گردشگری درها را به روی زنان می گشاید

بررسی جایگاه بانوان در صنعت گردشگری ایران و جهان

گردشگری درها را به روی زنان می گشاید

همه از نقش موثر بانوان در توسعه اقتصادی کشورها باخبریم و حضور گسترده این گروه از جامعه را هم اکنون در جامعه اقتصادی کشورمان نیز درک کرده ایم و شاهد فعالیت اقتصادی بانوان دوشادوش مردها هستم. اما صنعت گردشگری که به عنوان یکی از صنایع درآمدزای دهکده جهانی هم اکنون مورد توجه دولتمردان اقصی نقاط جهان قرار گرفته، در کشورمان نسبت به اهمیت حضور بانوان در این صنعت هنوز فعالیت مناسبی انجام نداده و به نوعی به آن بی تفاوت بوده است.حال آن که طبق آمار رسمی سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) بین 60 تا 75 درصد از کل فعالان عرصه گردشگری جهان را بانوان تشکیل می دهند.

 این ارقام باعث شد تا حضور گسترده زنان در صنعت رو به رشد گردشگری بین المللی آنچنان مشهود و لازم به نظر رسد که سازمان جهانی گردشگری، روز جهانی گردشگری سال 2007 میلادی را بر این مبنا نامگذاری کرد و گفت « گردشگری درها را به روی زنان می گشاید».

به هر حال صنعت گردشگری یا همان صادرات نامرئی به حضور این گروه آنچنان واسبته شد که در سال 2010 میلادی باز هم سازمان جهانی گردشگری آماری در زمینه حضور زنان شاغل در این زمینه منتشر کرد و اطلاعات منتشر شده بسیاری را شگفت زده کرد و تاکیدی دوباره به حضور پررنگ بانوان در این زمینه بود.

براساس این آمار که بیشتر کشورهای در حال توسعه جهان را مورد بررسی قرار داده بود، بانوان در مبحث مدیریتی بسیار تواناتر از مردان عمل کرده و در مبحث حقوق و دستمزد تقریبا بین 15 تا 20 درصد ارزان تر از مردان کار می کردند، اما مهم ترین و جالب ترین آمار مربوط به دو برابر بودن کارآفرینان زن در این صنعت بود و جالب تر این که یک پنجم وزیران و مسئولان رده بالای گردشگری در منطقه مورد بررسی را بانوان تشکیل می دادند.

گردشگری و زنان در ایران

رقیه حاتمی پور، مدیر یکی از آژانس های مسافرتی تهران درباره حضور زنان در عرصه گردشگری می گوید: طی سال های اخیر شاخه های مرتبط با صنعت گردشگری رشد خوبی داشته که با توجه به مشارکت بالای بانوان در عرصه های مختلف اقتصادی، در این صنعت هم شاهد حضور بانوان در جایگاه خوبی بوده ایم.

وی در این زمینه می افزاید: با توجه به آمار بالای فارغ التحصیلان زن در رشته های مختلف مربوط به گردشگری هم اکنون شاهد حضور گسترده زنان در رده های مختلف آژانس داری هستیم که این امر از اهمیت حضور بانوان سخن می گوید.

این فعال عرصه گردشگری درباره حضور کمرنگ تورگردانان زن در صنعت گردشگری توضیح می دهد: مسئولیت بانوان در کانون خانواده مانع از دوری بلند مدت آنها از کانون گرم خانواده می شود، بنابراین این توضیح مناسبی برای گمرنگ بودن حضور بانوان به عنوان تورلیدر در جامعه گردشگری ایران است، اما به عقیده وی این موضوع هم در حال تغییر است، چون دختران فارغ التحصیل در رشته های مختلف گردشگری بسیار بیشتر از پسران هستند، بنابرای پس از فارغ التحصیلی آنها و تا زمان ازدواج و تشکیل خانواده این گروه حضور بیشتری در جامعه تورگردانان خواهند داشت.

وی به آمار فارغ التحصیلان رشته مدیریت جهانگردی در سال 1389 اشاره می کند که در این سال تعداد 125 فارغ التحصیل زن در مقابل 50 فارغ التحصیل مرد داشته ایم و ادامه می دهد که کمرنگ بودن حضور زنان در جامعه تورگردان و حتی سطوح دیگر صنعت گردشگری در حال از بین رفتن است و به زودی حتی شاهد حضور گسترده تری از بانون در صنعت گردشگری نسبت به آقایان خواهیم بود.

حاتمی پور می افزاید: با توجه به روحیه ذاتی بانوان و مدیریت دقیق تر آنها، جای تردید نیست که این گروه نسبت به مردان در این حرفه و صنعت موفق تر خواهند بود و گردشگری می تواند روی نیروی انسانی بانوان برای پیشرفت حساب باز کند.

از سوی دیگر یکی از مدیران ارشد انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران می گوید: تنها 10 درصد از آژانس های مسافرتی کشور دارای مدیر زن هستند که این نسبت در بین مدیران فنی دفاتر خدمات مسافرتی عکس بوده و 80 درصد مدیران فنی دفاتر خدمات مسافرتی را زنان تشکیل می دهند.

این در حالی است که سازمان میراث فرهنگی در دولت دهم شاهد حضور گسترده بانوان در سطوح مختلف این سازمان دولتی بوده که بیانگر توانایی بانوان در رونق صنعت گردشگری است و جایگاه آنها را در این صنعت مشخص می کند.

وی درباره حضور بانوان در صنعت گردشگری ادامه می دهد و می افزاید اما اگر از پست های مدیریتی در گردشگری بگذریم، هم اکنون تعداد گردشگران زن در کشورمان بنا به دلایل متعددی معدود بوده و هنوز در جایگاه مناسب خود نرسیده است، این در حالی است که بسیاری از کشورها با توجه به تعداد بالای زنان گردشگر در دهکده جهانی سعی کرده اند حتی شرایط بسیار اختصاصی برای بانوان فراهم نمایند تا از درآمد حضور این گرود داخل مرزهایشان نیز بهرمند شوند.

به عنوان مثال می توان به فعالیت های کشور ترکیه و حتی تایلند برای ایجاد امکانات مناسب بانوان با توجه به قوانین و اعتقادات دینی آنها سخن گفت و به فعالیت های دولت ایران جهت رونق حضور گردشگران در کشورمان اشاره کرد.در این زمینه  می توان به احداث جزیره بانوان در دریاچه ارومیه اشاره کرد و از انتخاب شهر تبریز به عنوان پایلوت گردشگری زنان مسلمان جهان نام برد.

به هر حال با نزدیک شدن سالروز جهانی گردشگری امید داریم امسال شاهد رشد و رونق حضور گردشگران داخلی و خارجی زن در کشورمان با مهیا شدن زیرساخت ها و قوانین مربوط باشیم.

توسعه گردشگری؛ اشتغال زنان روستایی

اهمیت و نیز توسعه روستاها در کشورمان هم اکنون بر هیچ کس پوشیده نیست و بسیاری از مسئولان از نقش پررنگ صنعت گردشگری در اشتغالزایی در روستاها با توجه به رونق گردشگری روستایی سخن می گویند و از آنجا که رونق گردشگری مساوی با رونق اقتصادی منطقه است و تولید صنایع دستی در این مناطق به عهده بانوان است، می توان تصور کرد با حضور گسترده گردشگران در مناطق روستایی رونق مناسبی در تقاضای صنایع دستی حاصل شود و در نهایت زمینه ساز اشتغال گسترده بانوان روستایی باشد که در نهایت شاهد رشد و ارتقای کیفیت و سطح زندگی این بانوان خواهیم بود.