت برای اشتغال هر فرد 250 میلیون ریال هزینه می‌کند، اظهار داشت: توجه به توسعه کیوسک های اطلاع رسانی در استان های گردشگر پذیر ایران می تواند حرکتی بزرگ در زمینه اشتغالزایی کشور باشد چون هر کیوسک اطلاع‌رسانی که برای استقرار آن هزینه‌ای بالغ بر 50 میلیون ریال دارد، برای پنج نفر اشتغال مستقیم و 10 نفر اشتغال غیرمستقیم ایجاد می‌کند.

این در حالی است که مدیرکل گردشگری داخلی سازمان گردشگری درباره اینکه شهروندان چگونه باید خانه ها و ویلاهای اجاره ای را که تحت پوشش طرح شناسنامه دار شدن قرار گرفته اند شناسایی  کنند می گوید: در مبادی ورودی و خروجی 22 استان دفاتری ایجاد شده که مسافران می توانند با مراجعه به آنها براساس تعداد نفرات، نوع امکانات درخواستی شامل متراژ خانه، تعداد تخت و... خانه یا ویلای شخصی خود را براساس فهرستی که از خانه ها و ویلاهای تحت پوشش به ثبت رسیده با نرخ مصوب اجاره کنند.

به گفته جلالی  500  مرکز رزرو در 22 استان کشور راه اندازی شده که قرار است این مراکز بزودی هوشمند شوند به این ترتیب مسافران می توانند به صورت اینترنتی از قبل خانه یا ویلای موردنظر خود را اجاره کنند تا پس از رسیدن به استان مقصد برای پیدا کردن جا سرگردان نشوند و وقتشان نیز تلف نشود.

جای خالی تاکسی هوایی در گردشگری ایران

کسب و کار به روند توسعه گردشگری هوایی ایران می نگرد

بطور کلی پرواز و دیدن زمین از بلندای آسمان آرزوی دیرینه بشر بوده که از زمان برادران رایت این رویا به واقعیت پیوسته است اما اینکه جاذبه ای را از فراز آسمان ببینیم مدت کوتاهی است در صنعت گردشگری راه یافته و بطور کلی هوانوردی عمومی واژه‎ای تازه در صنعت گردشگری بخصوص در کشورمان است. این واژه بیانگر یک نوع گردشگری هوایی است که فارغ از هر نوع پرواز منظم فقط به دنبال گشت‌های هوایی شکل گرفته می تواند در سایر بخش های گردشگری و البته حمل ونقل هوایی نقش بسیار مهمی را برعهده بگیرد اما ظاهرا در ایران با فراز و فرودهایی هنوز هم دست به گریبان است.

هرچند گردشگری هوایی در کشورمان جایگاه شناخته شده ای ندارد و هنوز برای بسیاری شناخته شده نیست اما عمده کشورهای گردشگرپذیر جهان مثل استرالیا، آلمان، ترکیه ، روسیه ، ایالات متحده و ... هر ساله به همین بهانه خیل عظیمی از گردشگران را به سرزمین خود دعوت می کنند و با برگزاری مسابقات متنوع هوایی مثل پاراگلایدر، هواپیماهای فوق سبک و البته بالن سواری رونق قابل ملاحظه ای در صادرات نامرئی خودشان ایجاد می کنند.

 از این روی با توجه به رویکرد جدید دولت یازدهم مبنی بر توسعه گردشگری می توان اینگونه تصور کرد این زیرمجموعه از گردشگری بین المللی یعنی گردشگری هوایی نیز در حال توسعه است و با تصمیم اخیر شرکت فرودگاههای کشور مبنی بر آمادگی جهت پذیرش هواپیماهای شخصی به نظر می رسد این رشته از گردشگری با افق های تازه ای روبرو خواهد شد.

در این باره «ابراهیم شوشتری» ، معاون عملیات هوانوردی شرکت فرودگاه‌های کشور می گوید: فرودگاه‌های کشور آماده پذیرش هواپیماهای شخصی دارای مجوز از سازمان هواپیمایی کشوری و نهادهای مرتبط هستند.

 اظهار داشت: «هواپیماهای شخصی در انواع سبک و فوق سبک هم‌اکنون در 15 فرودگاه‌ها کشور مشغول پرواز هستند و این هواپیماها پس از انجام فرآیندهای لازم و اخذ مجوز از سازمان هواپیمایی کشوری می‌توانند در فرودگاه‌های کشور تردد کنند.»

  وی ضمن اشاره به روند تاثیرگذاری مثبت این تصمیم گیری در توسعه گردشگری هوایی می افزاید:«ممکن است در فرودگاه مهرآباد تهران به دلیل حجم فعالیت زیاد و محدودیت پارکینگ در این خصوص محدودیت داشته باشیم اما با توجه به توسعه تقاضا و البته رویکرد جدید دولت مشغول برنامه ریزی برای توسعه زیرساخت های لازم در این باره هستیم و بزودی اخبار خوبی نیز منتشر خواهد شد.»

ارمغان گردشگری هوایی؛ رونق اقتصادی

دکتر عبدالله یونسی رئیس هیات مدیره فرودگاه آزادی در این زمینه می گوید: از سال‌های گذشته، توسعه هوانورد عمومی یکی از برنامه‌های بخش خصوصی در راستای درآمدزایی و توسعه گردشگری هوایی مد نظر قرار گرفت؛ این در حالی است که به فعالیت بخش خصوصی در زمینه هوانوردی عمومی در برخی شهرهای کشور از جمله ارومیه، مشهد و تهران (فرودگاه آزادی) ،می‌توان اشاره کرد و توسعه هوانوردی عمومی نه تها منجر به گردشگری هوایی بلکه منجر به رونق اقتصادی نیز در مناطق مختلف می‌شود.

یونسی می افزاید: جای تردید نیست نقش گردشگری هوایی فقط پرواز نیست بلکه می توان از خدمات جانبی آن فرصت های اقتصادی بسیار را برای جوانان کشورمان ایجاد کرد مراکز آموزشی و البته تعمیر و نگهداری و حتی ساخت و مونتاژ این پرنده می تواند به بازار کاری بسیاری جذاب برای جوانان علاقمند تبدیل شده و در عین حال گردشگران زیادی را به خود جلب نماید.

وی ضمن اشاره به نقش سازنده رسانه ها در شناساندن ظرفیت های گردشگری هوایی و جلب توجه سرمایه گذاران در این زمینه می گوید:  در حال حاضر شرایط گردشگری هوایی در کشورمان بگونه ای است که حتی رسانه‌های داخلی از این نوع گردشگری به نحوی غافلند که خبری در این زمینه زیاد به گوش نمی رسد در حالی‌که خارج از مرزهای کشور رسانه ها با جریان سازی و ایجاد انگیزه باعث ورود پرنده های فوق سبک به کشورشان می شوند و با همین جریان سازی هاست که زمینه جابجایی صدها هزار علاقمند و گردشگر به نقطه از جهان صورت می گیرد.

یونسی ضمن اشاره به حضور گسترده بخش خصوصی در این زمینه می گوید: هرچند تا کنون هیچ کمکی از دولت در این زمینه به گردشگری هوایی صورت نگرفته است اما بدون تردید جاذبه این بخش از گردشگری آنچنان است که فقط با حمایت های قانونی دولت و تسهیل شرایط سرمایه گذاری، در این زمینه می توانیم روی پای خودمان بایستیم و نیازی به حمایت های مالی دولت نیست. بشرط آنکه به معنی واقعی این بخش از گردشگری خصوصی سازی شده و دولت فقط قانونگذار باشد آنهم در جهت تسهیل حضور نه ایجاد موانع مختلف ، اما لازم به یادآوری است که نیاز برخی از حمایت های مالی دولت هرگز قابل کتمان نیست.

تاکسی های هوایی معامله ای بردبرد

این در حالی است که اگر از بحث گردشگری هوایی بگذریم و به حضور هواپیماهای فوق سبک و سبک در مراکز مختلف گردشگری کشورمان برسیم خواهیم دید این هواپیماها همانطور که در پروژه تاکسی های هوایی مطرح شده کاملا مناسب ارایه خدمات به گردشگران و مسافران بین شهری هستند اما متاسفانه تا کنون به این جایگاه مهم در گردشگری توجه ویژه ای نشده است  .

بطوری که کاپیتان عباس آزادی رئیس هیئت مدیره شرکت هوانوردی آسمان غرب در همدان ضمن اشاره به ظرفیت بالای گسترش تاکسی های هوایی در جذب توریست می گوید: می دانیم کشورمان جزو ده کشور برتر و پرجاذبه برای گردشگران از سوی سازمان جهانی گردشگری اعلام شده است و یکی از عمده ترین معضلات کنونی گردشگری کشورمان بحث حمل و نقل هوایی است بنابراین با توسعه این تاکسی ها که گاهی اوقات تا 18 نفر مسافر را جابجا می کنند می توانیم در زمینه توسعه گردشگری گام موثری در شهرستهای مستعد مثل همدان ، شیراز ، البرز، مشهد یا کرمان باشیم.

این فعال عرصه گردشگری هوایی می گوید: راه اندازی پروژه تاکسی های هوایی با حمایت های قانونی و معنوی دولت و رسانه ها می تواند به عنوان معامله ای بردبرد برای دولت و البته گردشگری کشورمان باشد تا هم باری از دوش صنعت حمل ونقل هوایی کشور برداشته شود  و هم زمینه ای برای توسعه گردشگری و البته اشتغالزایی در کشورمان ایجاد شده باشد.

وی دراین زمینه به کشور برزیل اشاره می کند که هم اکنون این کشور از تاکسی های هوایی به خوبی در جابجایی مسافران داخلی و گردشگران خارجی بین شهرها و شهرستان ها استفاده می کند و با توجه به صرفه اقتصادی آن روند روبه رشدی را در این زمینه به خود دیده و بسیار مورد استقبال تورهای گردشگری قرار گرفته است.

کاپیتان آزادی ، ضمن اشاره به وجود خلبانان بازنشسته و البته نوجوانان علاقمند در این زمینه می گوید هم اکنون کادر فنی مجربی در کشورمان در اختیار داریم که می توان با توسعه این تاکسی ها در سراسر کشور زمینه رونق مناسبی در گردشگری کشورمان ایجاد کرد.

وی ضمن تاکید بر سلامت هواپیماها و البته قطعات مورد نیاز آنها می افزاید با توجه به اینکه این تجهیزات بسیار مدرن هستندو برخی از آنها در کشورمان نیز به راحتی قابل ساخت هستند هیچ خطری مسافران این تاکسی ها را تهدید نمی کند و می توان با بالاترین استانداردهای بین المللی به آنها ارایه خدمات کرد. اما همانطور که می دانیم عرضه و تقاضا مهمترین تعیین کننده در هزینه اینگونه سفرها هستند بنابراین هرچه بتوانیم این دو مولفه را در گردشگری هوایی ایران تقویت کنیم شاهد رقابتی شدن بازار و البته اقتصادی شدن استفاده از این خدمات برای علاقمندان ، گردشگران و البته مسافران بین شهری خواهد شد.

مدیریت مواد غذایی هنگام زلزله از دیدگاه بهداشت محیط

چکیده

 زلزله شاخص ترین بلای طبیعی با خسارات و هزینه های بسیار جانی و مالی است. ایران از جمله کشورهای زلزله خیز است و در طول دوران های مختلف تاریخی زمین لرزه های مهیب با خسارات بالای متعددی را شاهد بوده است.از مهمترین آثار بلایای طبیعی ازجمله زلزله بر محیط ،از بین رفتن منازل وتاسیسات شهری و ایجاد وقفه و اختلال در سیستم دفع زباله و فاضلاب و انباشته شدن آنها در محیط زندگی و آلودگی منابع آب آشامیدنی و آلودگی مواد غذایی و ....می باشد از اینرو مدیریت مواد غذایی مسئله درخور توجه در مواجهه با زلزله محسوب می شود.

از آنجایی که در جریان وقوع زلزله انبارها و مراکز تهیه و عرضه مواد غذایی اغلب آسیب می بینند و ممکن است منجر به کمبود حاد غذا گردد و تا زمانی که امر تأمین مواد غذایی به حال عادی برگردانده نشود ، برای تغذیه مردم بلا زده نیاز به تامین کمکهای خارج از منطقه است.

در این شرایط کنترل موثر کیفیت مواد غذایی مشکل خواهد شد چون بازرسی مواد غذایی فقط بر پایه شکل ظاهری و شرایط فیزیکی ماده غذایی و با توجه به خصوصیات معمولی و کیفیت نگهداری انجام میگیرد . در مواجهه با مقوله زلزله میتوان مدیریت مواد غذایی را در چهار مرحله سامان داد: 1-مرحله پیشگیری که تمرکز آن بر روی کاهش اثرات مخرب زلزله بر تاسیسات زیربنایی همچون تاسیسات آب و مراکز تهیه مواد غذایی است.2- مرحله آمادگی که شامل نحوه دسترسی به وسایل و تجهیزات، دارو و غذا، آب سالم، پتو و سرپناه و .... می باشد.3-مرحله واکنش که در لحظه وقوع بلا شروع می شود وهدف آن اقدامات حمایتی چون تهیه غذا و آب میباشد و4-مرحله بازسازی که شامل اقداماتی چون تعمیر و بازسازی مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی و منابع و تاسیسات آب شرب ، مراکزخدمات پزشکی و بهداشتی، کنترل محیط خدمات رفاهی و .... می باشد.

برای مدیریت مواد غذائی هنگام زلزله ضرورت دارد برنامه های جامع مدیریت بحران ،بویژه مدیریت مواد غذایی با در نظر گرفتن جمعیت مورد نظر برای ارائه خدمت،شرایط آب و هوایی و اقلیمی منطقه، برآورد احتمالی کودکان شیرخوار، امکانات موجود قابل بهره برداری از نظر محل نگهداری مواد غذایی ،امکانات برودتی( ثابت و سیار)و نیروی انسانی آگاه در زمینه مواد غذائی توسط مقامات رسمی و جمعیتهای امدادی داوطلب قبلا تهیه شده و در برنامه های دوره ای پایش گردند و مانورهای منطقه ای زلزله به صورت سالانه صورت پذیرد تا نواقص و کاستیهای موجود آشکار و برای رفع آنها چاره اندیشی شود.

نتیجه گیری: هر جامعه ای که احتمال مواجه شدن با زلزله را احساس می کند، باید تدابیر مدیریتی مقابله با بحران مواد غذایی هنگام زلزله را پیش بینی و عملیاتی نموده و پیوسته آنرا پایش کرده و در مسیر رفع کاستی های احتمالی آن گام بردارد.

1- مقدمه

زلزله شاخص ترین بلای طبیعی با خسارات و هزینه های بسیار جانی و مالی است وعمدتا غافلگیر کننده می باشد و به علت گستردگی تاثیر بر منابع مادی و انسانی خارج از ظرفیت تطابق جوامع بوده و گاه بدون کمکهای ملی و بین المللی به فاجعه های انسانی منتهی میگردد.زلزله سبب گسسته شدن روند زندگی طبیعی مردم و قرار گرفتن آنان در معرض عناصر مضر و خطرناک محیط شده و در نتیجه به غذا، پوشاک، سرپناه، مراقبتهای پزشکی و بهداشتی و سایر ضروریات زندگی در مقابل عوامل و شرایط نامساعد بوجود آمده محتاج می گردند.(1) ایران نیز از جمله کشورهای زلزله خیز است که در طول دوران های مختلف تاریخی زمین لرزه های مهیب با خسارات بالای متعددی را شاهد بوده و همواره هنگام وقوع این بلای طبیعی در روند امداد رسانی به بلادیدگان با مشکلات عدیده ای مواجه شده است. از مهمترین آثار بلایای طبیعی ازجمله زلزله بر محیط ،از بین رفتن منازل وتاسیسات شهری و ایجاد وقفه و اختلال در سیستمهای تهیه ، توزیع و عرضه مواد غذایی ،دفع زباله و فاضلاب و انباشته شدن آنها در محیط زندگی و آلودگی منابع آب آشامیدنی و آلودگی مواد غذایی و ....می باشد از اینرو تامین آب و غذای سالم به عنوان ضروری ترین نیاز مردم زلزله زده و رعایت بهداشت مواد غذایی مسئله درخور توجه در مواجهه با زلزله محسوب میشود.

2- مواد و روشها

تامین و عرضه مواد غذایی و آب شرب سالم از اهم خدمات اضطراری است که به دنبال وقوع زلزله و با هدف نجات جان انسانها و تامین رفاه نسبی برای آنها ارائه میشود. در جریان وقوع زلزله انبارهای مواد غذایی ، فروشگاههای عمده و خرده فروشی مواد غذایی ، رستورانها و غیره اغلب خراب می شوند یا آسیب می بینند و این امر می تواند منجر به خراب و فاسد شدن مواد غذایی انبار شده و گاها منجر به کمبود حاد غذا گردد و تا زمانی که امر تأمین مواد غذایی به حال عادی برگردانده نشده ممکن است برای تغذیه اهالی بلا زده نیاز به کمک از خارج از منطقه بلا دیده باشد . در جریان امدادرسانی زلزله ، بازرسی مواد غذایی فقط بر پایه شکل ظاهری ، شرایط فیزیکی ، طعم و بوی ماده غذایی و ... انجام میگیرد و در این شرایط کنترل موثر مواد غذایی مشکل خواهد بود. لذا برنامه ریزی های قبلی برای پاسخ به شرایط اضطراری هنگام زلزله، نیاز به گردآوری برنامه های مدیریتی از قبیل سیاست گذاری ها ، الزامات و دستورالعمل های مرتبط با تامین مواد غذایی در پاسخ به شرایط پیش بینی نشده و بازیابی و عملیات کمک رسانی دارد، که این مهم لازم است توسط سازمانهای بهداشتی و درمانی در سطح جامعه و سازمانهای دیگر سرویس دهنده (هلال احمر) پیش بینی و مهیا گردد، چنانچه هر گونه اهمال و ضعفی در این امر رخ دهد مسلماً موجب تشدید در شرایط بحرانی پیش آمده خواهد شد . (1) در مواجهه با مقوله زلزله میتوان مدیریت مواد غذایی را در چهار مرحله سامان داد:

1- مرحله پیشگیری که تمرکز آن بر روی کاهش اثرات مخرب زلزله بر تاسیسات زیربنایی همچون تاسیسات آب و مراکز تهیه مواد غذایی است.این اقدامات شامل مطالعات و تحقیقات جامع تحلیلی و میدانی و دستگاهی ایمن‌سازی لرزه‌‌ای ساخت و سازها و تأسیسات مهم مانند منابع آب و سیلوها،گسترش روشهای طراحی لرزه‌ای ساخت ابنیه جدید، مقاوم‌سازی ساختمانهای موجود دربرابر زلزله ،توسعه فناوری جدید ساختمانی برای تولید نیمه صنعتی ساختمانهای مقاوم در برابر زلزله و... می باشد.

2- مرحله آمادگی که شامل نحوه دسترسی به وسایل و تجهیزات، دارو و غذا، آب سالم، پتو و سرپناه و .... می باشد. یکی از مهمترین وظایف بخش بهداشت در مقوله مدیریت غذا و تغذیه در مرحله آمادگی، ارزیابی وضعیت تغذیه جمعیت های کشور به صورت منطقه ای ، شناسایی گروههای آسیب پذیر هر منطقه و پیش بینی و تدارک نوع و مقدار مواد غذایی برای جمعیت های منطقه ای که بیشتر در معرض خطر زلزله هستند می باشد. برآورد میزان مواد غذایی بستگی به وضعیت کنترل بحران دارد ودر سه مرحله برآورد میشود. مرحله اول: ۳ تا ۷ روز ابتدایی بروز زلزله .مرحله دوم: این وضعیت ممکن است از هفته دوم تا سوم بعد از زلزله متغیر باشد. مرحله سـوم: شــرایطی است که امکانات بیشتری برای زندگی راحت تر افراد آسیب دیده فراهم می شود.اولویت تدارک مواد غذایی برای شرایط وقوع زلزله به دلیل مشکلات موجود در تهیه، نگهداری و پخت مواد غذایی، کنسروها و مواد خشک و بیسکویت با بسته بندی مناسب می باشد.در مرحله آمادگی لزوم آموزش نیروهای بهداشتی ،دست اندرکاران نگهداری وتوزیع مواد غذایی، بازرسی و نمونه برداری مواد غذایی مستمر و مداوم مراکز ذخیره سازی مواد غذایی،بروز رسانی و جایگزین کردن محصولات بر اساس آمارهای به روز شده از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.

3- مرحله واکنش که در لحظه وقوع بلا شروع می شود وهدف آن اقدامات حمایتی چون تهیه غذا و آب میباشد . بحران زلزله دوره ای موقتی است که زندگی و سلامت مردم در این شرایط تحت مخاطره قرار گرفته و آنها را نیازمند کمکهای فوری می نماید و محدودیت منابع غذایی بوجود آمده است .تخریب منابع تولید مواد غذایی ، اختلال در روند تولید غذا ، از بین رفتن مراکز ذخیره مواد غذایی ، از بین رفتن وسایل نگهداری مواد غذایی ، آلوده شدن آبهای لوله کشی و آشفته شدن وضع خانواده ها از عوارض زیان بار این رخداد در روند تغذیه ی زلزله زدگان می باشد . در جریان وقوع زلزله، جاده ها و راههای ارتباطی آسیب دیده و در امر حمل و نقل مواد غذائی به منطقه زلزله زده اختلال ایجاد می شود. در این مقطع زمانی مواد غذائی بسته به میزان فساد پذیری و نوع نگهداری دچار فساد و آلودگی می شوند که مصرف آنها ممکن است عواقب خطرناکی برای مصرف کننده بهمراه داشته باشد. بازماندگان زلزله برای رفع گرسنگی ممکن است هر نوع ماده غذائی که دسترس آنها وجود داشته باشد را بدون در نظر گرفتن مسائل بهداشتی و صرفا بمنظور تأمین نیازهای غذائی مصرف کنند.حضور کودکان ، زنان باردار و شیرده و افراد مسن و بیماران در شرایط بحران اولویت بندی توزیع منابع غذایی را مشکل تر می نماید .لذا در این شرایط مطالعه ی نیازها ،ارزیابی منابع غذایی موجود ، جیره بندی صحیح ،اولویت دادن به گروه های پرخطر و رسیدگی به نیازمندان مستلزم یک برخورد علمی و استاندارد شده می باشد .اگر چه در مراحل اولیه بحران مهمترین نیاز انرژی است ولی در مراحل بعدی باید به میزال ها ، پروتئین ، ویتامین و . .. نیز پرداخته شود.(3)بر این اساس اقدامات کلی و راهکارهای تأمین بهداشت مواد غذائی در زمان وقوع زلزله را می توان به شرح زیر مدیریت نمود:

الف) تأمین و توزیع مواد غذائی با تأکید بر تأمین نیازهای غذائی از طریق برقراری جیره غذائی کامل و سالم که با توجه به زمان بروز زلزله می تواند به دو مرحله تقسیم شود:

1-(تأمین مواد غذائی برای روزهای اولیه بحران) که معمولا از ساعات اولیه زلزله تا روزهای نخست پس از وقوع زلزله و مستقر شدن نهادهای خدمات رسانی را شامل میشود و عمدتا شامل مصرف مواد غذائی کنسرو و بسته بندی شده،کمپوت انواع میوه ها و فرآورده های خشک و خشکبار، میباشد که در شرایط معمولی ماندگاری طولانی میشود .

2-( تأمین مواد غذائی پس از استقرار زلزله زدگان در اردوگاهها) با توجه به وسعت و شدت زلزله ، بازسازی مناطق آسیب دیده ممکن است از چند ماه تا چند سال بطول بیانجامد. لذا تغذیه زلزله زدگان با غذاهای متداول و با در نظر گرفتن عادات غذائی در منطقه وقوع زلزله میبایست مدیریت شود.مدیریت مواد غذایی در این مرحله شامل توزیع مواد غذائی خشک و غیر فساد پذیر
مانند آرد ، شکر ، ماکارونی ، روغن ومیوه و ... که دارای ماندگاری طولانی تری نسبت به مواد غذائی فساد پذیر هستند بدون نیاز به شرایط ویژه نگهداری (یخچال ، سرد خانه ) بصورت هفتگی بین خانوارهای مستقر در چادرهای تدارک دیده شده ،توزیع روزانه مواد زود فساد همانند شیر ، خامه ، انواع گوشت مرغ ، ماهی که جهت نگهداری نیاز به یخچال ، سرد خانه ، فریزر و شرایط ویژه نگهداری دارند ، می باشد.(4)

ب) شرایط نگهداری مواد غذائی در هنگام زلزله که بسته به درجه فساد مواد غذائی ،نیاز یا عدم نیاز به شرایط نگهداری ویژه تقسیم بندی شده و در صورتیکه امکان تأمین شرایط نگهداری در منطقه وقوع حادثه وجود نداشته باشد لازم است در محل هایی به دور از محل زلزله زده که شرایط نگهداری مطلوب مواد غذائی فساد پذیر وجود دارد،مواد غذایی را نگهداری نموده و به میزان نیاز مصرف روزانه بین زلزله زدگان توریع شود.

ج) بازرسی های مداوم و موثر در مناطق زلزله زده ازمواد غذایی که خارج ازمنطقه بلا دیده توسط مقامات رسمی و جمعیتهای امدادی داوطلب فرستاده شده اند ، برای حصول اطمینان از اینکه در جریان حمل به منطقه ، فاسد نشده اند، مورد بازرسی قرار گیرند . بازرسی غذاهای پخته شده که توسط واحد های سیار تغذیه توزیع می شود .بازرسی کیفیت آب مرکز تهیه غذا،بازرسی انبارهای مواد غذایی، نظارت بر مراکز تهیه غذا،نظارت و مدیریت کارکنان مواد غذایی مشتمل بر معاینات بهداشتی و آموزش،بازرسی وسایل نقلیه ای که برای انتقال مواد غذایی به کار می روند.

4-مرحله بازسازی که شامل اقداماتی چون تعمیر و بازسازی مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی و منابع و تاسیسات آب شرب ، مراکزخدمات پزشکی و بهداشتی، کنترل محیط خدمات رفاهی و .... می باشد. (3)

3- نتایج و بحث

فعالیتهایی که به منظور مقابله با آثار زلزله در مقوله مواد غذایی و به حداقل رساندن آن و پیشگیری از آسیب های آتی انجام می شوند را می توان در چهارچوب طرح واکنش اضطراری زلزله با رویکرد منابع غذایی مدیریت نمود.این طرح شامل فرایند آمادگی ، کاهش ریسک و عادی سازی وضعیت اضطراری مواد غذایی هنگام زلزله است.به هنگام تدوین طرح باید جنبه های مختلفی را در نظر گرفت. مانور های دوره ای به منظور حفظ آمادگی نیروهای متخصص،ارزیابی ادوات و تجهیزات،ارزیابی وظایف و مسئولیت های افراد در اقدامات بهداشت محیطی خصوصا در مقوله بهداشت مواد غذایی،ایجادآمادگی و مقابله با شرایط اضطراری ، نحوه استفاده از تجهیزات اضطراری،تمرین و مرور طرح،ارزیابی روابط بین بخشی و امکان بازنگری روشهای اجرایی واکنش اضطراری ،ممیزی سالانه منابع غذایی میتواند نقش تعیین کننده ای در آمادگی مقابله با شرایط اضطراری وقوع زلزله داشته باشد.همچنین اختصاص بودجه مجزا به منظور تهیه و اجرای این برنامه‌ها در حوزه‌های تابعه معاونت بهداشت ،اعمال هماهنگیهای درون بخشی، برون بخشی و استاندارد نمودن روشهای فنی مدیریت واکنش اضطراری زلزله، تامین منابع و امکانات پشتیبانی اعم از بودجه، نیروی انسانی، تجهیزات، انبارها، موادغذایی و آشامیدنی وآموزش نیروی انسانی و عموم ،نظام ثبت و گزارش دهی اطلاعات ،پایش و ارزشیابی اقدامات انجام شده و پژوهش ازجمله مهمترین ملزومات و جزء جدایی ناپذیر مدیریت صحیح و کاربردی مواد غذایی هنگام شرایط اضطراری زلزله می باشد.

4- نتیجه گیری

هر جامعه ای که احتمال مواجه شدن با زلزله را احساس می کند، باید تدابیر مدیریتی ،مقابله با بحران مواد غذایی هنگام زلزله را پیش بینی و عملیاتی نموده و پیوسته آنرا پایش کرده و در مسیر رفع کاستی های احتمالی آن گام بردارد.