کارتی که نه خارجی شد و نه داخلی

پس از گذشته حدود هفت سال از طرح سفرکارت

نویسنده: عماد عزتی

طبق آمار منتشر شده از سوی سازمان جهانی گردشگری ، صادرات نامرئی یا همان صنعت گردشگری جهان در سال جاری رشدی معادل 5 درصد را تجربه کرده است و این رشد بسیاری از کشورها را برای به دست آوردن سهم بیشتری از آن وادار به اتخاذ تصمیماتی برای رشد و توسعه گردشگری خود کرده است.

ایران باستانی هم که تقریبا یک دهه است سخن از توسعه گردشگری و یا جایگزینی درآمد گردشگری به جای دلار های نفتی گفته ؛ با توجه به داشته ها و جاذبه هایش جزو آن گروه قرار گرفته است اما با توجه به رکودی چندین ساله در صنعت گردشگری ابتدا باید به فکر تامین زیرساخت های خود در توسعه گردشگری بوده و پس از آن برای رشدی پایدار در گردشگری برنامه ریزی کند .

هرچند همه جا سخن از تکمیل زیرساخت ها و امکانات رفاهی برای توسعه گردشگری داخلی و گردشگران خارجی ورودی به کشور است و از صدور آنی ویزا سخن به میان آمده اما نکته ای بسیار ظریف از دید بسیاری از مسئولان امر گردشگری بخصوص دولتی ها دور مانده که حتی با روی کار آمدن دولت یازدهم و البته تغییر سیاست های جذب گردشگران به آن توجه نشده و می توان از آن به عنوان پاشنه آشیل گردشگری کشورمان یاد کرد.

عدم دسترسی گردشگران به شبکه بانکی بین المللی و ناتوانی از پرداخت های الکترونیک و از همه مهمتر عدم تمایل حمل پول نقد از سوی گردشگران نکته ای است که حتی اکنون هم از دید مسئولان و متولیان گردشگری کشورمان باز مانده و به آن توجهی نشده است .

سفرهای انفرادی بیش از تورهای گردشگری

اگر از بحث سفرکارت ملی برای گردشگران داخلی که هنوز هم اینده آن در پرده ای از ابهام است بگذریم به گردشگران خارجی می رسیم که به گفته رئیس هیات مدیره انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی ایران محمدحسن کرمانی : شاید بتوان با سفرهای گروهی و برنامه ریزی شده از سوی آژانس های گردشگری و دریافت هزینه سفر در مبدا، معضل حمل پول نقد برای گردشگران خارجی ورودی به ایران  را به حداقل رساند،  اما همانطور که بسیاری از همکاران من و البته مسئولان دولتی می دانند در حال حاضر بحث سفرهای انفرادی بخصوص از سوی دوچرخه سواران، موتورسواران و البته ماجراجویان خارجی به کشورمان بسیار جدی تر از تورهای بزرگ گردشگری است و آمار بالایی از گردشگران خارجی به صورت انفرادی و یا گروههای بسیار کوچک وارد کشورمان می شوند که نمی توان در این زمینه کمکی به آنها کرد و اکثر آنها از حمل پول نقد در ایران بسیار ناخرسند هستند و بزرگترین مشکل خود در سفر به ایران باستانی را عدم دسترسی به سیستم بانکی بین المللی اعلام می کنند.

سفرکارت گردشگران خارجی؛ طرحی فراموش شده

اواخر سال 1385 بود که همزمان با مطرح شدن سفرکارت کارمندان دولت بحث سفرکارت گردشگران خارجی نیز در سازمان میراث فرهنگی مطرح و به عنوان طرحی بسیار ایده آل برای تسهیل سفر گردشگران خارجی به کشورمان از آن یاد شد .

علی آدوسی، رئیس اداره تبلیغات بانک مرکزی سپه ، در این باره به خبرگزاری میراث فرهنگی گفت: حدود دو سال پیش (1387) بنا به درخواست سازمان میراث فرهنگی و گردشگری سفر کارتهایی ویژه توریستهای خارجی توسط این بانک صادر شد که قابلیت آن مشابه کارت های اعتباری یا همان ATM بوده و امکان استفاده از خدمات ارائه شده در مراکز اقامتی و گردشگری و موزه ها و...بدون حمل پول نقد را به گردشگران خارجی می دهد.وی ادامه داد: این کار با هدف جلب توریست و گردشگر به کشور انجام گرفت و قرار شد علاوه بر صدور کارت برخی مراکز خرید زیر نظر سازمان میراث فرهنگی و موزه ها برای دارندگان کارت سفرمبلغی را به عنوان تخفیف در نظر بگیرند تا میزان استقبال گردشگر افزایش پیدا کند.به این ترتیب مسافران خارجی با این کارت ها هم از نگرانی حمل پول نقد راحت می شوند و هم از تخفیف های ویژه این مراکز استفاده می کنند.

آدوسی درباره نحوه استفاده از این کارت ها در سال 1389 گفت: در حال حاضر نیز چند سامانه در فرودگاه ها مستقر هستند که این کارت ها را به مسافران می دهند.البته امکان استرداد ما بقی پول باقی مانده در کارت هنگام بازگشت توریست به کشورش وجود دارد و از طریق همین سامانه ها به او پس داده می شود.

هرچند در آن زمان جایگاهی مخصوص و البته نیمه فعال در سه فرودگاه اصلی ایران یعنی تهران، اصفهان و تبریز در این زمینه توسط بانک سپه راه اندازی شد اما همانطور که می دانیم کشورمان همواره مورد تهاجم گسترده رسانه ای  و تصویر سازی غیر واقعی از شرایط ایران قرار گرفته و جای تردید نیست که گردشگرانی که با دنیایی از سئوال و البته ناشناخته های بسیار وارد خاک کشورمان شده اند  برای هزینه سفرشان در فرودگاه کل پول همراهشان را تبدیل به کارتی اعتباری کرده و کل برنامه سفرشان را به دست کارتی که هیچ شناختی از آن ندارند بسپارند بلکه علاقمند هستند همواره بااستفاده از کارتهای ویزا یا مسترکارت خود با اطمینان سفر می کنند یا اینکه با توجه به شرایط پول خود را در جیبشان نزد خود نگهدارند و به میزان نیاز از آن هزینه کنند.

برنامه ریزی غیر اصولی  و البته عدم اطلاع رسانی دقیق به گردشگران ورودی هنگام ورود به کشورمان باعث شد تا این طرح بدون اینکه حاصلی برای تسهیل سفر گردشگران به کشورمان داشته باشد فراموش شده و به خاطره ها بپیوندد.

بازهم بخش خصوصی نادیده گرفته شد

براساس تصمیم ها و البته برنامه ریزی های سازمان میراث فرهنگی در ابتدا قرار بود آژانس های مسافرتی و دفاتر خدمات گردشگری به عنوان متولی و مجری این طرح انتخاب شوند و با همکاری بانک عامل که در آن زمان بانک سپه بود این امکانات را در برای تسهیل سفر گردشگران خارجی به آنها ارایه دهند اما از آن زمان تا کنون هیچ اقدامی در این زمینه صورت نگرفته و بسیاری از فعالان عرصه خصوصی گردشگری کشورمان مانند گذشته از این امکانات و این طرح بطور کلی بی خبر هستند.

محمد حسن کرمانی ضمن تاکید بر غیر کارشناسی بودن این طرح گفت: این موضوع تا کنون به آژانسها ابلاغ نشده و سازمان میراث فرهنگی تنها با تعداد معدودی از شرکتها و بخشهای خصوصی در ارتباط است و ممکن است این اختیار به آنها واگذار شده باشد.

این در حالی است که این فعال خصوصی در زمینه گردشگری با مقایسه نمونه ملی آن که قرار بود به گردشگران داخلی تحویل داده شود می گوید: طرح ملی سفرکارت ملی ایران که بلا استفاده مانده و چه از سوی پذیرندگان و چه از سوی گردشگران استقبالی از آن نشده است چطور می توانیم طرح شکست خورده داخلی را برای خارجی ها پیاده کنیم آنهم زمانی که عصر ارتباطات و تجارت الکترونیک برای اکثر این گردشگران تبدیل به واقعیتی غیر قابل انکار شده است.

همه راهها به رم ختم می شود!

شاید بتوان معضلات زیرساختی شبکه بانکی و البته عدم پذیرش برخی از مراکز مطرح شده در لیست سفرکارت داخلی یا خارجی را با مدیریت و جدیت برطرف کرد اما مسئله اصلی این است که چگونه گردشگران خارجی را با این امکانات در ایران آشنا کنیم . هرچند هم اکنون گردشگران برخی از کشورها برای ورود به کشورمان نیازمند دریافت ویزا نیستند و برخی هم هنگام ورود به کشورمان می توانند ویزای مورد نیاز خود را دریافت کنند اما بازهم به قول معروف همه راهها به رم ختم می شود و سفارتخانه های ایران به عنوان خط مقدم گردشگری ایران در بازارهای هدف می توانند در این زمیننه ایفای نقش کرده و به یاری صنعت گردشگری کشورمان بیاییند و با توجه به نیاز جامعه میزبانشان که بازار هدف گردشگری ایران نیز است اقدام به اطلاع رسانی برای استفاده گردشگران از این امکانات کنند.