قطارهای توریستی پاشنه آشیل صنعت گردشگری

قطارهای توریستی پاشنه آشیل صنعت گردشگری کشورهای توریست پذیر

با اختراع موتور بخار و استفاده از نیروی آن برای به حرکت در آوردن لکوموتیو و در نهایت واگن های قطار ، انقلابی بزرگ در صنعت حمل و نقل جهان و بطور غیر مستقیم انقلابی را در صنعت گردشگری  رخ داد . این تغییر در نهایت باعث تبدیل خطوط راه آهن به ایمن ترین و سریعترین سیستم حمل و نقل بین شهرها و کشورها شد.

شبکه خطوط راه آهن با سرعتی باورنکردنی از میان دشت ها، کویرها و کوهستان ها گذشتند و همانند رگ های آهنین تمدن و رونق را به شهرهای سرراه خود هدیه می داد ، گسترش این خطوط فولادی باعث شد تا شنیدن صدای سوت قطار در هر شهر و دیاری نوید رونق اقتصادی و پیشرفت صنعت گردشگری آن شهر باشد به این ترتیب صنعت گردشگری نیز دچار تغییرات عمده ای شد و معنای جدیدی به خود گرفت . آن زمان هرچه ایستگاه قطار یک شهر بزرگتر و زیبا تر ساخته می شد ، به معنی اهمیت و رونق سفر در آن بود. در عین حال همگام با این ایستگاهها، هتل ها و رستوران های زیادی ساخته می شد و حال و هوای شهر را از یک شهر دورافتاده به شهری مدرن تبدیل می کرد . این ایستگاههای قدیمی اگرچه امروزه خالی از مسافر هستند و سالهاست که صدای سوت قطار در آنها شنیده نمی شود ، اما باز هم به عنوان یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری آن شهر  باعث جذب گردشگران می شوند.

با متصل شدن خطوط راه آهن به شهرها ، هتل ها و رستوران های آن شهر رونق می گرفتند و شهر به سرعت رشد می کرد تا اینکه قطار اهمیت خود را به عنوان بهترین و سریعترین وسیله نقلیه برای سفر از دست داد و وسایل دیگر جایگزین آن شدند و بیشتر جنبه تجاری این وسیله و خطوط فولادی آن مورد نظر قرار گرفت . اما امروزه این قطارها نقش ابتدایی خود را دوباره به دست آوردند و همانطور که در ابتدا حضور خود صنعت گردشگری جهانی را دستخوش تغییراتی عمده کردند، امروزه هم نقش مهمی را در گسترش و احیای این صنعت برعهده گرفتند و موقعیتی طلایی را برای دست اندرکاران صنعت گردشگری جهان ایجاد کرده اند . بنابراین دوباره شنیدن صدای سوت این لکوموتیوها حاکی از رونق گردشگری منطقه خواهد بود.

 نقش امروزی این غولهای فولادی رونق و کمک به رشد صنعت گردشگری مناطق هست، آنهم صنعتی که امروزه به عنوان پردرآمدترین و جذابترین صنعت قرن حاضر در بین سرمایه گذاران شناخته شده .بنابراین ، بسیاری از دست اندرکاران و متخصصان صنعت گردشگری از این قطارها به عنوان پاشنه آشیل صنعت گردشگری یاد می کنند.

بسیاری از کارشناسان صنعت گردشگری این ظهور دوباره را فرخنده شمرده و عنوان می کنند به جای رها کردن این غول های فولادی در گورستان های فلزات یا قرار دادن آنها در موزه ها، دوباره می توان حال و هوای اوایل قرن نوزدهم میلادی را با آنها تجربه کرد و نشاط مضاعفی را به گردشگران هدید دادند.

طبق آمار کارشناسان صنعت گردشگری، اکثر کشورهای جهان دارای خطوط راه آهن هستند  و بسیاری از این خطوط به دلیل فرسودگی به حال خود رها شده و در باد و باران در حال پوسیدن و تبدیل شدن به قطار ارواح هستند. البته با توجه به پیشرفت و رشد صنعت حمل و نقل ریلی در جهان شاید این خطوط قدیمی و واگن های قدیمی آنها دیگر قابل استفاده به نظر نمی رسند، اما همین خطوط فرسوده پتانسیل بسیار مناسبی را برای کمک به صنعت گردشگری منطقه خود دارد و با کمی بازسازی و مرمت این قطارهای ارواح می توانند آنها را به قطارهای تفریحی تبدیل کرد و این واگن های فولادی را به مقاصدی بسیار بکر  همراه با مسافران خندان خود در دل طبیعت هدایت کرد.

با توجه به همین پتانسیل قطارها و نظر کارشناسان چندی است که برخی از کشورهای جهان که خطوط راه آهن گسترده ای را به خود دیده اند از این موقعیت استفاده ای بهینه کرده اند و اقدام به راه اندازی خطوط خصوصی توریستی راه آهن کرده اند به عنوان مثال کشور آمریکا که از پیشگامان این صنعت بوده قطاری معروف به نام Napa را در این زمینه طراحی و ساخته است. سوت این قطار هنگام برداشت انگور در تاکستان های این کشور شنیده می شود و تعداد زیادی از گردشگران را از میان طبیعت این مزارع می گذرانند و در برخی مزارع با توقف میان این آن ها باعث رونق صنعت گردشگری دهکده های اطراف می شود و گردشگران را در شادی کشاورزان منطقه هنگام برداشت محصولشان همراهی کنند ، البته در برخی موارد گردشگران یک روز به یاد ماندنی را در کنار کشاورزان مشغول برداشت محصول خواهند بود و در انتهای روز دستمزد خود را که یک وعده غذای محلی در محیطی کاملا سنتی است را دریافت خواهند کرد. این لذت و خوشی آنچنان شیرین است که هر گردشگری را به سمت خود جلب می کند و همین ابتکار باعث رونق این صنعت در کنار صنعت کشاورزی مزارع شده است.

اما این صنعت در کشورهایی چون آفریقای جنوبی، هندوستان ، فرانسه ، سوئیس و روسیه نیز از جایگاه ویژه ای برخوردار است بطوری که هر کدام دارای چندین شرکت خصوصی در این زمینه و قطارهایی با نامهای متفاوتی هستند ، هرساله حجم زیادی از گردشگران را جابه جا می کنند که البته در آمدی هنگفت را برای منطقه به ارمغان می آورند.

این قطارها که در واقع هتل هایی سیار روی ریل های فولادی هستند با فراهم کردن آسایش مسافران خود باعث جلب هرچه بیشتر گردشگران شده اند، در واقع شرکت های خصوصی با خرید قطارهای قدیمی در این کشورها و همچنین احداث یا مرمت برخی از ایستگاه‌ها در مناطق توریستی کشور و بازسازی واگن های قدیمی به شکل سوئیت های اختصاصی با امکاناتی فوق العاده از قبیل تهویه مطبوع، سرویس بهداشتی اختصاصی، سیستم صوتی و تصویری و همچنین امکاناتی جانبی مثل دسترسی اینترنت و ... هر گردشگر و طبیعت دوستی را به سمت خود جلب می کنند. این گسترش و بازسازی آنچنان همه گیر شده که امروزه با توجه به رشد اینگونه شرکت ها و قطارهای تفریحی دسترسی همه افراد با هرگونه بودجه به این نوع تورها به سادگی امکانپذیر است و تقریبا می توان گفت که این گونه تورها همگیر شده است.

به عنوان مثال کشور آفریقای جنوبی با بیش از 21 پارک ملی به عنوان بزرگترین دارنده شبکه قطارهای توریستی در کنار کشور هفتادو دوملت یا همان هندوستان شناخته شده است و این قطارها به عنوان مهمترین منبع درآمد از صنعت گردشگری کشور آفریقای جنوبی و البته به تازگی هندوستان شناخته شده اند با توجه به این گسترش کمتر گردشگری را خواهید دید که به این کشورها سفر کرده باشد و تورهای سافاری با قطار را تجربه نکرده باشد و خاطرات شیرینی را از این سفر بازگو نکند.

به هر حال یکی از کلیدی ترین مزیت این قطارها در صنعت گردشگری کشورهای مستعد قابلیت تفکیک آنها و تنظیم آنها با هر نوع بودجه ای هست به طوری که این قطارها قابلیت استفاده برای سفرهای دانجشویی را نیز دارد در عین حال که واگنی لوکس و بسیار مجلل را یدک می کشد بنابراین این واگن های فولادی و خطوط موازی آنها ارزش اقتصادی بسیار مناسبی برای سرمایه گذاری در زمینه صنعت گردشگری پیدا کرده اند.

یکی از این قطارها در آفریقای جنوبی که معروفترین آن ها نیز هست Geoff نام دارد این قطار مقرون به صرفه ترین قطار برای طبیعت گردی و لذت بردن از حیات وحش آفریقای جنوبی برای هرگردشگری شناخته شده. این شرکت با فراهم کردن امکانات بسیار کامل و با کیفیت البته باقیمتی مناسب، برای مسافران خود یک هفته رویایی را مهیا می کند یکی از خدمات جانبی این قطار، اختصاص یک واگن مثل واگن های تابستانی یا تراس با سقفی متحرک برای مهمانان قطار بوده ، بنابراین مسافران قطار می توانند هنگام نوشیدن یک فنجان قهوه در این تراس از طبیعت اطراف خود لذت ببرند و یا با دوربین عکاسی صحنه هایی از شکار حیوانات درنده اطرافشان را ثبت کنند، به هر حال تجربه اقامت و زندگی در دامن طبیعت وحشی و بکر آفریقا جزو اصلی ترین آرزوهای هر طبیعت گردی هست که به این کشور سفر می کند و با این قطار فوق العاده مدرن آرزوی خود را به واقعیت تبدیل می کند.

دیگر قطار تفریحی و توریستی مشهور آفریقا Blue train نام دارد، که به عنوان گزینه دیگری برای گردشگران مهیا شده اما این قطار دارای سوئیت های فوق العاده مدرن و درجه یکی هست که هزینه اقامت در این قطار را بسیار بالا می برد بنابراین شاید هرکسی توان استفاده از خدمات این قطار تفریحی را نداشته باشد ولی اگر قصد سفر به این کشور را دارید و همچنین مسایل مالی برای شما از درجه اهمیت بالایی برخوردار است می توانید از قطار premier class با قیمتی بسیار مناسب و کیفیت خدمات بالا استفاده کنید و در واقعی برای سفرهای دانشجویی بسیار مناسب است. با توجه به این خدمات می توان به این نکته طلایی پی برد که نقش این واگن های متحرکت و بسیار مجلل در صنعت گردشگری آفریقای جنوبی چقدر کلیدی بوده و چگونه این کشور توانسته از وسایل غیر قابل استفاده در سیستم راه آهن خود با کمی بهسازی کسب در آمد کند و آنها را در زمینه اشتغالزایی و گسترش صنعت توریسم خود به گیرد.

کارشناسان صنعت گردشگری چند عامل را باعث موفقیت این قطارها در صنعت پررونق گردشگری هر منطقه عنوان کرده اند آنها متعتقدند اقتصادی بودن برگزاری این تورهای گروهی می تواند بهترین گزینه و دلیل برای جذب سرمایه و سرمایه گذاری در هر کشور باشد اما دو عامل بسیار مهم دیگر نیز هست که باعث استقبال گردشگران از این قطارها شده است که عبارتند از

1.        دسترسی آسان به مناطق بسیار دور افتاده و بکر در دامن طبیعت با استفاده از این نوع قطارها

2.        اقتصادی بودن مسافرت با این نوع تورها برای گردشگران

اما برخی دیگر از این گروه کارشناسان معتقدند که عامل دیگری باعث رشد و گسترش این صنعت یعنی تبدیل قطارهای قدیمی به قطارهای تفریحی و بکارگیری آنها در صنعت گردشگری شده و چیزی نیست به جز هزینه تبدیل یک قطار قدیمی به قطار توریستی.  این گروه می گویند هزینه تبدیل قطار قدیمی به قطار توریستی با اتاق های لوکس بسیار کمتر از ساختن یک هتل در مکانی تفریحی خواهد بود. هرچند شاید احداث خطوط اختصاصی نیازمند استفاده از تکنولوژی دقیق باشد اما بازهم از نظر اقتصادی با صرفه هست، پس می توان لذت اقامت در منطقه ای دور از شلوغی زندگی شهرنشینی را با قیمتی بسیار مناسب به گردشگران و علاقمندان هدیه داد حال آنکه مهم ترین نکته برای سرمایه گذاری روی هتل های معمولی این است که شاید مکان مورد نظر آنها برای جلب گردشگران جذابیت کامل را نداشته باشد اما می توان با این هتل های سیار هرنوع سلیقه ای را پاسخ داد و به دلخواه آنها و با توجه به استقبال گردشگران منطقه اقامت آنها را انتخاب کرد.

این گروه اعلام می کنند آژانس های مسافرتی و صاحبان اینگونه شرکت ها (قطارهای توریستی) با استفاده از این غولهای فولادی می توانند علاقه هر گردشگری را پاسخ و با بهترین شکل ممکن سفری خاطره انگیز را برای از تدارک ببینند  ، این کارشناسان عنوان می کنند همیشه در گروههای گردشگری که در غالب یک تور کنار هم هستند ، شاهد نظرات متفاوتی هستیم، به عنوان مثال،  گروهی اقامت در دامنه کوه و نزدیک دریاچه را بهترین گزینه برای اقامت در طبیعت می دانند، اما دیگران عبور از میان دشت ها و اقامت در کنار شکارگاههای طبیعی حیوانات را بهترین مکان برای اقامت می دانند. اینجاست که مزیت بسیار بزرگ این هتل های سیار متبلور می شود. بنابراین حال شما با این هتل های سیار می توانید همزمان هر دو گروه را راضی از این تور به خانه بازگرداند.

با توجه به استقبال بسیار گسترده گردشگران از این گونه تورها و هتل های سیار به تازگی دست اندرکاران این صنعت متوجه اماکنی تازه شده در این باره شده اند و اقدام به برگزاری تورهای بسیار مخصوصی نیز کرده اند که نمونه ای از این گونه تورها در ایالات متحده آمریکا به این صورت هست که یکی از شرکت های توریستی در این کشور از اشتیاق مردم به کشف طلا در اوایل قرن نوزدهم میلادی و تجربه داستان های بسیار جالب جویندگان طلا ، در کنار علاقمندی مردم به سفرهای دریایی استفاده کرده و با توجه به وجود پتانسیل های بسیار مناسب درمنطقه، از جمله بنادر کوچک دارای سیستم حمل ونقل ریلی مناسب یک تور تلفیقی را با نام جویندگان طلا برنامه ریزی کرده است.

این شرکت با در اختیار داشتن کشتی های تفریحی بسیار مناسب یا همان کروزها اقدام به جذب گردشگران کرده و گردشگران را با کروزهای بسیار مجلل خود راهی بندر SKAG WAY در منطقه آلاسکا که زمانی جولانگاه جویندگان طلا بوده راهی می کند ، این گروه از گردشگران پس چند روز اقامت در کابین های بسیار مجلل خود در کشتی و تجربه سفر دریایی در این بندر از کشتی پیاده می شوند و با استفاده از یک قطار توریستی که در واقع باز سازی شده یکی از قطار های قرن نوزدهم است همان مسیری را که جویندگان طلا در منطقه طی کرده اند را می پیمایند البته با امکانات بسیار متفاوت از آن دوره ولی همان تجربه را خواهند و پس از بازدید از معادن متروکه طلای قدیمی با کوله باری از خاطرات طلایی دوباره به کابین های گرم و نرم خود باز می گردند و روانه دیار خود می شوند.

به گزارش برخی از منابع محلی، این تور تلفیقی فقط در ماه جولای سال 2009 میلادی توانسته 29 کشتی کروز توریستی را به این بندر هدایت کند که این تعداد کشتی یعنی چیزی حدود 75000 گردشگر. بنابراین اگرچه این منطقه سالهاست که متروکه مانده و هیچ طلایی در آن نیست اما هنوز هم می تواند برای شرکت های توریستی و کمک به صنعت گردشگری منطقه  پولساز باشد .

بنابراین کارشناسان می گویند اگر کشورهایی که دارای این دو اقلیم هستند بتوانند از آنها به درستی استفاده کنند و رابطه بسیار منظمی را بین سیستم حمل ونقل ریلی و خطوط کشتی رانی خود برقرار کنند شانس بسیار بیشتری نسبت به دیگران در زمینه رشد صنعت گردشگری خود خواهند داشت. بنابراین اینگونه مزیت های قطارهای تفریحی باعث شده تا امروزه توجه بسیاری از سرمایه گذاران صنعت گردشگری به این خطوط موازی فولادی بیشتر جلب شوند. حالا می توان از ایران به عنوان یکی از پتانسیل های بسیار مناسب خاورمیانه نام برد ایران با توجه به دسترسی ایران به آبهای آزادانه جنوب و سیستم حمل و نقل ریلی مناسب بهترین پتانسیل را در زمینه اینگونه قطارها را داراست. به عنوان مثال ایستگاه های کوهستانی در شمال ایران و حتی ایستگاه های جنوبی ایران هرکدام به خودی خود بهترین گزینه برای جذب گردشگران داخلی و خارجی هستند و گسترش خطوط ریلی از سرخس تا آبادان می تواند بهترین گزینه برای رشد گسترش صنعت گردشگری خواهد بود.

این درست آرزویی بوده که هندوستان چندی است با بهره گیری از شبکه راه آهن بسیار گسترده خود که یادگار دوران استعمار انگلستان است ، به آن جامه عمل پوشانده و با برقراری خطوط راه آهن گردشگری خصوصی برای هر طبقه از گردشگران داخلی و خارجی امکان بازدید از سرزمین عجایب را به بهترین و ایمن ترین شکل فراهم کرده است، این در حالی است که ایران با توجه به بنادر جنوبی و خطوط راه آهن بسیار مناسب خود را در سرار ایران می تواند بزرگترین مرکز گردشگری ریلی در خاورمیانه بشمار آید و رونق صنعت گردشگری خود را شاهد باشیم.

عماد عزتی

اول بهمن ماه 1390