گردشگری ایران ؛ امسال هم بدون برند !

 روز جهانی گردشگری در راه است

هر سال اوایل مهرماه در دنیای سفر و گردشگری حال و هوای دیگری حکمفرماست و جنب و جوش خاصی دست اندرکاران این صنعت را در بر می گیرد و بسیاری از گردشگران حرفه ای سراسر جهان نیز در این دوره بار سفر می بندند، چون بیست و هفتم سپتامبر هر سال روز جهانی گردشگری از سوی سازمان جهانی گردشگری انتخاب شده و بسیاری از کشورهای گردشگرپذیر تخفیفات ویژه ای در این روز برای مهمانان خود در نظر می گیرند.

روز جهانی گردشگری از سوی سازمان جهانی گردشگری از سال 1970 تا کنون سراسر جهان جشن گرفته می شود و بسیاری را دور هم جمع می کند، اما یکی از این جشن ها بسیار مشهور تر و معروف تر است که همه کشورها قصد دارند با تمام دارایی خود در آن حاضر شوند.

امسال یعنی سال 2013 میلادی هم سازمان جهانی گردشگری مالدیو را با توجه به شعار انتخاب شده برای روز جهانی گردشگری سال 2013  که « گردشگری و آب: محافظت از آینده مشترکمان» است ، انتخاب کرده بدون درنظر گرفتن علت انتخاب این شعار از سوی سازمان جهانی گردشگری در میابیم که بسیاری از کشورهای گردشگر پذیر نیز با توجه به انتخاب این شعار از سوی سازمان جهانی گردشگری سعی دارند جاذبه های آبی خود را به جهان معرفی کنند و آنهایی هم که از این جاذبه محروم هستند با تمام تلاش سعی کرده اند با استفاده از تاریخ و تمدن خود نظر گردشگران را جلب کنند. اما ایران که هر دو پتانسیل یعنی هم جاذبه های دریایی و هم جاذبه های تاریخی را کنار هم دارد برای این روز خاص چگونه آماده شده است؟

همانطور که می دانیم ایران از سوی همین سازمان به عنوان یکی از ده کشور پرجاذبه جهان برای گردشگران بین المللی معرفی شده اما آیا واقعا ایران با توجه به این امتیاز، مناسب به استقبال این روز رفته است؟ اگر از برگزاری جشن های استانی یا برنامه های جنبی سازمان میراث فرهنگی در کشورمان بگذریم اصلی ترین کار که انتخاب برندی ملی برای حضور گسترده در جشن های این روز خارج از مرزهاست کشورمان چه کرده است؟

شواهد اینگونه است که ایران هنوز در انتخاب برندی ملی برای گردشگری خود جدی عمل نکرده است در حالی که به گفته محمدرضا فرزین، استاد دانشگاه وفعال عرصه گردشگری : «برند در صنعت گردشگری نشانه ای است که باید موجب شناسایی مقصد شود.» که ظاهرا ایران با توجه به همین کمبود ، هنوز به عنوان مقصدی ناشناخته برای گردشگران بین المللی باقی مانده است.

 وی وجود شرکت های اندک گردشگری ، مراکز تفریحی و اقامتی اندک، مشارکت پایین و کمرنگ بخش دولتی و خصوصی و مشارکت اندک بخش غیر دولتی با تعاونی ها را از عوامل بسیار مهم در این ناکامی می داندو می افزاید: برندسازی در این صنعت می توان به خودی خود باعث از بین رفتن یا کمرنگ شدن تمامی مشکلات یاد شده در صنعت گردشگری ایران شود و در نهایت صنعت گردشگری ما به جایگاه واقعی خود برسد.

در این زمینه یعنی برندسازی می توان به کشور همسایه ایران یعنی ترکیه اشاره کرد از نظر صنعت گردشگری سالها از ایران جلوتر است و تاکنون توانسته بسیار موفق عمل کند ، این کشور تنها در سال 2012 میلادی طبق گزارش سازمان جهانگردی ترکیه حدود 50 میلیون یورو برای تبلیغ برندسازی و تبلیغ آن در بازارهای هدفش هزینه کرده است. از جمله اقداماتی که این کشور انجام داده می توان به ساخت برنامه های تلویزیونی از جاذبه های طبیعی و تاریخی ترکیه، حضور گسترده و سازنده در بازارهای هدف، چاپ و انتشار بروشورهای مختلف گردشگری و توزیع آنها در بازارهای عمده هدفش اشاره کرد. اما اخیرا پا را فراتر از این گذاشته و با ساخت سریال های تلویزیونی جذاب خود، سعی دارد علاوه بر معرفی فرهنگ و آداب سنن ترکیه جاذبه ها و شهرهای گردشگرپذیرش را به سراسر جهان معرفی نماید در حالی که ایران به گفته مسئولان گردشگری کشور به دلیل کمبود بودجه حتی از بسیاری از نمایشگاه های بین المللی گردشگری که سراسر جهان برگزار می شود نیز جا مانده است.

همگان می دانیم که صنعت گردشگری به عنوان صادرات نامرئی در جهان امروزی ما به کارزاری تبدیل شده که همه قصد موفقیت در آن را دارند؛ کارزاری که دبیر سمینار و جشنواره برند ، فرزاد مقدم در باره آن می گوید: جنگ امروز صنعت گردشگری متمرکز بر جاذبه ها و توانمندی های مقصد گردشگری نیست بلکه روی برندهای این کشورها تمرکز کرده است. به عقیده وی بسیاری از کشورهای گردشگرپذیر هم اکنون با سرمایه گذاری های هنگفت در زمینه برندسازی برای صنعت گردشگری خودشان حضوری بسیار پررنگ در رسانه ها و بخصوص فضای مجازی دارند در حالی که هیچ خبری از ایران با اینهمه جاذبه اش نیست.

 به عقیده وی برند در صنعت گردشگری در ذهن گردشگران یعنی کیفیت خدمات و استاندارد قیمت که متاسفانه ایران هنوز برند ملی گردشگری خود را به جامعه بین المللی معرفی نکرده و صرفا به تحرکاتی بسیار پراکنده در گوشه و کنار این سرزمین کهن بسنده کرده است.

دکتر ایمانی خوشخو دیگر فعال دانشگاهی عرصه گردشگری در این زمینه می گوید: اگرچه ایران در استان های خود مثل اصفهان یا جزیره قشم اقدام به برندسازی کرده اما ایران نیازمند برندی ملی برای معرفی ایران است نه معرفی قشم یا اصفهان به صورت انفرادی ایران دربرگیرند جاذبه های بسیاری است که نباید آنها را به دست فراموشی سپرد.

وی در این زمینه اشاره می کند شما با شنیدن نام سرزمین عجایب یاد هندوستان خواهید افتاد نه شهر بمبئی ، یا اینکه اگر نام سرزمین کانگروها را بشنوید نقشه استرالیا را متصور می شود نه شهر سیدنی بنابراین ایران هم باید اینگونه عمل کند تا در صحنه گردشگری خود موفق باشد.

وی ادامه می دهد یکی از مسایل و چالش های پیش روی صنعت گردشگری ایران برند سازی است و متاسفانه متخصصان امر گردشگری نقش برند را در توسعه فضای کسب و کار گردشگری هنوز جدی نگرفته اند به عنوان مثال تصور کنید کشور بنگلادش چه جاذبه ای در برابر ایران باستانی دارد اما با درک اهمیت برند سازی هم اکنون این کشور در جوامع بین المللی گردشگری دارای برند ملی گردشگری است حال آنکه ایران هنوز اندرخم یک کوچه است.

امید است با توجه به رویکرد دولت یازدهم به صنعت گردشگری زمینه تولید برند ملی گردشگری ایران فراهم شود و ایران سربلند در جشن روز جهانی گردشگری حاضر شود. به قول معروف هر وقت ماهی را از آب بگیریم تازه است بنابراین از همین امروز می توان شروع کرد و تا روز جهانی گردشگری ایران بدون برند گردشگری نماند.

نویسنده : عزتی