گردشگری ورزشی

هدف گذاری، برنامه ریزی و پشتکار سه عنصر اصلی گردشگری ورزشی

گردشگری ورزشی یکی از شاخه های بسیار جذاب و البته پرسود صادرات نامرئی است که در گوشه و کنار جهان مورد توجه علاقمندان و سرمایه گذاران قرار گرفته و مدت هاست که از بهم پیوستن این دو یعنی ورزش و گردشگری بسیاری از کشورها درآمد مناسبی را برای خود به ارمغان آورده اند. اما ایران به عنوان کشوری چهارفصل با پتانسیل بسیار بالا در این زمینه هنوز این شاخه از گردشگری را زیاد جدی نگرفته و اندرخم یک کوچه باقی است .

از این رو با رضا خوش سرور رئیس انجمن گردشگری ورزشی ایران به گفت و گو نشسته ایم تا از کم و کیف برنامه های این انجمن و دیگر سازمان های مربوط در توسعه گردشگری ورزشی بپرسیم.

انجمن گردشگری ورزشی ایران از چه تاریخی تشکیل شد؟

همان طور که می دانیم اکثر کشورهای بزرگ دنیا به دنبال این هستند که بتوانند از تلفیق دو صنعت گردشگری و ورزش به نفع درآمدزایی و اشتغالزایی خود استفاده کنند که این امر طبیعی و البته بسیار هوشمندانه ای بوده است. به همین منظور انجمن گردشگری ورزشی سال 1384 در سازمان تربیت بدنی تشکیل شد.

اما متاسفانه تا اواخر سال 1390 هیچ فعالیت عمده ای در این زمینه صورت نگرفت و تقریبا این انجمن گمنام بود. از دی ماه سال 1390 که مسئولیت اداره این انجمن توسط سازمان تربیت بدنی به بنده واگذار شد ؛ با همکاری و حمایت های دیگر مسئولان توانستیم انجمن گردشگری ورزشی را فعال و به سمت پویایی هدایت کنیم.

به طور کلی انجمن گردشگری ورزشی چه اهدافی را دنبال می کند؟

این انجمن به طور کلی دو مقوله را دنبال می کند؛ 1) آموزش راهنمایان، مدیران و مسئولان حوزه گردشگری در این شاخه بخصوص 2) همسو کردن سازمان های اجرایی مثل محیط زیست، سازمان ملی جوانان و فنی حرفه ای

چه اقداماتی تاکنون در زمینه توسعه گردشگری ورزشی صورت گرفته؟

از زمانی که بنده ریاست این انجمن را برعهده گرفتم تاکنون انجمن نسبت به برگزاری دو دوره مدیریت گردشگری ورزشی اقدام نموده است، همایش ملی گردشگری ورزشی و 3 دوره آموزش راهنمایان گردشگری ورزشی سطح 3 برگزار شده و دو سمینار بین المللی در تهران و قزوین برگزار شد، اما از همه مهمتر این که طی این مدت توانستیم وب سایت انجمن را فعال و همواره به روزرسانی کنیم که کلیه اخبار از ابتدا تا امروز به صورت کامل به ثبت رسیده است.

این کمیته چه همکاری با سازمان میراث فرهنگی داشته است؟

از زمانی که انجمن گردشگری ورزشی دوباره فعال شد یکسری مشارکت های بسیار سازنده بین سازمان میراث فرهنگی و انجمن گردشگری ورزشی صورت گرفت که یکی از آنها برگزاری گردهمایی مسئولان کمیته گردشگری ورزشی استان ها و کارشناسان گردشگری ادارات کل میراث فرهنگی استان ها بود که سال گذشته برگزار شد. از آن تاریخ تا به امروز انجمن گردشگری ورزشی به دنبال این بود که با سازمان میراث فرهنگی تفاهم نامه همکاری منعقد کند و این نوع گردشگری را در کشورمان به جایگاه واقعی خود برساند که خوشبختانه امسال در هفته گردشگری این اتفاق افتاد.

تفاهم نامه همکاری بین سازمان میراث فرهنگی و انجمن گردشگری ورزشی ایران چرا برای شما اهمیت داشت؟

همان طور که قبلا اشاره شد گردشگری ورزشی از به هم پیوستن دو صنعت گردشگری و ورزشی به وجود می آید که هریک از آنها دارای ارگان ها  و مدیریت مجزایی در همه کشورها هستند، اما وقتی قرار است هر دو در یک مسیر حرکت کنند، باید هریک از ارگان ها بدانند چه وظایفی دارند و حیطه اختیارات آنها در این امر مشترک چیست؛ بنابراین حالا که انجمن گردشگری ورزشی حلقه واسط بین این دو نهاد قرار گرفته می بایست با این تفاهم نامه ورزش را به گردشگری پیوند می زد. با این اتفاق هر دو ارگان می دانند چه باید بکنند و چه وظایفی دارند یا به اصطلاح تکلیف خودشان را می دانند. به هر حال این حوزه تخصصی نیازمند همکاری متخصصان ورزشی و گردشگری کنار یکدیگر است.

این تفاهم نامه چگونه به دیگر شهرهای ایران ابلاغ شد؟

در تاریخ 8 مهرماه امسال که تفاهم نامه همکاری انجمن گردشگری ورزشی تحت پوشش فدراسیون ورزش های همگانی با سازمان میراث فرهنگی امضاء شد یک نسخه از این تفاهم نامه که شرایط و وظایف قانونی هر گروه در آن مشخص کرده بود برای کمیته های گردشگری هر استان و ادارات میراث فرهنگی آن ارسال شد تا از این پس شاهد همسویی و هدفمندی تصمیمات در زمینه گردشگری ورزشی باشیم.

این گونه انجمن آیا خارج از مرزهای کشورمان نیز مرسوم است؟

بله، انجمن بین المللی ورزش های همگانی که تافیسا نام دارد و هم انجمن آسیایی ورزش های همگانی که اتفا بخش را به عنوان کمیسیون گردشگری ورزشی دارند، بنابراین از آنجا که توسعه گردشگری ورزشی جزو دستور کار این انجمن هاست، ایران هم نسبت به فعالیت انجمن گردشگری ورزشی اقدام کرد.

همان طور که اشاره کردید، توسعه گردشگری ورزشی جزو اولویت های بسیاری از کشورهاست. ایران در این زمینه چه فعالیتی انجام داده است؟

اکثر اقتصاددانان و فعالان عرصه ورزشی و گردشگری در سطح جهان از تلفیق این دو شاخه یعنی گردشگری و ورزش سعی می کنند درآمد هنگفتی برای خود فراهم کنند که مشهورترین اقدامات آنها میزبانی بازی های بین المللی مثل جام جهانی یا المپیک است که متاسفانه ایران علی رغم توانایی و پتانسیل های بالا در این زمینه تنها به مواردی اندک بسنده کرده است مثل برگزاری مسابقات کشورهای اسلامی بوده که کاملا محدود بوده است.

اما پس از امضای تفاهم نامه یادشده انجمن با دو رویکرد داخلی و خارجی برای جذب گردشگران ورزشی و توسعه این شاخه از گردشگری برنامه ریزی کرده است، بنابراین با توجه به این که رویکرد دولت یازدهم درآمدزایی از گردشگری است، انجمن برنامه ریزی کرده تا با ایجاد رویدادهای ورزشی داخل مرزهای ایران شرایط حضور ماجراجویان و گردشگران خارجی را فراهم کند و گردشگری ورزشی را توسعه دهد. ابتدا قصد داریم به جمع آوری اطلاعات و برآورد توانمندی بپردازیم و پس از آن زیرساخت های کشورمان را در این زمینه توسعه دهیم تا با یک اقدام هماهنگ و همکاری دیگر ارگان ها، گردشگری ورزشی را رونق دهیم.

به نظر شما ایران چه ویژگی مهمی در این زمینه دارد؟

ببینید چهار فصل بودن ایران زبانزد خاص و عام است که همین موضوع مهمترین امتیاز است، یعنی همزمان که گروهی از گردشگران در سواحل شمالی خلیج فارس شنا می کنند، گروه دیگر در ارتفاعات مشغول اسکی هستند، بنابراین با 3 عنصر ایجاد هدف، برنامه ریزی و پشتکار می توانیم گردشگری ورزشی را توسعه دهیم.

این انجمن آیا همکاری با جامعه علمی در زمینه پرورش نیروی متخصص دارد یا خیر؟

هیچ برنامه ای به عقیده من بدون همکاری با نهادهای علمی نمی توان به سرمنزل مقصود رساند، بله انجمن گردشگری ورزشی از بهمن ماه سال جاری با دانشگاه علمی و کاربردی اقدام به برگزاری دوره هایی تا مقطع فوق لیسانس در زمینه گردشگری ورزشی برگزار خواهد کرد و تفاهم نامه ای هم با دانشگاه آزاد اسلامی در این زمینه منعقد کرده ایم.

آیا انجمن گردشگری ورزشی درباره بازی های جام جهانی برزیل نقشی خواهد داشت؟

بدون تردید پاسخ شما مثبت است اما این انجمن فقط با معرفی آژانس های معتبر و البته نظارت بر عملکرد آنها و نحوه اعزام تورهای گردشگری در این حیطه وارد خواهد شد و هیچ دخالتی در اجرا یا برگزاری اینگونه تورها نخواهد داشت

به عنوان آخرین سوال، انجمن گردشگری ورزشی ابتدا روی چه رشته های ورزشی سرمایه گذاری کرده است؟

با توجه به شرایط جامعه ایران و البته تفاوت تعریف گردشگری ورزشی در ایران و خارج مرزها، انجمن بیشتر سعی کرده روی ورزش های همگانی سرمایه گذاری کند و اگر قرار است تورهای گردشگری ورزشی در کشور برگزار شود، این تورها همه رده های سنی را دربر خواهد گرفت و در مرحله بعدی کار را تخصصی خواهیم کرد.

گردشگری ماجراجویانه

بررسی جایگاه و شرایط توسعه گردشگری ماجراجویانه در ایران و جهان

نویسنده: شیدا رمزی

صنعت گردشگری یکی از صنایع پررونق جهان هم‌اکنون به عنوان منبع اصلی درآمد برخی کشورهای جهان مورد توجه سرمایه‌گذاران و دولتمردان قرار گرفته است، به نوعی که برخی از کشورها روی درآمد حاصل از این نوع سفر و تفریح حساب ویژه‌ای باز کرده و برای هرچه بیشتر کردنش از هیچ کاری فروگذار نمی‌کنند، این در حالی است که این صنعت یا همان صادرات نامرئی خود به شاخه‌های متعددی تقسیم‌بندی و هر یک از آن شاخه‌ها متناسب با توانایی و استعداد منطقه هر سال تعداد کثیری را به خود جلب می‌کند.

یکی از زیرمجموعه‌های صنعت گردشگری که مدتی از است به عنوان یکی از اصلی‌ترین دلایل سفر گردشگران تبدیل شده است را گردشگری مهیج یا هیجان‌انگیز می‌نامند، سفری که در آن سطح آدرنالین خون مسافران هرچه بالاتر برود بیانگر توسعه و رونق گردشگری منطقه خواهد بود .

این درحالی است که براساس تعریف بین المللی گردشگری ماجراجویان این نوع از گردشگری که بخش عمده‌ای از مسافران را به خود اختصاص داده است به سه بخش ویژه، یعنی گردشگری ماجراجویانه معمولی، نیمه حرفه و حرفه‌ای تقسیم بندی می‌شود که متناسب با هیجان و خطرات موجود در این نوع گردشگری درنظر گرفته شده است. پرش از ارتفاع، قایقرانی در رودخانه خروشان، شیرجه از ارتفاع ، چتربازی ، غواصی یا شهربازی‌های بزرگ همه و همه از این نوع گردشگری هستند که در گوشه و کنار جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال هر ساله در کشور بوسنی و هرزگوین مراسم پرش از روی پل به داخل رودخانه چند هزار نفر وارد این کشور می‌شوند و ایرلند هر ساله مسابقات شیرجه از ارتفاع داخل دریا نیز فعالیت می‌کند. براساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، این نوع گردشگری را می‌توان به عنوان یکی از اصلی‌ترین دلایل سفر گردشگران در نظر گرفت و تقریبا 35 درصد از انگیزه‌های سفر در سال 2014 بوده است.

هنوز با استانداردهای جهانی فاصله داریم

اما ایران با توجه به جاذبه‌های مختلف طبیعتی و قابل استفاده در این زمینه هنوز فاصله زیادی با اصول توسعه گردشگری دارد، چون این نوع گردشگری هنوز در ایران جایگاهی ندارد، در حالی که امکانات و پتانسیل‌های متفاوتی در این زمینه مهیاست.

در همین راستا دکتر احمدرضا شیخی، دبیر هسته علمی گردشگری منطقه سنگین و کارشناس گردشگری می‌گوید: به طور کلی گردشگری مهیج در ایران هنوز شناخته نشده است، چون سرمایه‌گذاری مناسبی در این زمینه رخ نداده است. به عنوان مثال تنها یک یا دو مورد سرمایه‌گذاری در زمینه رودخانه وحشی صورت گرفته، اما هنوز صدها فرصت در این زمینه پنهان مانده است.

این کارشناس گردشگری به پتانسیل‌های طبیعی کشور اشاره می‌کند و معتقد است که ایران فرصت‌های بیکرانی در زمینه گردشگری مهیج در اختیار دارد که می‌توانیم روی آنها حساب ویژه‌ای داشته باشیم که عبارتند از غارنوردی، پرواز با گلایدر، رودخانه وحشی و حتی ساخت شهرک‌های تفریحی مثل دیزنیلند در کشورهای مختلف که جزو یکی از مقاصد گردشگران است؛ اشاره کرد.

شیخی در ادامه می‌افزاید: همان‌طور که درباره گردشگری مهیج گفته شد ایران جایگاهی در این زمینه ندارد، اما به یک نکته توجه نشده که این نوع گردشگری علاوه بر توسعه ورود گردشگران، سرمایه‌هایی را هم راهی اقتصاد ایران خواهد کرد و فرصت‌های شغلی متعددی را به کشور هدیه خواهد داد، چون این نوع گردشگری با توجه به سودآوری فراوان برای بسیاری از سرمایه‌گذاران جذاب است. در این زمینه می‌توان به تورهای سافاری در صحرا اشاره کرد که در کشور امارات توانسته یکی از سوژه‌های اصلی گردشگران باشد،‌ اما در ایران علی‌رغم وجود امکانات مشابه هنوز به دلیل عدم هماهنگی میان ارگان‌های مختلف بی‌استفاده مانده است،‌ هرچند براساس آمار می‌توان از این روش ساعتی حدود 50 دلار به ازای هر گردشگر، کسب درآمد کرد.

دبیر هسته علمی گردشگری منطقه شینگن درباره تبلیغات انجام شده نسبت به این نوع گردشگری ایران نیز می‌افزاید: همه می‌دانیم گردشگری همانند صنایع دیگر نیازمند تبلیغات و بازاریابی است، اما اگر همین امروز از شما بپرسند چند نقطه از ایران امکان حضور در تورهای رودخانه خروشان است یا بزرگ‌ترین ترن هوایی ایران کجاست، شما ممکن است جواب مناسبی برای آن نداشته باشید، چون خبری از آنها ندارید، در حالی که کافی است درباره تورهای سافاری یا بالن‌سواری در کشور کوچکی چون امارات در دنیای مجازی جستجو کنید تا ده‌ها گزینه متفاوت را بیابید. هرچند نباید فراموش کرد در این زمینه تنها تبلیغات برای جذب گردشگران نیست بلکه باید برای جلب نظر سرمایه‌گذاران نیز تبلیغات مناسبی داشته باشیم.

وی ضمن تصریح اهمیت سرمایه‌گذاری در این زمینه می‌افزاید: علی‌رغم سخنرانی‌های متفاوت مسئولان گردشگری در ایران که نسبت به استقبال از سرمایه‌گذاران صنعت گردشگری انجام شده، هنوز هیچ نشانه‌ای درباره ایجاد شرایط مناسب حضور سرمایه‌گذاران نداریم، چون در برخی موارد حضور سرمایه‌گذاران خارجی برای ساخت شهرک‌های گردشگری یا تفریحی به مشکل خورده، چون زمینه معافیت‌های گمرکی یا معافیت‌های مالیاتی در این نوع سرمایه‌گذاری اعمال نمی‌شود و از آنجا که این نوع گردشگری و سرمایه‌گذاری هزینه هنگفتی را می‌طلبد و سرمایه‌گذاران به دنبال فرصت‌های مناسبت با امنیت سرمایه‌گذاری هستند، بنابراین این ناهماهنگی باعث شده تا سرمایه‌های سرگردان در این زمینه آرام نگیرد.

از سوی دیگر محمد قره‌جانلو، یکی از سرمایه‌گذاران در زمینه گردشگری مهیج و پاراگلایدر معتقد است: ایران در صورت سرمایه‌گذاری در گردشگری مهیج می‌تواند سالانه پذیرای چند میلیون گردشگر ماجرا باشد، چون فرصت‌های گسترده‌ای در زمین و آسمانش در اختیار دارد به عنوان مثال کوه‌ها، غارها، آبشارها و دریاچه‌های ایران هر کدام می‌توانند عاملی برای جذب گردشگران ماجراجو باشد.

این فعال گردشگی مهیج در ایران به اهمیت حضور اسپانسرهای مختلف در این نوع گردشگری اشاره می‌کند و می‌گوید: بطور کلی گردش مالی سفرهای ماجراجویانه و برگزاری اینگونه تورها سراسر جهان بسیار هنگفت است اما جابجایی سرمایه به واسطه حضور اسپانسرهای مالی در این نوع گردشگری از سوی سرمایه‌گذاران در این زمینه بسیار قابل ملاحظه‌تر از خود مسافران است چون گاهی ایجاد امکانات برگزاری تورهای گردشگری ماجراجویان نیازمند سرمایه‌گذاری های میلیارد دلاری است و این اسپانسرها هستند که توان سرمایه گذاری در این زمینه دارند تا فرصت‌های متعدد شغلی را به منطقه هدیه‌دهند و این مشکلی است که گردشگری ماجراجویانه ایران از آن رنج می‌برد.

قره‌جانلو به  برگزاری مسابقات پرش از صخره در دریا (Cliff diving) در عمان اشاره می‌کند و می‌افزاید: برگزاری این مسابقات در این کشور کوچک حدود 700 هزار گردشگر را هرساله وادار به بستن چمدان‌هایشان برای شرکت در این مسابقات می‌کند و براساس اعلام سازمان جهانی گردشگری به ازای هر 9 نفر گردشگر یک فرصت شغلی ایجاد می‌شود که می‌توانید حساب کنید چه تعداد فرصت شغلی به این کشور هدیه داده می‌شود؟

این فعال گردشگری مهیج به فعالیت گسترده ترکیه و کشور روسیه در این زمینه اشاره می‌کند و می‌گوید: تور و مسابقات بالن‌سواری توانسته هر ساله این کشورها را به عنوان مقاصد اصلی به جهان گردشگری معرفی نماید، در حالی که ما فقط در ایران یکسری مسابقات پاراگلایدر برگزار می‌کنیم و با تلاش گسترده و رایزنی‌های متفاوت امسال توانستیم یک دوره مسابقات را برگزار کنیم و جایزه 3000 یورویی را از سوی یک اسپانسر خارجی دریافت کنیم و متاسفانه هیچ شرکت داخلی در این مسابقات حاضر به قبول هزینه‌ها نشد.

قره‌جانلو درباره کشورهای مطرح در این نوع گردشگری می‌گوید: ایرلند، انگلستان، آفریقای جنوبی، آمریکا، مالزی، تایلند و برخی از کشورهای اروپایی در این زمینه سرمایه‌گذاری گسترده‌ای کرده‌اند و ایران هم توانایی سرمایه‌گذاری در این زمینه را به دلیل تمام امکانات جغرافیایی در اختیار دارد.

وی در پایان به امکانات موجود در ایران اشاره می‌کند و می‌گوید: برگزاری تورهای اسکی، غارنوردی، قایقرانی، صحرانوردی، سافاری و رالی، پاراگلایدر و بالن‌سواری از جمله توانمندی‌های ایران در این گونه گردشگری است، اما یکی از مشکلات ایران به غیر از سرمایه‌گذاری و تبلیغات مربوط به فراهم کردن نیروی امدادی متخصص در این زمینه و بیمه گردشگران است، چون حوادث و رویدادهای احتمالی در این نوع گردشگری نیازمند حضور امدادگران و پرسنل آموزش‌دیده است که هنوز در این مورد ضعیف هستیم و باید علاوه بر تمرکز در این نوع گردشگری، به حوادث احتمالی آن نیز اهمیت دهیم.

باکس

گردشگری ماجراجویانه براساس تقسیم بندی سازمان جهانی گردشگری به طور کلی به 3 دسته معمولی، نیمه حرفه‌ای و حرفه‌ای تقسیم‌بندی می‌شود که از کل آن، کمتر از 15 درصد در بخش فوق حرفه‌ای، 35 درصد در بخش نیمه حرفه‌ای و 50 درصد باقی در شرایط معمولی مثل غواصی و اسکی شرکت می‌کنند.

این در حالی است که عمده گردشگران ماجراجویان کمتر از 36 سال دارند و مقاصد گردشگری خود را بیشتر با استفاده از تجربیات دیگران و شبکه‌های اجتماعی انتخاب می‌کنند که عمده شبکه‌ اجتماعی مورد استفاده آنها فیس‌بوک شناخته شده است.

در گزارش‌های تعیین شده از سوی این سازمان بین المللی کل درآمد گردشگری ماجراجویانه در سال 2013 میلادی ، 263 میلیارد دلار بوده است که این رقم تقریبا 69 درصد از کل درآمد گردشگری این سال را به خود اختصاص داده است و بیشترین رشد را کره جنوبی و چین به خود اختصاص داده است. این در حالی است که روند رو به رشد توسعه گردشگری ماجراجویانه در کل جهان سالانه معادل 7 درصد برآورد شده است.

طی این اطلاعات، متوسط هزینه‌ای که گردشگران معمولی در گردشگری ماجراجویانه پرداختند 897 دلار در سال 2012 بوده که نسبت به سال 2009 میلادی 24 درصد رشد داشته است در حالی که در آمریکای جنوبی گردشگران 1501 دلار پرداخت کرده‌اند.

از سوی دیگر در بخش حرفه‌ای گردشگری ماجراجویانه، گردشگران در اروپا 924 دلار هزینه کرده‌اند و شمال آمریکا برای هر گردشگر ماجراجویانه 875 دلار هزینه داشته و آمریکای جنوبی 1333 دلار.