اقامتگاه های متحرک نیاز امروز ایران

از گذشته های دور ایرانیان به خوش سفر بودن شهره بودند و هستند. کوچک ترین فرصتی برای گشت یکی دو روزه را درمی یابند و راهی سفر می شوند؛ هرچند ایران هم اکنون به عنوان یکی از پرجاذبه ترین مقاصد گردشگری جهان توسط سازمان جهانی گردشگری معرفی شده، اما این کشور باستانی در زمینه جذب گردشگران بین المللی هنوز موفق نبوده است که بسیاری از کارشناسان داخلی و البته خارجی ها نبود زیرساخت های متناسب با نیاز روز جامعه را از اصلی ترین موانع در این زمینه عنوان کرده اند . اگر با توجه به این فرضیه که یکی از زیرساخت های مورد نظر مراکز اقامتی در کشورمان است و  از گردشگران خارجی ها بگذریم، نوبت به خودی ها می رسد که در می یابیم سفر و گردشگری بین آنها هنوز با استانداردهای بین المللی فاصله زیادی دارد.

بدون تردید همه می دانیم اولین دغدغه هر مسافری طی سفر، محل اقامت و دسترسی به امکانات اولیه زندگی است و بیشتری هزینه در این زمان مربوط به اقامت گردشگران برآورد شده است، بنابراین با فراهم شدن این امکانات در هرجای دهکده جهانی، گردشگران بدون نگرانی بار سفر را زمین گذاشته و اتراق می کنند.

این دقیقا کلیدی ترین نکته برای رشد و رونق گردشگری در هر کجای این دهکده جهانی است. ساخت اقامتگاه های مجلل و استاندارد اولین تصمیمی است که دست اندرکاران گردشگری برای پذیرایی و اقامت گردشگران در مناطق موردنظرشان می گیرند، اما در حال حاضر که هر سوژه ا ی مثل محل دفن زباله ها ، دریاچه های فصلی ، دشت و کوهستان ، معادن متروکه یا هزاران هزار مورد دیگر توان بدل شدن به جاذبه ای با میلیون ها بازدیدکننده را دارد، و توجه به این نوع اقامتگاه های ثابت و سرمایه گذاری در این زمینه هرگز پاسخگوی نیاز امروز جامعه نیست و اگر از دید اقتصادی به آن بنگریم، نه برای سرمایه گذاری مناسب است و نه آرامش خاطری برای مسافران آن منطقه را به ارمغان می آورد.

دکتر رضا ارجمندی، مدرس دانشگاه در این زمینه می گوید: فرض می کنیم برای برگزاری تور ماهیگیری در یکی از مناطق خوش آب و هوای ایران مثل استان گلستان اقدام کرده ایم، توری که حدود سه روز بنا به برگزاری آن داریم به خوبی مورد استقبال قرار  گرفته و سفر آغاز می شود. در این زمینه هرگز نمی توان نسبت به ایجاد یا ساخت هتل در این منطقه سرمایه گذاران را تشویق کنیم چون اولا برنامه ها محدود به فصل خاصی خواهد بود و دوما سرمایه گذار برای دیگر فصول سال چگونه باید امرار معاش کند، بنابرایین هرچند برخی چادر زدن در طول این مراسم را به عنوان راهکاری مناسب در می یابند اما آیا واقعا چادر اولین و مناسبترین گزینه است ؟ اما در منطقه ای  مثل آب گرم سرعین که در صنعت گردشگری ایران به عنوان جاذبه ای همیشگی است، هیچ جای تردید نیست که امکانات ثابت نیازمندیم و هرچه بتوانیم با برنامه و هدفمند سرمایه گذاری کنیم بازهم شاهد رشد و رونق منطقه خواهیم بود.

وی درباره اقامتگاه های سیاری که به عقیده او نیاز امروز گردشگری ایران است، اظهار نظر می کند و می گوید: سال هاست که کشورهایی چون آمریکا و استرالیا روی کاروان ها ، تکنولوژی ساخت آنها و فرهنگ سازی استفاده از این وسایل سرمایه گذاری کرده اند و با این کار علاوه بر ایجاد شغل در کارخانه های سازنده کاروان (سوئیت های متحرک) ، رشد و رونق اقتصاد گردشگری را در سراسر کشور پراکنده کرده اند، چون با این کار گردشگران از نظر امکانات اقامتی درگیری ذهنی ندارند و خود جاذبه مورد علاقه شان را انتخاب می کنند و در آنجا کمپ می زنند نه اینکه اجباری درکار باشد و به دلیل نبود امکانات در مناطق دیگر همه در یک منطقه جمع شوند و از سفر خود لذت نبرند.

همه می دانیم ایران دارای دو فصل سفر است؛ اولین تعطیلات عید نوروز و دیگری تابستان ، همین موضوع باعث ایجاد آشفتگی در مراکز گردشگری کشور می شود، به صورتی که ستادی همانند ستاد تسهیلات سفر نوروزی یا انواع و اقسام ستادهای دیگر برای تامین شرایط مناسب سفر توسط دولت ایجاد شده و دست بکار می شوند. گرچه این ستادها تاکنون با تمام توان فعالیت کردند و برای رضایت خاطر مسافران فصلی در کشورمان کوشیده اند.

 اما اگر به جای تجهیز پارک ها یا مدارس که خود در ضمینه مدیریت سفر گردشگران دسرساز هستند، مراکزی برای پارک کردن کمپ های متحرک و چادر زدن فراهم کنیم، شاید دوچندان سود کنیم، چون علاوه بر ایجاد جاذبه های جدید در صنعت گردشگری می توانیم این فصل سفر را بخوبی مدیریت کنیم. این برنامه یعنی ساخت کمپ ها خارج از شهر، در کشورمان زیاد غریب و بدون سابقه نیست بیشتر ما به یاد دارم دوران دفاع مقدس و جنگ تحمیلی را که در اکثر شهرهایی که مورد حمله و تجاوز هوایی ارتش عراق قرار می گرفتند خارج از شهر و در فاصله امنی دولت اقدام به ساخت کمپ هایی با حصار و امکانات بهداشتی و کمک های اولیه فراهم کرده بود و در این کمپ ها سکوهای بتونی به مساحت هشت متر مربع ساخته شده بود که مردم روی آنها اقدام به چادر زدن می کردند و گاهی هم دولت چادر در این کمپ ها برپا کرده بود و در اختیار متقاضیان قرار می داد  و مردم برای مدت ها زندگی می کردند. اما پس از اتمام جنگ این طرح به طور کلی به دست فراموشی سپرده شد ، حال آنکه می توانیم از امکانات یا طرح های آن زمان برای اسکان سیل مسافران داخلی و خارجی استفاده کنیم.

ارجمندی مثالی در این زمینه می زند و می گوید: تصور کنید تعطیلات عید سعید فطر امسال سواحل شمال چه حجم مسافر را به خود دید و تمامی مراکز اقامتی و حتی ویلاهای شخصی که اجاره داده می شدند، ضریب اشغال نزدیک به صددرصد را تجربه کردند. این موضوع یعنی ازدحام مسافران در نقطه ای خاص از کشور علاوه بر عدم کنترل مسئولان، کیفیت پایین سفرهای مردم را نیز به همراه داشت. ترافیک، ازدحام، ناامنی و از همه مهم تر تخریب محیط زیست، ارمغان این آشفته بازار شد و بسیاری را حتی از سفر منصرف کرد.

در حالی که در کشورهای گردشگرپذیر مثل استرالیا، آمریکا یا کانادا، مسئولان با ایجاد کمپ هایی خارج از شهر برای پارک کاروان ها امکاناتی چون، آب، برق، فاضلاب و از همه مهم تر امنیت برای صاحبان آنها فراهم کرده اند تا مسافران با اقامت در این محوطه داخل شهرها سرگردان نباشند و درواقع مسئولان با این کار تراکم جمعیت مسافران فصلی را درواقع پشت دروازه های شهر مهار می کنند و با برقراری سرویس های ایاب و ذهاب از حجم خودروهای ورودی به داخل شهرها جلوگیری می کنند. در حالی که کشورمان با وجود فضای کافی بازهم نسبت به اقامت گردشگران در شهرها اقدام کرده به عنوان مثال از فضای مدارس استفاده می شود یا اینکه برخی پارک ها داخل شهر برای برپا کردن چادر مسافران آماده سازی شده است.

به عقیده این کارشناس، تشویق سرمایه گذاران صنعت گردشگری به ساخت اینگونه کمپ ها و البته حضور سازندگان کاروان ها، اصلی ترین نیاز جامعه ایران در حال حاضر است که با همکاری وزارت راه، سازمان میراث فرهنگی و نیروی انتظامی بخوبی قابل اجراست.

وی درباره فرهنگ سازی این گونه سفر نیز می گوید: تا همین ده سال گذشته کدام خانواده حاضر به اقامت کردن در چادر می شد، اما امروزه کمتر خانواده ای را می بینید که هنگام سفر چادر مسافرتی همراه خود نداشته باشد. بنابراین می توان زمینه ساخت کاروان ها در کشورمان را طبق اصول و ارزش های مذهبی ایران فراهم نمود و با ساخت مراکز اقامت آنها زمینه ساز متحرک کردن اقامتگاه ها را در کشور فراهم کرد.

در این زمینه رزیتا ناصرالمعمار، معاون گردشگری استان همدان نیز بر لزوم ایجاد کمپ های اقامتی در ایران بخصوص در این شهر گردشگرپذیر اشاره می کند و می گوید: با توجه به حجم بالای سفرها بخصوص در دوره دوم سفرهای تابستانی، شهرداری و نیروی انتظامی باید با در نظر گرفتن مناطق مخصوص کمپ مسافران و برقراری امکانات و البته امنیت، از تجمع مسافر و اقامت آنها در گوشه کنار خیابان شهرها یا محوطه های باستانی جلوگیری کند.

وی به افزایش کیفیت سفر گردشگران با این کار اشاره می کند و می گوید: ایجاد این فضاها و کمپ های مخصوص می تواند زمینه ساز رشد و ورود فناوری های نوین در زمینه اقامتی گردشگری شود و در کنار آن زمینه ساز اشتغال جوانان نیز بشود.

لازم به یادآوری است که در کشور استرالیا هم اکنون حدود یکصد شرکت در زمینه ساخت کاروان های متحرک فعالیت می کنند و سالانه چند هزار دستگاه از این اقامتگاه ها را با امکانات و قیمت های متفاوت روانه بازار مصرف می کنند و در هندوستان یا همان سرزمین هفتاد و دوملت هم بتازگی استفاده از این کمپ ها میان گردشگران هندی و خارجی رایج شده که با قیمت هایی حدود 7000 روپیه تا  10 هزار روپیه به فروش می رسد، اما شرکت هایی هم در زمینه اجاره این کاروان ها فعال شده اند که تاکنون بسیار موفق عمل کرده اند و مورد استقبال قرار گرفته اند.

به هر حال نباید فراموش کرد که صنعت گردشگری همواره رو به پیشرفت است و نیازمند فرهنگ سازی و استفاده از ابزارهای نوین است، بنابراین اگر قصد همسو شدن با جریان گردشگران سراسر جهان را داریم، باید شرایط و لوازم آن را فراهم کنیم. هیچ جای تردید نیست که با متحرک شدن مراکز اقامتی می توان صدها جاذبه گردشگری ایران که هنوز در جامعه گردشگر گمنام باقی مانده اند، فعال کرد و از آنها درآمد کسب کرد.

البته سازنده های داخلی در این نوع کاروان ها فعالیت هایی انجام داده اند، اما به دلیل ناآشنایی گردشگران به اینگونه کمپ ها یا نبود قوانین کافی برای استفاده از آنها ، تولید کنندگان هم صرفا به ساخت کمپ های امدادی یا اقامتگاه های پلیس بسنده کرده و هنوز وارد دنیای پرجنب و جوش و از همه مهمتر پرسود گردشگری نشده اند.

به عقیده کارشناسان، می توان با راه اندازی تعاونی های روستایی در مناطق گردشگرپذیر ایران برای احداث کمپ هایی با امکانات اولیه مثل آب ، برق و .... جهت پارک کردن کاروان مسافران و ایجاد زیرساخت های آن زمینه ساز کسب و کاری جدید برای ساکنان روستاهای اطراف جاذبه های گردشگری شد.

امید است دولت یازدهم با رویکرد جدیدش نسبت به صنعت گردشگری، شرایط حضور این کاروان ها را در جاده های کشور فراهم کند تا علاوه بر مدیریت زمان سفر توسط خانواده ها بتوانیم برای جوانان این مرز و بوم در صنایع وابسته به گردشگری نیز ایجاد اشتغال کنیم.