کویر گنج گردشگری سیستان و بلوچستان

دو حرفه کشاورزی و دامپروری که از دوران باستان رونق کسب و کار بشر و اصلی ترین منبع درآمد او بوده باعث شده تا انسان بطور کلی از خشکسالی و کویر هراسان باشد به همین دلیل مراتع سرسبز و مزارع شاداب همیشه ارامش بی بدیل را برای او به ارمغان می آورد و کویر و نمکزار باعث اضطراب و نگرانی بشر شده است.

بطور کلی انسان با شنیدن یا خواندن نام کویر ، نام انواع خزندگان و مرگ را ذهن خود متصور خواهد شد و حتی تصور اینکه یک شب در کویر زندگی کند برای او همراه ترس و نگرانی است. حال آنکه آرامش کویر از نظر کارشاسان برای افرادی که از هیاهوی شهر های صنعتی فراری هستند یکی از بهترین گزینه هاست و به لطف تکنولوژی های نوین و البته ماجراجویی بشر چندی است که کویرها به عنوان سرمایه ای بسیار بی نظیر در صنعت گردشگری خودنمایی می کنند و شاید بتوان گفت مفرح ترین لحظات مسافران را برایشان در گرمای منطقه مهیا ساخته.

امروزه بسیاری از کشورهایی که مناطق کویری دارند مثل آمریکا، استرالیا، امارات، مصر و مراکش سعی کرده اند با استفاده از جاذبه های این سرزمین های به ظاهر مرده و شور لحظات خوشی را برای گردشگران کشورشان فراهم کنند.

اما ایران به عنوان کشوری که سه نقطه از گرمترین نقاط کره زمین را در خود جای داده هنوز هم به اهمیت این مناطق خشک و بدون محصول پی نبرده و همانند قطعه ای فراموش شده آنها را به حال خود رها کرده تا توفان های شن پس از مدتی این جاذبه ها را مدفون کنند و به دست فراموشی بسپارند.

به راستی چند نفر از ما حتی یک شب در کویر مانده ایم؟ آیا هیچ از جاذبه های کویری می دانیم؟ در آلبوم خاطراتمان آیا هیچ چیزی از سفرهای کویری خود به یادگار داریم؟ اینها سئوالاتی هستند که در صورت پاسخ به آنها می توان حجم انبوهی از گردشگران و ماجراجویان داخلی و خارجی را در بیابان ها و کویرهایی که فراموش شده اند دید، نکته جالب این است که بیشتر گردشگران خارجی که به ایران سفر می کنند در بخشی از سفر خود بدون تردید سری هم به کویرهای ایران و شهرهای کویری می زنند حال آنکه ما خودمان فقط شمال و مناطق خوش آب و هوای ایران را به عنوان تفرجگاه می دانیم.

استان سیستان و بلوچستان که در واقع از مناطق خشک و کویری ایران زمین است یکی از کویرهایی فراموش شده کشورمان بوده که تا کنون ارزشهای اقتصادی آن به خصوص در اقتصاد گردشگری نادیده گرفته شده است.

ریگ دهلی (محور بم به سمسور) ، ریگ اسپکه به عنوان بخشی از جاذبه های گردشگری این استان هستند اما، هنوز چندده جاذبه دیگر از این استان خشک به دنیای گردشگری معرفی نشده که در صورت معرفی هدفمند و برنامه ریزی دقیق برای آنها رونق مناسبی در کسب و کار ساکنان  منطقه خواهیم دید.

اگرچه بحث گردشگری در کویر مدی کوتاهی است که به عنوان نقل محافل گردشگری ایران و ارگانهای مربوطه تبدیل شده و ناگفته های بسیاری را در دل دارد. اما، هرچند که صنعت گردشگری ایران گوشه چشمی به شن های خشک کویر برای جذب گردشگران دارد که هنوز هم  نامی از این استان و جاذبه هایش به میان نیامده است. حال آنکه به گفته بسیاری از کارشناسان کویرهای اطراف سیستان و بلوچستان در واقع بهترین سرمایه مردم و ساکنانش برای رشد و رونق صنعت گردشگری استان بوده و هست، این کارشناسان با توجه به امکانات موجود در منطقه حداقل امکان اجرای 20 پروژه گردشگری و تفریحی را برای رونق اقتصاد منطقه سیستان و بلوچستان برشمرده اند که در صورت استفاده از این پتانسیل ها بدون تردید می توان مشکل اشتغال و درآمد جوانان این مرز و بوم را به کلی مرتفع کرد. شترسواری، کمپ های بیابانی، اتومبیل رانی ، پیاده روی در کویر، گردشگری نجومی، اسکی روی شن ، کایت سواری ، باشگاههای تیراندازی و حتی اکوکمپها از جمله این پروژه ها هستند.

بدون شک جاذبه های ایران زمین فقط مناطق سرسبز شمالی و خوش آب و هوای کوهپایه ای نیست بلکه کویر سیستان و دیگر کویرهای ایران نیز جاذبه های تمام عیار برای جلب نظر گردشگران داخلی و خارجی خواهد بود . اگر بتوان با تدابیر دقیق و مدیریتی مناسب سرمایه گذاری های منطقی همانند کشورهای همسایه جنوبی ایران که کویر خود را به عنوان یکی از مقاصد گردشگری جهان تبدیل کرده و هر ساله حتی از ایران نیز گردشگران فراوانی را به خود جلب می کنند ، شاهد آبادانی سیستان و حتی روستاهای اطرافش که بدون توجه برخی مسئولان هم اکنون در حال مدفون شدن زیر شن های روانی منطقه هستند، شد. به عنوان مثال اکثر گردشگران ایرانی با شنیدن کلمه سافاری (همان اتومبیل رانی در کویر) به یاد بیابانهای امارات می افتند در حالی که ایران امکانات بسیاری بهتر و کاملتری را در اختیار دارد اما بدون متولی مانده و هیچ صحبتی از ظرفیت گردشگر پذیری آنها به میان نیامده است.

به عقیده بسیاری از کارشناسان علم اقتصاد همیشه تقاضا باعث عرضه ای متناسب خواهد شد بنابراین می توان با ایجاد تقاضا برای سفر به این استان و البته کویرهایش زمینه رونق گردشگری را در آن فراهم کرد. هرچند در حال حاضر زیرساخت های مناسبی برای صنعت گردشگری در این استان موجود نیست اما می توان با یک برنامه ریزی دقیق و مدون آنها را به حداقل قابل قبول ارتقاء داد .

امتیازات سیستان برای جذب گردشگران به گفته بسیاری از کارشناسان گردشگری به چهار بخش عمده تقسیم می شود که عبارتند از

1.     استفاده از انرژی های تجدید پذیر

بدون تردید بخش اعظم هزینه های صنعت گردشگری مربوط به تامین انرژی مورد نیاز مراکز اقامتی، رستوران ها و تفرجگاههاست بنابراین با توجه به شعار سازمان جهانی گردشگری برای سال 2013 که تاکید بر توسعه صنعت گردشگری با اتکاء به انرژی های تجدید پذیر دارد می توان از گرمای سوزان خورشید و بادهای کویرها که به ظاهر همگی از آنها فراری هستیم به خوبی در جهت استفاده صنعت گردشگری استفاده کرد همانگونه که اسپانیا به عنوان پیشگام این صنعت از این انرژی بدون پایان بهره برده و یا اینکه امارات متحده عربی اقدام به ساخت شهرکی تفریحی اما پاک و بدون نیاز به انرژی فسیلی در مناطق خشک و بی آب و علفش کرده است و از آنها منافع مادی بسیار زیادی به دست آورده .

2.     دریاچه هامون و رودخانه هیرمند

هرچند مدتی هست که این رودخانه دچار کم آبی شده و البته به طبع آن دریاچه هامون نیز مشکلاتی را تحمل می کند اما هنوز هم طبیعت این دریاچه و البته پرندگان مهاجر آن سوژه بسیار جالبی برای برگزاری انواع تورهای گردشگری در اطراف این منطقه هستند.

3.     چاه نیمه : چاه نیمه در واقع دریاچه ای بزرگ و مصنوعی است که توسط کارشناسان و محققان جهت ذخیره آب آشامیدنی و کشاورزی سیستان و بلوچستان در مواقع خشکسالی احداث شده است. که در حاشیه آن فضای سبز مناسبی نیز ساخته شده و بزرگترین پژوهشکده علمی و فرهنگی منطقه در کنار آن احداث شده است که می توان به عنوان یکی از اصلی ترین جاذبه های گردشگری این استان برای برگزاری تورهای گوناگون حتی ورزش های آبی در دریاچه نیز باشد.

4.     آثار باستانی این منطقه که گل سرسبد آنها شهر سوخته است در کنار صدها اثر دیگر مثل قلعه سه کوهه دلیل اصلی سفرهای بسیاری از ماجراجویان خارجی به منطقه شده است.

اما گذشته از این چهار ویژگی منطقه برای جذب حداکثری گردشگران و رونقش کسب و کار محلی در سیستان می توان به امکان برگزاری اکوکمپ های مختلف در سکوت بیابان های اطراف استان اشاره کرد .

به هر حال با توجه به امکانات یاد شده و البته اشتیاق مردم ایران زمین به سفر کافیست که با مدیریتی دقیق و البته در کنار اطلاع رسانی کامل تقاضای سفر به منطقه را افزایش داد و به تناسب آن عرضه محصولات و بسته های تفریحی مناسب هم رونق خواهد گرفت که در نهایت با جلب سرمایه گذاران داخلی و خارجی به سیستان می توان آینده ای درخشان را برای این منطقه خشک متصور شد.