اجلاس سران جنبش عدم تعهد؛ فرصتی برای توسعه گردشگری

یکی از اقسام پرطرفدار گردشگری، سفر به واسطه رویداد و رخدادهای بین‏المللی است چرا که میهمانان در کنار حضور در یک برنامه بین‏المللی کاری می‏توانند از ظرفیت‏های توریستی ، تاریخی و فرهنگی کشور مقصد نیز بهره‏برداری کنند. بر همین اساس همه ساله انواع جشنواره‏ های فرهنگی، هنری، ورزشی، سیاسی و ... در کشورهای مختلف برگزار می‏شود که برخی ثابت بوده و میزبانانی دائمی دارند و برخی نیز چرخشی هستند و هربار یک کشور عهده‏دار میزبانی آنها است. بنابراین کشورهایی که عهده ‏دار میزبانی رویدادهای بین‏ المللی می‏ شوند، سعی دارند همرمان با برگزاری آن پیش‏ بینی‏ هایی برای بهره‏ برداری‏ های جانبی از آن را داشته باشند، که گردشگری از جمله مهمترین آنهاست. تاثیر اینگونه رویدادهای سیاسی و اجلاس بین المللی به قدری برای صنعت گردشگری و اقتصاد کشورها مشهود بوده است که برخی از کارشناسان اقتصادی و گردشگری درباره اثرات منفی میزبانی المپیک لندن بر صنعت گردشگری انگلستان و اقتصاد این کشور عنوان کردند که برگزار کنندگان اجلاس بزرگ اقتصادی و سیاسی جهان به دلیل شلوغی و ازدحام بیش از حد لندن و انگلستان طی برگزاری بازیهای المپیک تابستانی 2012 از این منطقه روی برگردانده اند و با توجه به آرامش  امکانات دیگر کشورها به سوی آنها جذب شده و درآمد خوبی را به صنعت گردشگری و اقتصاد آن کشورها هدیه داده اند.  بنابراین انگلستان در واقع این درآمد بلند مدت را به واسطه شلوغی بازیها از دست داده چون این کارشناسان پایداری اقتصادی اینگونه اجلاس را بیشتر از رویدادهای بزرگی ورزشی می دانند. در این میان رویدادهای سیاسی و برگزاری اجلاس مرتبط با آنها جایگاه ویژه‏ای برای میزبان و میهمانان دارند چراکه اغلب این رویدادها با حواشی مهمی از جمله دیدارهای سرنوشت‏ساز، تصویب قوانینی مهم ، امضاء تعهدات تاریخی و نظایر آن همراه هستند. اینجاست که میزبانی رویدادهای سیاسی جایگاه ویژه‏ای بین کشورهای مختلف جهان دارند و انتخاب میزبان همراه با وجود شرایطی از جمله امکان پذیرایی و خدمات، جایگاه سیاسی کشور میزبان در منطقه ، امنیت کشور میزبان و ... است. با توجه به آنچه گفته شد درمی یابیم انتخاب ایران به عنوان میزبان اجلاس شانزدهم سران جنبش عدم تعهد چقدر برای کشور ما اهمیت دارد و به نوعی همه چشم‏ها با برگزاری این اجلاس به سوی کشورمان دوخته خواهد شد.حضور حضور بیش از 50 هیات در سطح رییس‌جمهور،‌ نخست‌وزیر، معاون رییس‌جمهور و وزیر خارجه و پوشش رسانه‏ای این اجلاس توسط 1000 خبرنگار، دلیلی بر این مدعاست. پس، برگزاری موفق این اجلاس خط بطلانی بر تمام اخبار دروغ و جوسازی های رسانه‏هایی است که همواره ایران را به عنوان یکی از کشورهای ناامن معرفی کرده و مانع حضور گردشگران در ایران می‏شوند.  همچنین با توجه به سیاست‏گذاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری امسال جمهوری اسلامی ایران درصدد « جذب بیش از هفت ونیم میلیون گردشگر » است و برگزاری این اجلاس می‏تواند فرصتی برای معرفی ظرفیت‏های گردشگری و میراث فرهنگی ایران و نیز مذاکره با سران کشورهای میهمان در خصوص موضوع « لغو روادید » باشد. بر همین اساس یکی از اقداماتی که در حاشیه این اجلاس شایان توجه است ارائه خدمات اقامتی و پذیرایی مناسب و در خور صفت معروف میهمان نوازی ایرانیان است همچنین « بازدید از جاذبه های گردشگری و تاریخی کشور » و « نمایش صنایع دستی ارزشمند ایران » در محل های جلسات و اقامت میهمانان می تواند قابل توجه باشد. اما آنچه که شایان ذکر است اثرات مثبت این اجلاس و البته سه سال مدیریت کشورمان به این جنبش ، فرصتی طلایی را برای اقتصاد و گردشگری ایران به ارمغان خواهد داشت که اگر مسئولان دولتی گردشگری و اصناف مرتبط خصوصی ، دست به دست یکدیگر دهند بی شک می توان شاهد رونق مناسبی در گردشگری گشور باشیم.

از سوی دیگر ، سرپرست امور بین‌الملل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: برگزاری شانزدهمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد در تهران فرصتی بی‌نظیر برای معرفی جاذبه‌های گردشگری و میراث فرهنگی ایران را فراهم می‌آورد.

از این رو دولت که تلاش وافری را در حوزه ثبت آثار فرهنگی و معنوی در فهرست میراث جهانی یونسکو داشته است در حین برگزاری این رویداد بین‌المللی می‌تواند آثار ثبت شده جهانی را به میهمانان اجلاس معرفی کندو ایران که تجلی‌گاه صنایع دستی کم نظیر اسلامی و ایرانی است را  به میهمانان خود معرفی کند و از سوی دیگر دست اندرکاران این عرصه تلاش کرده‌اند با برپایی نمایشگاه و فروشگاه صنایع دستی بخشی از این داشته‌های فرهنگی و هنری ایرانیان را به کشورهای میزبان عرضه کنند.

به نظر می‌رسد برپایی اجلاس جنبش عدم تعهد در تهران جزو فرصت‌های منحصربه فرد برای سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشکری است که می‌تواند به تمام قامت از این فرصت برای معرفی مواریث فرهنگی ایران، پیشرفت‌های زیرساختی و ایده‌های ارزشمند استفاده بهینه کند و با برنامه ریزی دقیق از همان لحظه ورود در فرودگاه تمدن غنی ایران را به آنها معرفی و بشناساند.

 بنابراین شانزدهمین اجلاس سران عدم تعهد فرصتی است که سران کشورها، وزیران خارجه و کارشناسان 120 کشور با ظرفیت‌های ایران آشنا شوند و با برگزاری دیدارهایی بین مسئولان گردشگری کشورهای میهمان و ایران بتوان در سایه این رویداد بین‌المللی زمینه را برای توسعه صنعت گردشگری و صنایع دستی و ترویج توانمندی‌های ایران در حوزه میراث فرهنگی فراهم کرد و تفاهم‌نامه‌های همکاری با کشورهای مختلف به امضا رساند.

و اما موقعیت هایی که میزبانی این اجلاس در اختیار کشورمان قرار خواهد داد

فرصت‌هایی که اجلاس شانزدهم جنبش عدم تعهد و همچنین مدیریت سه ساله جمهوری اسلامی ایران بر این جنبش ایجاد می‌کند را در حوزه‌های سیاسی بین‌المللی، اقتصادی و فرهنگی اجتماعی بررسی کرد که در ادامه آمده است:

«شانزدهمین اجلاس عدم تعهد با حضور بیش از یکصد کشور عضو و سران 50 کشور به همراه چندصد وزیر و مسئول و کارشناس اقتصادی و سیاسی و فرهنگی و حدود یکهزار خبر نگار از سراسر جهان در ایران فرصت‌های مهمی را از نظر سیاسی بین‌المللی و امنیتی و اقتصادی و فرهنگی برای ایران پدید آورده که استفاده از آن برای جمهوری اسلامی یک فرصت طلائی و بی نظیر در تاریخ سیاسی نظام خواهد بود.

این فرصت که در یک اجلاس 5 روزه و سه سال مدیریت ایران بر جنبش محدود می‌گردد بهترین فرصت استراتژیک برای کشور محسوب می‌شود که می‌تواند در معادلات جهانی و غلبه بر توطئه‌های تحریم و تحمیل انزوای سیاسی بر ایران تاثیر مهمی داشته باشد.

این فرصت‌ها را باید در سه بخش سیاسی بین‌المللی، اقتصادی و فرهنگی اجتماعی برشمرد.

1- فرصت سیاسی بین‌المللی، البته این موضوع از حوصله بحث امروز ما خارج است

2- فرصت‌های اقتصادی

الف) با توجه به اینکه درحال حاضر مبادلات اقتصادی بین ایران و اعضای جنبش حدود 40 میلیارد دلار است، در این اجلاس امکان استفاده از ظرفیت بالای اعضای جنبش بوجود می‌آید تا حجم تبادلات تجاری خود را افزایش داده و از طریق روابط مالی و اقتصادی با آنها توان اقتصادی ایران را شکوفا کنیم.
ب) تقویت روابط اتاق‌های بازرگانی بین ایران و کشورهای عضو جنبش
ج) افزایش صادرات 7/19 میلیارد دلاری ایران به کشورهای عضو جنبش از طریق بستن قراردادهای جدید.
د) ایجاد بانک و نهادهای اقتصادی و مالی و خدماتی غیرمتعهدها
ه) ایجاد بازار مشترک بین کشورهای عدم تعهد
و) بازدید شرکت‌کنندگان از پیشرفت‌های علمی و صنعتی و اقتصادی کشور

3- فرصت‌های فرهنگی و اجتماعی

الف) راه‌اندازی خبرگزاری بین‌المللی جنبش عدم تعهد
ب) توسعه دیپلماسی فرهنگی و معرفی جاذبه‌های گردشگری در ایران و توسعه این صنعت در بین کشورهای عضو از طریق لغو روادید با 60 کشور عضو
ج) انتقال فرهنگ و شرایط واقعی جامعه ایران امروز به دیگر نقاط جهان
د) بازسازی و اصلاح چهره غیرواقعی ساخته شده از جمهوری اسلامی در اذهان عمومی جهان توسط نظام رسانه‌ای استکبار. جمهوری اسلامی باید در این فرصت مهم کارآمدی و توان مدیریت جهانی خود را به اثبات رسانده و الگوی مردم‌سالاری دینی و نظام مبتنی بر تلفیق دین و سیاست و رهبری ولایت فقیه عادل و عدالت و معنویت را به اعضا ارائه دهد.

و آخرین تاثیر فرهنگی آن که به عقیده بسیاری از کارشناسان مهمترین آن نیز هست تعامل و تبادل اطلاعات جامعه بانوان ایرانی با زنان میهمان ایران و همراهان هیات های شرکت کننده خواهد بود. اهمیت این بخش از آنجاست که همگان می دانیم همیشه تبلیغات منفی جهت حضور زنان در جامعه ایران صورت گرفته که امروز این فرصت در اختیار جامعه زنان ایران زمین قرار گرفته تا با برگزاری اجلاس و همایش های مختلف در حاشیه این اجلاس جایگاه والای زن در ایران اسلامی را به آنها معرفی کنند.

حالا که شنونده رادیو اقتصاد و برنامه اقتصاد فرهنگی هستید خالی از لطف نیست که بیشتر به اقتصاد و گردشگری در این اجلاس بپردازیم و گردش مالی میزبانی این اجلاس در تهران و صنعت گردشگری ایران را رصد کنیم.

اما سود گردشگری ایران از اجلاس عدم تعهد چقدر است؟

به گفته معاون گردشگری کشورمان سود حاصل از میزبانی این اجلاس برای مراکز اقامتی کشور 5/12 میلیون دلار و برای صنعت گردشگری ایران تا 50 میلیون دلار پیش بینی شده است.

منوچهر جهانیان درباره اجلاس سران عدم تعهد که از پنجم تا دهم شهریور با حضور سران 120 کشور جهان در تهران برگزار می‌شود، اظهار داشت: 21 هتل و هتل آپارتمان در تهران با ظرفیت 3 هزار و 533 اتاق و سوئیت با گنجایش 6 هزار و 652 تخت در اختیار مهمانان این اجلاس قرار خواهد گرفت.
وی افزود: علاوه بر هتل‌ها و هتل‌آپارتمان‌ها، مهمانسراهای مجموعه‌های دولتی و مهمانسرای نهاد ریاست‌جمهوری در سعدآباد نیز پذیرای مهمانان اجلاس خواهند بود.
معاون گردشگری کشور تصریح کرد: در این مدت هیچ‌گونه افزایش نرخ اقامت نخواهیم داشت اما هتل‌هایی که به لحاظ کمی و کیفی سطح خدماتشان را ارتقا دهند، می‌توانند به‌صورت ارز و دلار وجوه خود را دریافت کنند.
جهانیان میزان سود حاصل از این اجلاس را برای گردشگری ایران بیش از 12 میلیون و 500 هزار دلار در بحث اقامت اعلام کرد.
به گفته وی میانگین درآمد ارزی این اجلاس در مجموع 50 میلیون دلار برآورد می‌شود.معاون گردشگری کشور گفت: علاوه بر برپایی نمایشگاه صنایع دستی و هنرهای سنتی در حاشیه اجلاس سران عدم تعهد، تورهای گردشگری تهران، اصفهان، شیراز و شهرهای زیارتی برای مهمانان برگزار می‌شود.

اگر به این اخبار که توسط منوچهر جهانیان مطرح شده کمی با دقت نگاه کنیم درمی یابیم که شرایط شکوفایی صنعت گردشگری ایران طی این اجلاس واقعا مهیاست به شرط آنکه دوباره توسط مسئولان گردشگری فرصت سوزی نشود.

به عنوان مثال بدون شک مدیران برگزاری این اجلاس قصد اهدای هدیه هایی مخصوص ایران به بازدید کنندگان را خواهند داشت که می توان از خاویار ، زعفران و پسته ایران زمین نام برد، اما شاید محصولات فرهنگی چون کتابهای گردشگری و البته بافته های ایران از ماندگار ترین آنها باشند که امیدواریم مسئولان به این موضوع توجه ویژه ای داشته باشند تا با این کار نام ایران را برای سالهای سال در یاد و منزل مهمانان امروز کشورمان زنده نگاه خواهند داشت.

اما داخلی های ایران بخصوص سیستم حمل ونقل ، مراکز اقامتی و پذیرایی کشورمان طی برگزاری این اجلاس به واقع آزمون بسیار بزرگ و مهمی را تجربه خواهند کرد که در صورت موفقیت آنها می توان امیدوار بود که شعار پذیرایی از 5/7 میلیون گردشگر به واقعیت نزدیک شده و ایران می تواند با پشتوانه غنی تمدن و تاریخ خود به قط گردشگری خاورمیانه تبدیل شود و صنعت سبزش را به جای صنعت نفتش تصور کند.

 بد نیست که به زوایای اقتصادی این اجلاس نیز نظری داشته باشیم تا ببینیم که ایا واقعا این اجلاس پیامدهای اقتصادی مهمی برایمان خواهد داشت یا خیر؟

اجلاس عدم‌تعهد و زوایای پنهان اقتصادی‌آن

بزرگترین اجلاس سیاسی خاورمیانه و آسیا یعنی نشست سران کشورهای جنبش غیرمتعهدها آغاز و ایران برای میزبانی این نشست زیر سنگین ترین مسئولیت پس از انقلاب اسلامی که زوایای پنهان اقتصادی بیشماری دارد وارد آزمونی بزرگ شده است .

کشور‏های جنبش غیرمتعهدها، در سال ۱۹۶۱ میلادی برابر با ۱۳۴۰ خورشیدی در اوج جنگ سرد و فضای دوقطبی بین غرب و شرق با هدف وحدت میان کشورهایی که نه در اردوگاه کمونیسم و نه در اردوگاه سرمایه‌داری قرار داشتند، تشکیل شد.

با پایان جنگ سرد و فروپاشی اردوگاه سوسیالیسم کشورهای عضو جنبش عدم تعهد دچار نوعی بی‌هویتی شده و دلیل وجود این جنبش که ایجاد موازنه منفی بین دو ابر قدرت دوران جنگ سرد بود از بین رفته‌است. این در حالیست که بسیاری از کارشناسان فقط به جنبه سیاسی و مسایل سیاسی آن توجه کرده اند اما بسیاری از زوایای اقتصادی این جنبش هنوز بکر و پابرجاست و البته قابلیت استناد و استفاده را بخصوص در دنیای امروزی و شرایط کنونی جهان را دارند.

بطوری که اکثر کشورهای عضو این اجلاس جز کشورهای در حال توسعه هستند و همچنین کشورهای مهم نفتی از جمله ایران، عربستان، عراق، امارات، ونزوئلا، کویت، لیبی و نیجریه نیز در این تشکل جهانی عضویت دارند. همانطور که می دانیم در قرن حاضر اگرچه قدرت سلاح نظامی به نظر قدرت سیاسی هم به دنبال خواهد داشت اما بی شک همه ما اقتصاد قدرتمند را هم همانند نیروی نظامی را در معادلات امروزی تاثیرگذار می دانیم و یکی از مهمترین ابزار سیاست کنونی دنیا توان اقتصادی کشورهاست بطوری که  ادبیات سیاسی کشورهای دارای اقتصاد قدرتمند با ادبیات کشورهای ضعیف اقتصادی متفاوت است.

بر اساس آخرین اخبار منتشر شده صندوق بین المللی پول ارزش کل تولید ناخالص داخلی اعضای جنبش غیرمتعهدها را 9900 میلیارد دلار اعلام کرده است و این امر بیانگر آن است که یک هفتم اقتصاد دنیا در دستان کشورهای عضو این جنبش است. بنابراین ریاست سه ساله ایران براین جنبش می تواند زمینه انتقال بخش از این دارایی را به صورت سرمایه گذاری خارجی در کشور فراهم سازد.

اما ظرفیت‌های اقتصادی ایران و غیرمتعهدها

براین اساس اجلاس غیرمتعهدها می‌تواند فرصتی مناسبی برای معرفی ظرفیت‌های اقتصادی ایران به شمار آید. بهروز علیشیری رئیس سازمان سرمایه‌گذاری درباره این موضوع می‌گوید که توصیه ما برای اثربخشی بیشتر فعالیت جنبش عدم تعهد در حوزه‌های اقتصادی ارائه پیشنهادات در جلسه کارشناسی است.

وی اظهار می‌دارد که در همین راستا تشکیل پول واحد، تاسیس صندوق‌های توسعه‌ای به منظور افزایش قدرت چانه‌زنی کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در عرصه‌های مختلف بسیار حائز اهمیت است.

علیشیری ادامه می‌دهد که برنامه ما در جلسه جنبش عدم‌تعهد در تهران معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و کار در ایران به منظور استفاده از سرمایه‌های کشورهای عضو جنبش عدم تعهد برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های اقتصادی کشور است.

وی افزود: کشورهای عضو جنبش عدم‌تعهد دارای توانمندی‌ها و ظرفیت‌های اقتصادی متنوعی هستند که با استفاده صحیح از این ظرفیت‌ها سهم کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در چرخه اقتصاد بین‌الملل به طور حتم افزایش پیدا می کند.

اجلاس عدم‌تعهد و پتانسیل‌های تجارت

براساس این گزارش؛ آمار گمرک ایران نشان می‌دهد که ایران در سال 1390 حجم تجارت غیرنفتی (صادرات و واردات) بالغ بر 43 میلیارد دلاری با اعضای جنبش غیرمتعهدها داشته است. سال گذشته ایران بیش از 19.7 میلیارد دلار کالا به کشورهای عضو جنبش صادر کرد، در حالی که معادل 24.1 میلیارد دلار نیز از این کشورها واردات داشت. همچنین آمار نشان می‌دهد که ایران در سال قبل با حدود 100 کشور عضو جنبش غیرمتعهدها تبادل تجاری داشته است.

عراق،‌ امارات، هند، افغانستان، اندونزی، پاکستان، ترکمنستان، آذربایجان، سوریه و فیلیپین بزرگترین بازارهای صادراتی ایران در بین اعضای جنبش محسوب می‌شوند. در عین حال امارات، هند، مالزی، عمان، تایلند، پاکستان، اندونزی، عربستان، ازبکستان و ترکمنستان نیز اصلی‌ترین مبادی ورود کالا به ایران در بین اعضای جنبش غیرمتعهدها هستند.

براساس آمار گمرک، کل حجم تجارت غیرنفتی ایران در سال گذشته حدود 105 میلیارد دلار بود. به این ترتیب سهم تجارت ایران با کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها از کل تجارتش در سال گذشته به حدود 40 درصد رسید.

بنابراین ، میزبانی این اجلاس فرصت بسیار خوبی است که هیئت‌های تجاری ایران می‌توانند با هیئت‌های تجاری نمایندگان کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در تهران مذاکرات تجاری و اقتصادی داشته باشند. البته در فرصت اجلاس تأکید بر مباحث سیاسی است اما هیئت‌های تجاری و اتاق بازرگانی می‌توانند از این فرصت استفاده کنند.