اهمیت نیروی متخصص در گردشگری

کسب و کار از کمبود نیروی متخصص در صنعت گردشگری می گوید

• دانشگاه علمی کاربردی؛ بهترین گزینه آموزش نیروی متخصص گردشگری

نویسنده : عماد عزتی

بحث اشتغال و کمبور کار برای نیروی کار کشورمان در بسیاری از صنایع نقل محافل است و مسئولان درباره آن به چاره اندیشی پرداخته اند اما ظاهرا صنعت گردشگری هم اکنون تنها صنعتی است فرصت کار در آن وجود دارد اما نیروی متخصص نیست.

تقریبا از دهه هفتاد شمسی بود که گردشگری در کشورمان دوباره کم کم به فرصتی برای سرمایه گذاری و البته کسب درآمد تبدیل شد و توجه بسیاری را به خود جلب کرد اما از همان ابتدا ظاهرا یکی از مشکلات اصلی این صنعت یعنی تامین نیروی انسانی متخصص و کارآمد وجود داشته و هنوز هم پس از گذشت دو دهه حتی با وجود رویکرد دولت یازدهم کاملا مشهود است به همین دلیل کسب و کار به دفتر کار دکتر ناصر عندلیب مدیرعامل موسسه آموزشی کاراد سری زده تا از چند و چون بازار کار گردشگری بپرسد.

• به نظر شما فقر نیروی انسانی در صنعت گردشگری کشورمان از کجا آغاز شد؟

با توجه به شواهد موجود تاریخی ایران قبل از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی نیز این فقر را همراه داشته است  چون تازه سال 1356 مدرسه عالی هتلداری شکل گرفته بود .

• همانطور که می دانیم هم اکنون موسسات زیادی در زمینه آموزش نیروهای متخصص گردشگری مشغول هستند پس چرا هنوز هم مشکل نیروی کارآمد در این زمینه وجود دارد؟

متاسفانه در زمینه آموزش های صنعت گردشگری به عقیده من هنوز فاقدیک طرح جامه یا دورنمای واحدی هستیم و همین موضوع باعث موازی کاری بسیار در زمینه آموزش نیروی انسانی شده. اگر صنعت گردشگری ایران در زمینه آموزش دارای یک مسترپلن بود؛ می توانستیم با تشخیص نیازهای مبرم در زمینه آموزش گام های مثبتی برداریم.

• توسعه که به ذات مناسب است پس چرا مشکل ساز شد؟

همانطور که گفتم بدون داشتن منابع انسانی و تجربه مناسبی گردشگری ایران پس از یک دهه (پس از پایان جنگ تحمیلی) سکون به یکباره سرزبان ها افتاد و تقاضای نامتناسب با منابع به این بازار وارد شد. به یکباره بحث آموزش نیروی کار خودنمایی کرد و اکثر مراکز آموزشی سعی کردند با ایجاد رشته های مختلف در این زمینه به کمک نیاز بازار ایران بیایند بی آنکه نقشه راهی واحد یا متناسب با نیاز جامعه در اختیار داشته باشند . به عنوان مثال حتی یکی از دانشگاه ها که به آموزش از راه دور معروف است نیز در این زمینه گام برداشت اما سئوال اینجاست که چطور می توان انتظار داشت فارغ التحصیلان این دانشگاه در رشته های مختلف گردشگری بتوانند در بازار کار موفق باشند؟

• آیا آماری از تعداد فارغ التحصیلان سالانه در رشته های مختلف گردشگری کشور در اختیار دارید؟

بله؛ هم اکنون براساس آمار سالانه بالغ بر 2000 نفر فارغ التحصیل در رشته های مختلف گردشگری از دانشگاه های کشور فارغ التحصیل شده و وارد بازار کار می شود بی آنکه در زمینه مهارت های کاری آنها بازرسی یا کنترلی صورت گرفته باشد.

• آموزش مجدد نیروی کار چه ضرری برای سیستم گردشگری ایران دارد؟

اول اینکه زمان از دست می رود و دوم اینکه هزینه هنگفتی باید دوباره صرف آموزش نیرویی که یکبار آموزش دیده است شود چون اساس کار غیر اصولی بود و همین موضوع باعث خواهد شد تا سرعت رشد گردشگری ایران کند شده و از دیگر رقبای خود جا بماند.

• شما گفتید آموزش نیروی انسانی گردشگری ایران بی برنامه است خوب متولی کیست؟

همانطور که می دانیم نوع شغل های مورد استفاده در صنعت گردشگری از جنس مشاغل مهارتی است البته فارغ از مشاغلی که در این زمینه ماهیت پژوهشی و تحقیقاتی دارند. بنابراین با توجه به ماهیت مشاغلی که در این صنعت مورد نیاز است و البته توجه به شیوه های استفاده شده توسط کشورهای پیشرفته در این صنعت در نگاه اول باید سازمان فنی حرفه ای بخصوص در برخی از مشاغل مورد نیاز متولی اصلی این کار باشد تا بتوانیم نتیجه لازم را به دست آوریم.

اما درباره صنعت گردشگری علاوه بر مهارت مقداری هم مسائل تئوری نیازداریم بنابراین می توان از همکاری سازمان فنی و حرفه ای با مراکز آموزشی گزینه ای مناسب به دست آورد. به عنوان مثال اگر بخواهیم به یک هتلداری آموزش دهیم علاوه براینکه نیازمند آموزش مهارت هستیم باید آداب معاشرت هم به او بیاموزیم که این خارج از چارت کاری سازمان فنی حرفه است پس همکاری بین ارگانها در این زمینه الزامی است.

• خوب چگونه می توان این ارگان را با یکدیگر مرتبط کرد؟

پاسخ شما می شود دانشگاه جامه علمی و کاربردی چون هم از لحاظ فنی کامل است و هم از لحاظ تئوری به عقیده من این دانشگاه می تواند بهترین گزینه برای تربیت نیروی متخصص و کارامد در صنعت گردشگری ایران باشد که باید به حضور آن بیش از پیش در این زمینه توجه کنیم .

• در این زمینه تکلیف دیگر دانشگاه ها چیست؟

نمی توان نقش سازنده این دانشگاه ها را نادیده گرفت اما بهتر است آنهایی که علاقمند به مسایل پژوهشی و تحقیقاتی در صنعت گردشگری هستند به این دانشگاه ها مراجعه کنند و بطور کلی دیگر رشته ها در اختیار دانشگاه علمی و کاربردی گذاشته شود تا بتوانیم خروجی مناسبی در زمینه نیروی کار داشته باشیم.

ایران فقط اصفهان نیست

صنعت گردشگری به عنوان یکی از صنایع پویا و پررونق گردشگری اکنون در سراسر جهان مورد توجه سرمایه‌گذاران و دست‌اندرکاران صادرات نامرئی قرار گرفته است بطوری که از تمام فرصت‌ها و امکانات موجود برای رونق آن بهره‌ می‌برند. این‌درحالی است که کشورهای توسعه یافته بخصوص در زمینه صادرات نامرئی با تکیه بر تمدن و پیشنه‌تاریخی خود نسبت به ارایه جاذبه‌های نوین نیز بی‌کار ننشسته و از هر فرصتی برای جلب نظر گردشگران استفاده می‌کنند که یکی از آنها ارایه و معرفی جشنواره‌ها و بازی‌های محلی است.

جشنواره‌های مختلف در مناطق مختلف با استفاده از ابتدایی‌ترین یا حتی پیشرفته‌ترین لوازم و تجهیزات دلیل شده برای سفر و بستن چمدان‌های برخی از مسافران و گردشگران امروزی هرچند مسئولان گردشگری در این میان ضمن مدیریت مقاصد گردشگری برای علاقمندان از این طریق زمینه‌ای‌ برای احیاء و نگهداری از خرده‌فرهنگ‌های منطقه مورد نظرشان استفاده می‌کنند. حال آنکه علی‌رغم وجود تمام امکانات و خرده‌فرهنگ‌های متنوع در کشورمان هنوز ایران اندرخم یک کوچه است و صرفا به معرفی چند منطقه باستانی و تاریخی در بسته‌های پیشنهادی گردشگری خود اکتفاء کرده است.

شاهد مثال این نکته در تمام بسته‌های تبلیغاتی و حتی غرفه‌های نمایشگاهی کشورمان در بازارهای هدف گردشگری است که حتی نیم نگاهی به جشنواره‌های فرهنگی و بازی‌های محلی در آن نشده است. عواملی که توان تاثیرگذاری بسیار گسترده در توسعه گردشگری و رونق اقتصادی مناطق‌خود دارند.

گلاب‌گیری، قالیشویان، جشن برداشت محصول یا ورزش‌های باستانی و محلی همه و همه را می‌توان جزو دلایل سفر بسیاری از گردشگران بین المللی و هموطنان دانست اگر بتوانیم بسته‌های دقیقی برای معرفی‌آنها در اختیار متقاضیان قرار دهیم اما دریغ از اینکه همه جا برای تبلیغ ایران صرفا به ستون‌های باستانی محوطه تاریخی پاسارگاد اکتفاء کرده‌ایم.

اگر با دقت و ریزبینی به این کمکاری توجه داشته باشیم درخواهیم یافت بی‌توجهی به خرده‌فرهنگ‌ها و ورزش‌های محلی یا حتی جشنوارهای تاریخی در اقصی نقاط کشورمان نه تنها زمینه از میان رفتنشان را به سرعت فراهم می‌کند بلکه در دراز مدت ایران را از فهرست سفر بسیاری از گردشگران خارج می‌کند چون تمام مسافران و گردشگران در سراسر جهان به دنبال دست‌یابی به تجربه‌هایی نوین از فرهنگ‌های مختلف هستند و تنها بازدید از پاسارگاد یا میدان نقش جهان اصفهان دلیل سفرشان نیست هرچند نباید فراموش کنیم به دلیل بسیاری از سوء مدیریت‌ها همین آثار باستانی هم مورد تهدید نابودی قرار گرفته‌اند و نمی‌توان نسبت به آینده آنها زیاد خوشبین باشیم.