گردشگری مهیج فرصتی برای توسعه صادرات نامرئی ایران

صادرات نامرئی ایران نیازمند هیجانی تازه در دهکده جهانی است

نویسنده: عزتی

از گذشته​های دور تجربه هیجان یکی از دلایل سفر انسان به گوشه و کنار دهکده جهانی بوده است. پریدن از ارتفاع، سقوط آزاد از داخل هواپیما، قایق سواری در رودخانه های خروشان یا حتی سوار شدن به حیوانات وحشی و گلایدرسواری از جمله هیجاناتی هستند که هرسال تعداد زیادی از ماجراجویان را به سمت خود جلب می کنند.

هرچند اینگونه گردشگری همواره با خطراتی همراه است و گاهی اوقات گردشگران را دچار دردسرهایی بزرگ می کند اما حس و تجربه هیجان آنقدر جالب است که حتی با وجود این خطرات هنوز هم گروه زیادی را به خود مشغول کرده است. تجربه اینگونه هیجان که امروزه بعضا در قالب مسابقات ورزشی با بالاترین استانداردها از نظر ایمنی در گوشه و کنار دهکده جهانی برگزار می​شود به تازگی در قالب گردشگری ورزشی نقش قابل ملاحظه ای در توسعه و رونق صنعت گردشگری دهکده جهانی را به خود اختصاص داده است.  

در این زمینه رضا خوش سرور رئیس هیات مدیره انجمن گردشگری ورزشی ایران می گوید: با توجه به اینکه این نوع گردشگری یکی از پررونق ترین نمونه های گردشگری در صادرات نامرئی و ایران باستانی ما هم دارای بهترین پتانسیل ها در این زمینه است می توان برای توسعه این نوع گردشگری با همکاری ارگان ها و سازمان های مربوطه برنامه ریزی کرد و هر ساله درآمد قابل ملاحظه ای از این روش برای گردشگری ایران به ارمغان آوریم.

خوش سرور ضمن تاکید بر توسعه اینگونه گردشگری می افزاید: این نوع گردشگری علی رغم پرمخاطب بودن نیازمند خدمات ویژه ای است و از آنجا که برخی از این نوع گردشگری ها نیازمند حضور یگان های امدادو نجات است می توان با همکاری سازمان های امداد و نجات و البته گردشگری کشورمان و متخصصان امر زمینه ساز برگزاری مسابقات بین المللی در کشورمان بود.

وی به مسابقات پرش از روی صخره (cliff diving ) در کشور عمان اشاره می کند و می گوید: این کشور کوچک در حاشیه جنوبی خلیج فارس با استفاده از عوارض طبیعی خود توانسته هر ساله حدود 500 هزار گردشگر و علاقمند به تجربه این پرش را به سرزمین خود دعوت کند حال انکه ایران نیز در سواحل خلیج فارس و منطقه بوشهر دارای چنین امکاناتی است ولی ناشناخته برای گردشگران ماجراجو.

خوش سرور به درآمدزا بودن برگزاری و میزبانی اینگونه مسابقات درصنعت گردشگری اشاره می کند و  می افزاید: صنعت گردشگری و صنعت ورزش هر دو جزو صنایع پردآمد و البته پرطرفدار در جهان هستند و همگان می دانیم که بحث اسپانسر در صنعت ورزش بسیار داغ است و سرمایه گذاری های سنگینی در این زمینه صورت می گیرد به عنوان مثال می توان به برگزاری مسابقات پرش از روی صخره اشاره کرد که شرکت ربول (نوشابه های انرژی زا) هرساله تمام هزینه های برگزاری این مسابقات در سراسر دهکده جهانی را تقبل کرده است حال آنکه ایران با تمام جاذبه هایش از فهرست حضور اینگونه شرکت ها خارج است.

این در حالی است که فرهاد مسعودی مدیرعامل یکی از دفاتر خدمات گردشگری تهران که در زمینه تورهای اسکی و پاراگلایدر فعال است می گوید: سود برگزاری اینگونه تورها برای ما بیشتر از تورهای عادی است چون همانطور که می دانید علاقمندان به این نوع تورها معمولا به خدمات ویژه ای نیازمند هستند که این خدمات علاوه بر اشتغالزایی درآمد بالاتری نیز برای آژانس ها خواهد داشت.

مسعودی می گوید: همانطور که می دانیم معمولا اینگونه تورها را افراد ثروتمند انتخاب می کنند و زیاد نگران هزینه ها نیستند و توقع خدمات کامل دارند بنابراین می توان با فراهم کردن نیاز آنها علاوه بر درآمد مناسب زمینه ساز رونق برگزاری اینگونه تورها نیز بود.

این فعال عرصه گردشگری می گوید در کشور استرالیا هر ساله مسابقات گوسفند سواری توانسته حدود یکصد هزار گردشگر را به منطقه ای خاص از این کشور بکشاند و در کنار این هیجان دیگر امکانات گردشگری استرالیا نیز رونق می گیرد حال آنکه ایران با توجه به تمام امکاناتی که در اختیار دارد هنوز در فهرست سفر ماجراجویان بین المللی قرار ندارد و شاهد برگزاری تورهای اسکی از ایران در کشور ترکیه هستیم .

مسعودی ضمن تاکید بر معرفی جاذبه های گردشگری مهیج کشورمان به بازارهای بین المللی می افزاید: صحرا، غارها، صخره ها و ارتفاعات و رودخانه های ایران همه و همه جزو جاذبه هایی هستند که می توان به سادگی از آنها کسب درآمد کرد اما متاسفانه هنوز ارگان ها و مسئولان مربوطه در این زمینه فعالیت مناسبی انجام نداده اند و همکاری مناسبی با یکدیگر نداشته اند.

محمد قره جانلو مربی پاراگلادیر نیز در باره برگزاری تورهای مهیج و درآمد بالای آنها می گوید: سالهاست که شهرستان مینودشت به عنوان یکی از مراکز بسیار مهم گردشگری مهیج و پرواز پاراگلایدرها داخل مرزها و البته خارج از ایران شهرت یافته است اما متاسفانه هنوز مسئولان کشور در سازمان هواپیمایی و ورزشهای هوایی ایران و سازمان میراث فرهنگی نتوانسته اند همکاری مناسبی در جهت بهره برداری مناسب از این فرصت در توسعه گردشگری مهیج کشورمان داشته باشند.

وی می گوید هر یک از این ارگان ها خود را متولی اصلی اینگونه تورها می داند و جداگانه در این زمینه تصمیم گیری می کنند در حالی که همکاری آنها و برگزاری اینگونه تورها و مسابقات علاوه بر جلب نظر اسپانسرهای خارجی می تواند زمینه فعالیت و اشتغال بومیان محلی را نیز به ارمغان آورد .

این مربی پاراگلایدر در زمینه مشارکت و جذب اسپانسرهای خارجی می گوید: یک شرکت اتریشی در دوره مسابقات قبلی این ورزش در مینودشت جایزه این دوره مسابقات که حدود 3000 یورو بود را تقبل کرد بنابراین می توان بدون صرف هزینه بلکه با استفاده از روابط بین المللی درزمینه برگزاری اینگونه تورها اقدام کرد و زمینه ساز معرفی شدن ایران باستانی به عنوان مقصد گردشگری مهیج  در دیگر نقاط جهان بود.

قره جانلو می گوید : حضور ایران به عنوان کشوری با پتانسیل بالای برگزاری اینگونه تورها در جوامع بین المللی بسیار کمرنگ است و متاسفانه علی رغم وجود امتیازی چون چهار فصل بودن کشورمان هنوز در میان برگزار کنندگان تورهای مهیج رتبه ای نداریم در صورتی که ترکیه هم اکنون برای برگزاری تورهای اسکی ، مسابقات پاراگلایدر و همچنین موج سواری توانسته توجه بسیاری از گردشگران را به خود جلب کند .

رضا خوش سرور مدیرعامل انجمن گردشگری ورزشی ایران ضمن تایید این خبر که متاسفانه ایران هنوز در جوامع بین المللی درباره برگزاری اینگونه تورها شناخته نشده است می گوید: این انجمن با توجه به ارتباطات گسترده خود با فدراسیون های ورزشی داخلی و خارجی قصد معرفی هرچه بیشتر کشورمان به ماجراجویان دیگر نقاط جهان را دارد و می خواهد در این زمینه از پتانسیل های بخش خصوصی به خوبی استفاده کند.

وی می افزاید: با توجه به اینکه برگزاری اینگونه تورها نیازمند استانداردهای مخصوص به خود است ابتدا باید با استفاده از تجارب دیگران در زمینه رونق گردشگری داخلی کشورمان در این شاخه بخصوص گردشگری فعالیت داشته باشیم تا پس از آن و رسیدن به استانداردهای بین المللی انتظار جذب گردشگران خارجی را به کشور داشته باشیم هرچند که هم اکنون هم شاهد حضور تعدادمحدودی از گردشگران خرجی برای تجربه هیجان تورهای ایرانی هستیم.

عرضه و تقاضا ؛ تمدن ایران زمین را گران می کند

تقریبا سه سالی است با افزایش نرخ برابری ارزهای خارجی در کشورمان بسیاری از فعالان عرصه گردشگری ایران را به عنوان یکی از ارزان ترین کشورهای گردشگر پذیر دهکده جهانی معرفی کرده اند و با این شعار سعی در جلب نظر گردشگران به دیدن تمدن ایران زمین داشتند اما آیا واقعا ایران ارزان شده یا اینکه ارزان شدن باعث جلب نظر گردشگران خواهد شد اینها سئوال هایی هستند که کسب و کار امروز قصد بررسی آنها دارد.

هرچند بسیاری معتقدند هستندکه با افزایش نرخ برابری دلار با پول ملی کشورمان می توانیم بسیاری از خدمات گردشگری را ارزانتر به متقاضیان خارجی بدهیم اما شاید نتوان این واقعیت را بیان کرد که ظاهرا در صنعت گردشگری ایران خیر اینگونه نیست چون بسیاری از خدماتی که به گردشگران ارایه می شود به رقابت بین بخش های خصوصی مربوط شده و زیاد ربطی به گرانی یا ارزانی نرخ ارزها در کشورمان ندارد .

اگر از گشت و گذار و تفریح بگذریم به دودوتای چهارتای خودمان در اقتصاد برسیم در می یابیم قیمت تعیین شده در بسیاری از خدمات و کالاها ارتباط بسیار زیادی با سیستم عرضه  وتقاضا دارد ؛ حالا اگر دوباره به تفریح و سفر فکر کنیم به هشدار تازه فعالان گردشگری کشورمان می رسیم که می گویند ایران هنوز زیرساخت های لازم برای پذیرایی از ورود تعداد زیادی از گردشگران خارجی را در اختیار ندارد و در علم اقتصاد یعنی عرضه پایین و تقاضای بالا که باعث افزایش قیمت خواهد شد.

این در حالی است که مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران درباره افزایش قیمت گردشگری در ایران می گوید: بی‌ثباتی مدیریتی عامل مهمی در تفاوت قیمت تورهای گردشگری داخلی و خارجی به شمار می‌آید.

این مقام مسئول در صنعت گردشگری کشورمان ضمن تاکید بر برنامه ریزی دقیق برای آینده گردشگری ایران تصریح می کند: گردشگری حاصل همکاری ارگان های مختلفی است و یک ارگان یا یک شرکت خاص نمی تواند تمام امور را هدایت کند. بنابراین اگر قرار است گردشگری ایران رونق بگیرد یعنی ارتباط این ارگان ها باید بیش از پیش شده تا بتوانیم کل مجموعه را در مسیر دقیق و درست هدایت کنیم.

 رجب‌علی خسروآبادی همچنین می افزاید: عدم تعریف برنامه‌های دقیق در حوزه گردشگری علاوه بر اینکه سبب کاهش کیفیت و افزایش قیمت در بخش خدمات‌رسانی می‌شود موجب لطمه زدن به حوزه گردشگری کشور هم می‌شود.

  خسروآبادی، ضمن تاکید بر حاکمیت مدیریت علمی در گردشگری ایران می گوید: ثابت نبودن مدیران بخش گردشگری  در گذشته از نظر کارشناسی از جمله عوامل تفاوت قیمت بسیار بین تورهای داخلی و خارجی به شمار می‌رود.

اما از سوی دیگر رئیس جامعه تورگردانان ایران : هرگونه کاهش در قیمت تورهای داخلی را مستلزم تصمیم گیری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری می داند و می گوید: سازمان سال گذشته افزایش 25 درصدی نرخ خدمات هتل‌ها را اعمال کرد بنابراین نمی توان انتظار داشت که تورها ارزان شده باشند.

 ابراهیم پورفرج همچنین اظهار داشت: فراهم نبودن زیرساخت‌ها در ایران، عامل افزایش چند برابری نرخ تورهای داخلی نسبت به تورهای خارجی به شمار می‌رود.

پورفرج در ادامه اظهارات خود می افزاید: «سیاست کلی دولت بر این است که قیمت ارائه خدمات در گردشگری بالا نرود در حالی که افزایش 25 درصدی نرخ خدمات هتل‌ها از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اعمال شد بنابراین تورم داخلی و عوامل دیگر موجب تفاوت قیمت آن با تورهای داخلی با خارجی شده است.

ایران هنوز ارزان نشده است

میترا خاکپور یکی از آژانس داران تهران با اشاره به اینکه شرکت های گردشگری ایران توان رقابت با خارجی را ندارند و در نهایت این ایران است که صادر کننده گردشگر می شود نه میزبان می گوید: بطور کلی ارزان بودن امتیاز برای جذب گردشگر خارجی نیست بلکه یکی از عوامل موثر است اما با توجه به گران بودن قیمت هتلها و سایر خدمات گردشگری درحال حاضر تورهای ورودی به ایران جزو گرانترین تورهای گردشگری به شمار می روند.

این کارشناس و فعال خصوصی گردشگری می گوید: هم اکنون در سراسر دنیا سفرهای ارزان قیمت رونق دو چندانی گرفته در حالی که ایران هنوز از این نوع سفر و گردشگری هیچ اطلاعی ندارد، خدماتی چون  اشتراک منزل و هاستل ها هنوز در کشورمان شکلی نداشته و هیچ تعریفی ندارد بنابراین صرفا هتل ها و یا اقامت گاههای موجود در این زمینه فعالیت دارند و با توجه به تعداد آنها و البته سنتی بودن مدیریت این اماکن هیچگونه نمی توانند با ابتکار عمل هایشان به کاهش قیمت روی آروند و هزینه های خود را مدیریت کنند.

خاکپور که در بخش تورهای ورودی ایران نیز فعال است ضمن اشاره به  تفاوت نرخ تورهای ورودی به ایران نسبت به  سایر کشورها تاکید می کند: قیمت تورهای ورودی ایران از کشورهای دیگر گرانتر است به طور مثال هزینه تور دوهفته ای از آمریکا به ترکیه هزارو 900 دلار است در حالی که نرخ تور آمریکا به ایران کمی بیش از چهارهزار دلار است این تفاوت قیمت دلیل به جز امکانات بالای شرکت های خارجی برگزار کننده در ارایه تخفیف های مناسب در زمینه پرواز، اقامت ، گشت و تفریح نداشته و ندارد؛ مواردی که در ایران به دلیل کمبود امکانات غیر قابل دسترسی است.

میترا خاکپور با اشاره به اینکه قیمت بالای تورها یکی از دلایلی است که مانع سفر توریست ها به ایران می شود، اظهار داشت: تورهای ورودی ایران با چنین نرخهایی در بازارهایی ارایه می شوند که هم اکنون بسیاری از گردشگران حرفه ای در آن کشورها به دنبال سفرهای ارزان قیمت هستند نه سفرهای لوکس در حالی که هرگز خدمات ارایه شده در کشورمان به دلیل مشکلات و معضلات موجود لوکس نیست اما قیمت ها  در محدوده سفرهای لوکس این گروه به مناطق مختلف گردشگری جهان است.

خاکپور به ایرلاین های موجود ایران نیز اشاره می کند و می گوید: اگر کمی دقت کرده باشید ایرلان های ارزان قیمت سراسر جهان مثل رایان ایر ، شرکت ایزی جت ،  ایرآسیا و دیگر موارد با ارایه تخفیف های بسیار بالا در برخی از اوقات سال و بطور کلی کاهش قیمت مسافرت های هوایی توانسته اند تعداد زیادی مسافر و گردشگر را به نقاط مختلف جهان انتقال دهند در حالی که ایران هنوز برای پاسخ گویی به مسافران داخلی خود در حمل و نقل هوایی دچار مشکل است و با معضلات بسیار زیادی دست و پنجه نرم می کند که این مشکل در حمل نقل جاده و ریلی ایران نیز کاملا مشهود است بنابراین با توجه به شرایط کنونی هیچگاه نمی توان انتظار ارزان شدن سفر به ایران متصور شد.

خاکپور در پایان ضمن اشاره به وابسته بودن گردشگری به عوامل مختلف و سازمان های مختلف می گوید: ابتدا باید کل صنعت را خصوصی کنیم و پس از آن اگر می خواهیم ایران واقعا مقصدی ارزان قیمت برای گردشگران تبدیل شود باید تمام صنف های مربوط به گردشگری را به یکدیگر هماهنگ کنیم نه اینکه هتل گران شود اما خدمات هوایی یا زمینی ارزان باقی بماند و رستوران ها هم در نرخ گذاری آزاد باشند به هر حال صنعت گردشگری صنعتی است خصوصی و این رقابت است که می توانددر نهایت علاوه بر افزایش کیفیت نرخ مناسب را به مشتری ارایه دهد نه اجبار و  دستورالعمل های دولتی .