سهم ایران از درآمد ۶۰۰ بیلیون دلاری صنعت گردشگری ورزشی چقدر است؟

شواهد و نشانه هایی مبنی بر ظهور یک صنعت جدید به نام گردشگری ورزشی در جهان به وجود آمده است که اکثر کشورهای جهان سعی دارند از آن بی بهره نمانند و بهترین استفاده را از این صنعت جدید را به خود اختصاص دهند . این صنعت 600 بیلیون دلاری خود باعث رونق بسیاری از زیر مجموعه هایش شده و روند توسعه آن به گونه ای بوده که اکثر کشورهایی که به ضرورت و اهمیت این صنعت نوین پی برده اند سعی در پیشی گرفتن از دیگران در این صنعت نوظهور را دارند. 

 

همین امر باعث شده که حتی رقابتی بسیار سنگین برای به دست آوردن میزبانی بازی های بین المللی ورزشی از جمله جام جهانی ، المپیک بین کشورها ایجاد شود. مسئولان صنعت گردشگری در اکثر کشورها به این مسئله ایمان آورده اند که هرچه در این زمینه یعنی صنعت گردشگری ورزشی کشورشان سرمایه گذاری دقیق تر و کاملتری داشته باشند حاصل بسیار بهتری خواهند داشت. به عنوان مثال قطر برای به دست آوردن امتیاز برگزاری یکی از این بازیهای بین المللی متعهد شده درجه حرارت محیطی ورزشگاهای خود را به گونه کنترل کند که آب و هوای نسبتا گرمش شرایط را برای بازدیدکنندگان و ورزشکاران این بازیها دشوار نکند. بنابراین اهمیت برگزاری این بازی ها برای کشور قطر آنقدر مهم است که حاضر به پذیرفتن چنین تعهدی سنگین شده است.

صنعت گردشگری ورزشی با رشد سریع و چشمگیر خود در دهه های اخیر توانسته درآمدی بالغ بر 4500 میلیارد دلار برای دست اندرکاران این شاخه از صنعت توریسم حاصل کند که باعث تعجب و حیرت مدیران این صنعت شده است. این صنعت که در ابتدا هرگز تصور رسیدن به چنین موقعیتی را هم نداشت امروزه توانسته 13 درصد از درآمد کل صنعت گردشگری بین المللی. در جهان به خود اختصاص دهد و خود را به رقم 600 بیلیون دلار نزدیک کند.

حال با توجه به چنین جهشی کارشناسان توجه ویژه ای به آن داشته و سازمان جهانی unwto  طی گزارشی می گوید این صنعت تا سال 2020 میلادی در آمدی بالغ بر 10000 بیلیون دلار برای صاحبانش به ارمغان خواهد آورد. حال متوجه خواهیم شد که چرا کشورهای زیادی به این صنعت علاقمند شده اند و بر سرمیزبانی بازی های بین المللی به رقابت افتاده اند.

سیئون راپسون مدیر بازرگانی نمایشگاه مقاصد جهانی گردشگری ورزشی WSDE با این نظر که عنوان شده : امروز بخش گردشگری ورزشی بیش از هر بخش دیگر پرسود شده موافق است و عنوان می کند که امروزه گردشگری ورزشی به عنوان یکی از اعضای حیاتی صنعت گردشگری در جهان تبدیل شده و این اهمیت هر روزه روبه فزونی گذاشته است. این حقیقت زمانی اتفاق افتاده که جهان از رکود اقتصادی رنج می برده وصنعت گردشگری عادی زیاد پرسود نبوده اما صنعت گردشگری ورزشی با پیشرفت چشمگیر خود درست در همین زمان باعث تعجب همگان شده و به اعتقاد ایشان در دهه آینده صنعت گردشگری ورزشی نقشی کلیدی را برعهده خواهند داشت.

در حقیقت WSDE اولین نمایشگاه تخصصی صنعت گردشگری ورزشی در جهان بوده که در حاشیه برگزاری مسابقات جهانی در آفریقای جنوبی برگزار شد این نمایشگاه توانست بیش از 50 هزار بازدید کننده را به خود جلب کند و با توجه به 400 غرفه خود که از 22 کشور جهان از جمله قطر، ابوظبی، امارات ، بحرین و شمال آفریقا بود نقطه عطفی در رشد گسترش این صنعت در سطح جهان شده و اهمیت توجه به این موضوع را برای کلیه دست اندرکاران صنعت گردشگری مشخص کند.

طبق گزارش کنفرانس تجارت جهانی توریسم WTM که سال گذشته برگزار شد، آمار و ارقام رشد صنعت گردشگری ورزشی بقدری توجه همگان را به خود جلب کرده که تاییدی بر اهمیت این صنعت بوده علاوه بر این اهمیت جایگاه این صنعت آنقدر بوده که امسال کنفرانس تجارت گردشگری WTM در انگلستان و ایرلند برای اولین بار برگزار خواهد شد، طی برگزاری نمایشگاه و کنفرانس شرکت کنندگان و مدعوین این نمایشگاه می توانند از رشد  و توانایی ها و امکانات ورزشی از قبیل انواع استادیوم ها ، هتل ها و مجموعه های تفریحی و ورزشی در کشورهای دیگر مطلع می شوند که البته هدف اصلی برگزاری این گونه نمایشگاهها جلب توجه سازمان های بزرگ جهانی که مسئولیت برگزاری بازی های بین الملی را بر عهده دارند از جمله فیفا و المپیک خواهد بود.

اما حضور خاورمیانه و بخشی از آسیا در این کنفرانس بسیار کمرگ است و شاید به توان گفت: این کشورها که سهم اندکی از این تجارت 600 بیلیونی را به خود اختصاص داده اند. به عنوان مثال سازمان تجارت گردشگری عربی ATM که مرکز آن در دبی واقع شده امسال برای اولین سال خواهد بود که در این کنفرانس و نمایشگاه شرکت کرده. این در حالی است که مارک والش Mark walsh سخنگوی این نمایشگاه می گوید: من اعتقاد دارم که این حضور برای خاورمیانه نقطه عطفی خواهد بود تا به جایگاه واقعی خود در این صنعت برسد از سوی دیگر عنوان می کند که برخی از کشورهای آسیایی و خاورمیانه به تنهایی یا با تشکیل کمیته های مشترک مشغول به زیر سازی و آماده کردن زیرساخت های این صنعت در منطقه خود هستند . بنابراین دهه پیش رو برای این قسمت از جهان بسیار سازنده خواهد بود تا بتواند سهم خود را از درآمد سرشار این صنعت گردشگری ورزشی مشخص کند.

این گونه همایش ها چه نتیجه ای داشته اند؟

در حالی که تعریف دقیقی از گردشگری ورزشی در دست نیست و اکثرا همه آن را همان صنعت گردشگری می نامند. اما اکثر دست اندرکاران صنعت گردشگری معتقدند که اگر صنعت گردشگری ورزشی یک صنعت جدای از توریسم بدانیم می توان آن را به 3 قسمت عمده تقسیم کنیم

1. کسانی که در قالب تیم های ورزشی حرفه ای یا غیر حرفه ای سفر می کنند
2. کسانی که ورزش را دوست دارند و ترجیح می دهند از تعطیلات خود در یک محیط ورزشی استفاده کنند (همان تماشگران ورزشی)
3. کسانی که سفر می کنند تا از امکانات توانبخشی پزشکی ورزشی استفاده کنند

گردشگران ورزشی جزو هر کدام از این گروهها که باشند اشتراکاتی نیز با یکدیگر دارند این گروه از گردشگران از نظر مالی قوی تر از دیگرگردشگران هستند و مدت زمان زیادتری را در سفر خود سپری خواهند کرد یا به عبارت دیگر بیشتر از دیگران در مقصد خود اقامت خواهند کرد و اغلب این گردشگران بخش های دیگر این صنعت را به تحرک بیشتر وادار می کنند.

دیوید هیگینز David Higgins یکی از مدیران صنعت گردشگری ورزشی انگلستان می گوید: اغلب توریست های ورزشی از اقشار بالای جامعه هستند و با توجه به توان مالی آنها می توان در زمان بحران اقتصادی جهانی که صنعت گردشگری را تحت تاثیر قرار داده از صنعت گردشگری ورزشی سود خوبی به دست آورد. البته این گونه گردشگران  نیاز به ارایه خدمات خوبی از نظر سطح کیفیت دارند و باید بهترین ها را برایشان تهیه کرد.

هیگینز در بخش دیگری از سخنان خود می گوید: به عنوان مثال علاقمندان یک تیم ورزشی معروف وقتی برای تماشای بازی تیم خود به منطقه ای مسافرت می کنند با شور و هیجانی که همراه خود به منطقه می آورند رونق خاصی را به کسب و کار آن منطقه هدیه می دهند و در عین حال خدماتی با کیفیت بالا را انتظار می کشند. بنابراین با کنترل قیمت ها و خدمات توریستی می توان هرچه بیشتر آنها را تشویق به خرج کردن پول ها یشان کرد تا سود سرشاری را به منطقه سرازیر کنیم.

این مدیر گردشگری همچنین می افزاید: مدیران تورهای گردشگری علاوه بر کنترل کیفیت خدمات زیر مجموعه های خود باید به صورت هفتگی رویدادهای ورزشی را دنبال کند و از بهترین موقعیت ها استفاده کنند این در حالی است که گردشگران ورزشی به چیزی بیشتر از بلیط بازی ها و هتل نیاز دارند بنابراین  ارایه یک بسته تفریحی مناسب در کنار کیفیت و قیمت قابل قبول باعث رونق در این صنعت برای این گروه خاص از گردشگران خواهد بود.

وضعیت تورهای گردشگری ورزشی در خاورمیانه و شمال آفریقا چگونه است؟

هرچند مقاصد بسیاری برای پذیرایی از گردشگران ورزشی در خاورمیانه و شمال آفریقا وجود دارد و امکان برگزاری مسابقات گوناگونی در این منطقه ها وجود دارد. اما متاسفانه همیشه ضعف امکانات باعث شده که این پتانسیل توسط کمیته های بین المللی برگزار کننده این گونه بازی ها نادیده گرفته شوند و این مناطق از این قافله عقب بماند.

معاون مالی هتل های کنتینانتال (Inter continental hotel grop-IHG) تام رون تری Tam rown tree در یک کنفرانس خبری عنوان کرده که برهیچ کس پوشیده نیست رونق اقتصادی ایجاد شده در محل برگزاری یک سری مسابقات بین المللی و البته تاثیر آن روی شهرهای اطراف محل برگزاری بازیهای و تجارت آنها نیز قابل تامل خواهد بود. او همچنین اضافه می کند که گروه IHG همیشه اینگونه حوادث ورزشی را رصد می کند و در همین حال سعی داریم حال و هوای تماشاگران اینگونه بازی ها را جداگاه مورد بررسی قرار دهیم، بنابراین سعی دارد با ارایه پکیچ های بسیار مناسب طبق سلیقه و خواست مهمانان به طور جداگانه بهترین استفاده را از فرصت فراهم شده داشته باشیم.

در همین راستا مدیر بازاریابی و تبلیغات هتل های زنجیره ای شرایتون در مصر عنوان کرده که یک گروه تحقیقاتی از طرف این هتل های زنجیره ای مامور شده اند تا سلایق و علاقه های تماشاگران هر گروه ورزشی را جداگانه بررسی کنند تا هر گروه را به صورت جداگانه کاملا شناسایی کنند و بتوانند نیازهای آنها را تامین کنند و مدیریت این هتل ها نیز طبق همان تحقیقات برای علاقمندان هر رشته ورزشی بصورت جداگانه بسته ها یا پکیج هایی را آماده می کند و در اختیار مسافران قرار می دهد تا بتواند بیشترین میزان جذب گردشگر را به هتل های خود داشته باشیم.

بنابراین هرآنچه آن گروه خاص از گردشگران به دنبال آن در محل برگزاری این رویداد ورزشی هستند برایشان آماده و مهیاست در واقع هرچه می خواهند را ناخودآگاه به دست می آورند نه اینکه ما چیزی را به آنها تحمیل کنیم درست به همین دلیل است که این موضوع رمز موفقیت ما خواهد بود.

به عقیده مدیر کاخ راس الخیمه در امارات: گردشگران ورزشی با توجه به سلیقه های خود دسته بندی می شوند و هر گروه به دنبال داشتن تعطیلات یا سفری بسیار ساده و به دور از هرگونه درگیری ذهنی هستند بنابراین فراهم کردن یک اقامت بسیار شاد با توجه به علاقه آنها راز موفقیت یک گروه گردشگری خواهد بود. این گروه از گردشگران دوست دارند قبل از سفر همه چیز برای آنها برنامه ریزی شده باشد و دیگر نگران هیچ چیز نباشند.

این دست اندکار صنعت گردشگری عنوان کرده که تور لیدرهای ورزشی باید خودشان در زمینه تور برگزار شده اطلاعاتی داشته باشد و این اطلاعات جنبی را در اختیار میهمانان خود قرار دهند. به عنوان مثال اگر قرار یک گروه توریست و تماشاگر مسابقات تنیس را راهنمایی کنید باید راهنمای آنها خود نیز به اندازه کافی از این گونه مسابقات اطلاعات داشته باشد چون یقینا این گروه از گردشگران با ریزبینی خاصی مسایل مربوط به این دسته ورزشی را دنبال می کنند و دایم تشنه شنیدن خبرهای درست و دقیق از این رشته ورزشی هستند.

چالش ها و فرصت برای خاورمیانه و شمال آفریقا MENA  (این کلمه مخفف کروشهای خاورمیانه و شمال آفریقاست)

با توجه به سرمایه گذاری های چند صد میلیون دلاری که در زمینه صنعت گردشگری در دو دهه اخیر انجام شده است. درصد بسیار پایینی از این سرمایه گذاری در زمینه صنعت گردشگری ورزشی هزینه شده که با توجه به اهمیت یافتن این شاخه از صنعت گردشگری حرکتی جدی و مصمم را طلب می کند.

اما ضرورت رسیدگی به این خلاء از زمان بازیهای آسیایی قطر در سال 2006 میلادی به صورت جدی خودنمایی کرد پس از این رویداد ورزشی مهم در منطقه خاورمیانه و حوزه خلیج فارس برگزاری مسابقات فرمول یک و رالی بزرگ در ابوظبی و پس از آن برگزاری مسابقات مهم تنیس ، اسب سواری ، گلف و دیگر ورزشها در منطقه مهر تاییدی بر تکمیل توانایی های منطقه زده شد و مسئولان این امر را به تکاپو انداخت تا بتوانند خود را در سطح جهانی مطرح کنند و از این سفره بسیار زرین سهمی را به خود اختصاص دهند.

انتقال محل برگزاری اینگونه بازی های بین المللی که عمدتا در اروپا برگزار می شد فقط به این دلیل بوده که آب و هوای منطقه خلیج فارس و خاورمیانه اجازه می دهد که هر یک از این بازی ها در بهترین شرایط آب و هوایی برگزار شود بخصوص آنهایی که در فصل زمستان امکان برگزاری در اروپا را ندارند.با توجه به مسیر کوتاه هوایی محل برگزاری مسابقات احتمالی یعنی در منطقه خلیج فارس، این منطقه بهترین گزینه برای برگزاری بازیهای بین المللی خواهد بود.

به گفته هیگینز یکی از مدیران این صنعت، حاشیه خلیج فارس با توجه به نوع آب و هوای خود و دسترسی آسان به دریا و آب های آزادش بیشترین پتانسیل را برای رشد صنعت گردشگری ورزشی را به خود اختصاص داده است. اما مهمترین مشکل این کشورها برای این منظور عدم سرمایه گذاری  درست در این زمینه بوده است. به گفته این مدیر اگر امکانات بندری مناسب برای پهلوگرفتن کشتی های تفریحی در این منطقه به وجود آید شاید این پتانسیل دو چندان بیشتر شود.

از سوی دیگر این مسئول اضافه می کند که خاورمیانه دارای بیشترین شانس رشد این صنعت نسبت به دیگر مناطق جهان است اما در این زمینه چالش های زیادی را هم باید در نظر گرفت که مهمترین آنها در صورت برگزاری این گونه بازیها تامین امنیت بازیکنان و تماشاگران به دلیل شرایط منطقه خواهد بود و از آن که بگذریم تامین مواد غذایی برای سیل خروشان تماشاگران نیز چالشی بزرگتری خواهد بود. همانطور که می دانیم فقط چند کشور حاشیه خلیج فارس از نظر کشاورزی و محصولات غذایی تقریبا مستقل عمل می کنند. اما اکثر کشورهای این منطقه از نظر آب و هوایی امکان کشت و صنعت را ندارد و به میزان بسیار زیادی وابسته به واردات مواد غذایی به دیگر کشورها هستند که این خود چالشی بسیار بزرگ برای برگزاری این گونه بازی ها است .

از دیگران یادبگیریم

با توجه به رشد صنعت گردشگری ورزشی انتظار می رود که این صنعت در خاورمیانه نیز رشد کند و جایگاه مطمئنی برای خود مهیا سازد  طبق نظر بسیاری از کارشناسان این صنعت منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا امکانات بالقوه بسیار بالایی برای برگزاری این گونه بازی های بین المللی را داراست.

این کارشناسان اقتصادی، مگا رویدادهای ورزشی را یکی از مهمترین عوامل رشد صنعت گردشگری در محل برگزاری آن می دانند به عنوان مثال المپیک بارسلون در سال 1992 میلادی علاوه بر ایجاد هزاران شغل در زمان برگزاری و سود سرشار آن توانست پایه های رشد صنعت گردشگری را در آن کشور مستحکم تر کند به گونه ای که رتبه این شهر از نظر شهرهای توریستی اروپا را از رده یازدهم به رده ششم منطقه اروپا ارتقاء داد .

این کارشناسان می گویند تعداد گردشگرانی که از بارسلون دیدن کردند در زمان برگزاری مسابقات 2 برابر تعداد کل گردشگران این منطقه در 10 سال قبل از آن بوده. بنابراین کشورهای دیگر جهان باید از این مورد درس عبرتی بگیرند و نظر کمیته های برگزار کننده اینگونه مسابقات را به خود و توانایی کشورشان جلب کنند و شرایط را برای برگزاری مسابقات بین المللی در کشورشان مهیا سازند.

این صنعت نیز در جام جهانی 2006 میلادی برای آلمان سود سرشاری را به ارمغان آورد بگونه ای که 4/3 میلیارد دلار درآمد نصیب این کشور اروپایی کرد و در طی برگزاری این بازی ها 50 هزار شغل جدید به جامعه جوان آلمان هدیه داد. این گزارش آماری را نشان می دهد که باعث یادآوری اهمیت این صنعت به جامعه جهانی می شود . به این ترتیب که اتحادیه رستوران داران آلمان اعلام کرده که در دوران برگزاری این بازی ها 4/1 درصد درآمد رستوران های کشور افزایش نشان داده و از سوی دیگر اتحادیه هتل داران آلمان نیز اعلام کرده اند که در این زمان هتل ها هم 4/3 درصد با رشد میهمان مواجه شده اند و بیشتر هتل ها با درخواست تمدید مدت اقامت روبرو بودند که این نشانه رونق این صنعت در زمان برگزاری مسابقات بود.

مدیر سازمان ملی گردشگری آلمان در دبی در خصوص دستاوردهای برگزاری بازی المپیک در یک کشور عنوان کرده : اگر یک کشور بتواند سرویس دهی مناسبی به گردشگران در زمان برگزاری این گونه مسابقات داشته باشد در واقع آینده صنعت گردشگری خود را تضمین کرده است این در حالی است که در شرایط عادی این کار بسیار مشکل بوده و نیاز به سرمایه گذاری های بسیار زیاد. اما همین شرایط سخت در زمان برگزاری بازیهای بین المللی در واقع بدون هزینه بلکه درآمد زا نیز هست.

در تحقیقات اخیر که سازمان گردشگری انگلستان انجام داده است در دوره بگرزاری المپیک 2012 میلادی در شهر لندن 3/3 بیلیون دلار در آمد برای کشور انگلستان حاصل کند. از سوی دیگر تحقیقات دیگری نشان داده که میزبانی برزیل برای جام جهانی 2014 و بازی های المپیک 2016 باعث می شود که اقتصاد این کشور از رده دهم جهانی به رده پنجم جهانی صعود کند.

حال سئوال اصلی اینجاست که سهم درآمد خاورمیانه از این صنعت چقدر بوده؟ به خصوص زمانی که رکود اقتصادی کل صنعت جهانگردی بین المللی را تحت تاثیر قرار داده به عقیده کارشناسان گردشگری ورزشی می تواند به حکم معجزه ای برای صنعت یک شکور باشد بنابراین با توجه به پیشنهاد قطر برای المپیک 2020 بهترین فقرصت برای بهره برداری خاورمیانه از این صنعت در آمد زا خواهد بود که دیگر کشورهای منطقه از جمله ایران باید فرصت را غنیمت شمارد و نهایت استفاده را برای به دست آوردن چنین فرصتی داشته باشند.

• صنعت گردشگری ورزشی در حال رسیدن به 600 بیلیون دلار در آمد و بیش بینی می شود به زودی توانایی رسیدن به 4.5 تریلیون باشد که یکی از جنبه های آن گسترش پوشش ماهواره ای این مسابقات در 10 سال گذشته است.
• سازمان ملل یکی از بزرگترین حامیان تیم های ورزشی چون فوتبال ، راگبی، گلف و کریکت است
• سیدنی توانست طی برگزاری بازی های سال 2000 میلادی 9/1 بیلیون دلار درآمد داشته باشد که فقط 310 میلیون در نیوسالت ولز بوده
• صنعت توریست ورزشی به دلیل تحریک دست های ورزشی و شرایط روحی گردشگران، آنها را وادار به هزینه کردن اضافی و ولخرجی می کند، به طوری که اصلی ترین درآمد کشور از این صنعت می تواند دوباره بازگشتن گردشگران به این منطقه باشد.
• بیشترین گردشگرانی که در جام جهانی 2010 میلادی ولخرجی کرده اند از کشورهای انگلستان، آمریکا، استرالیا، فرانسه و برزیل بوده اند و 51 درصد از هزینه های گردشگران را در منطقه به خود اختصاص داده اند.
• پس از انتخاب سال 1993 میلادی سیدنی برای میزبانی المپیک در 7 سال بعد از آن کشور استرالیا 78 درصد رشد کسب و کار را شاهد بوده است.
•  
• Sport touriosm- july 2010