رئیس فروم اینترنت اشیاء در گفت‌وگو با پیشران توسعه عنوان کرد:
عماد عزتی
رشد و گسترش استفاده از فناوری‌های نوین در شهرها و اماکن مختلف یکی از پیش‌نیازهای اصلی جوامع قرن حاضر است و برای دستیابی به بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها لازم است زیرساخت‌های مورد نیاز آن را ایجاد و در راستای جذب سرمایه‌ها و تخصص‌های مختلف گام برداریم.
این درحالی است که اکنون توسعه صفر و یک‌های مجازی تنها در فضای اینترنت عامل ارتباط انسان‌ها با یکدیگر نیستند؛ بلکه اشیاء و لوازمی که ما هر روز از آنها استفاده می‌کنیم را نیز به یکدیگر مرتبط کرده‌اند تا بتوانیم زندگی ساده‌تر و کم هزینه‌تری را تجره کنیم.
مهدی روحانی، نژاد، رئیس فروم اینترنت اشیاء در این زمینه به پیشران توسعه گفت: اصولا هر علم و فناوری خاصی برای یک هدف خاصی وارد میدان می‌شود و اینترنت اشیاء هم برای هوشمندسازی آمده است. در ادامه گفت‌وگوی پیشران توسعه با مهدی روحانی‌نژاد، کارشناس ارشد مخابرات و MBA از سوئیس و رئیس فروم اینترنت اشیاء را می‌خوانیم
· اصولا اینترنت اشیاء چیست و چه اهمیتی برای ما دارد؟
برای پاسخ به این سئوال باید اینگونه توضیح بدهیم که بد نیست به دستاورد ارتباط گسترده مردم با یکدیگر و فرصت‌ها و تجارت‌هایی که شکل گرفته توجه داشته باشیم. به عنوان مثال شبکه‌های اجتماعی، تجارت‌های الکترونیک ؛ حالا لازم است با استفاده از این دستاورد و نتایج مثبت لازم است که اشیاء هم با یکدیگر مرتبط شوند که IOT ها برای همین منظور وارد میدان شده‌اند. خوب حالا سئوال اینجاست که این اتفاق چه امتیازی برای ما خواهد داشت؟ در این بخش ارتباط اشیاء یک سری امتیازها و بهره‌وری ایجاد می‌کند که می‌توانیم از آنها بخوبی در راستای بازدهی و سودآوری اقتصادی استفاده کنیم.
· جایگاه فروم اینترنت اشیاء در بین چیست؟
این فروم از بهمن 94 در کشورمان شکل گرفت و امروز هم نزدیک به 30 عضو فعال به خود دیده که در بخش‌های مختلف فعالیت می‌کنند. به عنوان مثال در حوزه‌های انرژی هوشمند، شهر هوشمند، حملونقل هوشمند فعالیت داشتیم و اخیرا بحث بیمه و حوزه سلامت هم اضافه شده است.
· در بخش ابتدای سخنان خود به بهره وری اشاره کردید، یکی از مشکلات فعلی ایران الگوی مصرف بالا بخصوص در حامل‌های انرژی است، در این زمینه مشخصا اینترنت اشیاء می‌توانید مفید واقع شود؟
اصولا در ایران انواع انرژی ارزان است؛ به این معنی که همواره دولت حجم بالایی یارانه ارایه می‌کند. اما این روند طی سالیان اخیر با محدودیت‌هایی روبرو شده و یکی از مثال‌های بارز آن خاموشی‌های اخیر است. حالا سئوال اینجاست که دلیل این اتفاق چه بوده؟ پاسخ این است که مردم انرژی ارزان در اختیار داشتند و همواره بدون دغدغه استفاده کرده‌اند. درحالی که امروز منابع محدود شده و ما به دنبال تغییر الگوی مصرف آن هستیم که کار بسیار سختی است. این درحالی است که اگر کنتور هوشمند بکار گیریم می‌توانیم با داده‌هایی که به دست می‌آوریم شرایطی را مهیا کنیم که الگوی مصرف تغییر کند، اما امروز چنین کاری امکان‌پذیر نیست.
· از این شیوه در بخش‌های دیگری نیز می‌توانیم استفاده کنیم؟
دقیقا، الگوی مصرف ایرانیان در بسیاری از موارد فاصله معناداری با استانداردهای جهانی دارد که می‌توانیم با استفاده از اینترنت اشیاء آن را به سمت مدیریت منطقی هدایت کنیم. مثل ترافیک، مصرف آب، مصرف سوخت و بسیاری از موارد که می‌توانیم از آنها به عنوان معضل امروز جامعه کشور یاد کنیم براحتی قابل مدیریت با استفاده از اینترنت اشیاء است. به عنوان مثال تحقیقاتی انجام شده است که اگر فقط بتوان به وسیله فناوری سیستمی طراحی کرد که مردم به دنبال جای پارک در حاشیه خیابان‌ها نباشند، و مستقیم بروند سراغ جای پارک خالی که وجود دارد، تاثیر زیادی در کاهش مصرف سوخت، ترافیک و آلودگی هوا خواهد داشت.
· شما به ترافیک اشاره کردید، آیا اینترنت اشیا قابلیت استفاده در زمینه حمل و نقل را هم خواهد داشت؟
قبل از پاسخ به این سئوال اجازه دهید بگویم اینترنت اشیاء می‌تواند در بسیاری از موارد و معضل‌های موجود به عنوان راهکار قرار گیرد. اما در باره حمل و نقل عمومی امروز موضوع حمل و نقل هوشمند یکی از بحث‌های جدی در کشور است که یکی از آنها میزان بالای تصادفات است، طبق آمار پلیس راهنمایی و رانندگی 40 درصد از این تصادفات به علت سرعت غیر مجاز است و بخشی به دلیل خستگی و خواب آلودگی راننده است، درحالی که می‌توانیم از طریق اپلیکیشنی روی گوشی تلفن همراه یا یک دیوایس موجود خود خودرو این مشکل را هم برطرف کنیم.
· کمک این ابزار در بیمه نیز خواهد بود؟
دقیقا؛ اتفاقا فعالیت‌هایی انجام شده در این زمینه که از طریق این اپلیکیشن می‌توان تمام ریسک رانندگی افراد را محاسبه کند. بنابراین می‌توانیم آن را در قالب یک مسابقه نیز بررسی کنیم که بیزینس مدل آن استارت‌آپ‌های بیمه‌ای است. به این صورت که رانندگان کم ریسک براساس این اپلیکیشن می‌توانند تخفیف‌های بیمه‌ای دریافت کنند و آن گروه از رانندگان که پرریسک محاسبه می‌شوند مبلغ بالاتری برای حق بیمه بپردازند. منافع آن برای شرکت‌های بیمه می‌تواند صرفه‌جویی در پرداخت خسارت است.
· به این ترتیب شما تاکید دارید اینترنت اشیاء‌امروز یک خواست جهانی بخصوص در جوامع توسعه یافته یا درحال توسعه است؟
مشخصا اینگونه است؛ اصولا این جریان جدیدی است که در جهان وجود آمده و ما هم به سمتش می‌رویم. یعنی اینترنت اشیاء جزو جریانات اصلی دنیا قرار گرفته و امیدواریم دستاوردهایی مناسب داشته باشیم.
· بیشتر در بخش تقاضا صحبت کردیم؛ آیا در آنسوی معادله یعنی نهادهای بهره‌بردار نیز تحولاتی ایجاد شده است؟
به نکته خوبی اشاره کردید، بخش تقاضای استفاده از این نوع فناوری تنها بخشی از مشکلات است بلکه امروز یکی از مشکلات اصلی اینجاست که نهادهای بهره‌بردار اصولا هیچ شناختی از موضوع ندارند و نمی‌توانند استفاده بهینه از این نکته داشته باشند. به‌عنوان مثال، خودروسازها، عرصه بهداشت و درمان و البته حوزه حملونقل.
· اصولا تحولات عرصه فناوری بسیار سریع؛ اما تغییرات ایران اصولا بسیار کند پیش می‌روند، نظر شما در این زمینه چیست؟
این نکته‌ای است که باید برای آن برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشیم به این دلیل که اگر یکباره تقاضا برای استفاده از چنین فناوری‌هایی بالا رفت آیا اصولا می‌توانیم پاسخگوی این نیاز باشیم یا خیر؟ به همین دلیل بحثی که در این دوره از نمایشگاه بر آن متمرکز شدیم بحث عرضه است. این سئوال را مطرح کردیم که اگر تقاضا رفت بالا، کدام شرکت توانایی و چیزی برای عرضه و رفع تقاضا دارد؟ اجازه دهید با آماری در نمایشگاه اخیر توضیحات تکمیلی را ارایه کنم، براساس برآوردهایی که انجام شد در این نمایشگاه از 400 استارت‌آپی که در الکامپ استارز شرکت کردند فقط یکی دو غرفه در حوزه IOT، فعالیت دارند که نشان دهنده این واقعیت است که هنوز جامعه استارت‌آپی ما به سمت این مهم حرکت نکرده است و باید انگیزه بیشتری ایجاد کنیم که در آینده با چالش مواجه نباشیم.
· اشاره کردید به حضور معدود شرکت‌ها در این بخش، اصولا ایران در اینترنت اشیاء چه جایگاهی به خود دیده است؟
برای پاسخ به این سئوال باید به دو بخش عرضه و تقاضا اشاره کنم. به‌لحاظ تقاضا و بازار خیلی عقب هستیم. خوشبینانه‌ترین حالت باتوجه به بازخوردهای اپراتورها این است که در حال حاضر بازار آی‌اُ‌تی کشور را می‌توان ۱۰۰ میلیارد تومان درنظر بگیریم. درصورتی‌که در حال حاضر بازار آی‌سی‌تی کشور ۳۰ هزار میلیارد تومان است؛ یعنی آی‌اُ‌تی به ۳۰٪ بازار آی‌سی‌تی کشور هم نرسیده. این درحالیست که در جهان تا ۱۰٪ هم این بازار رشد کرده است.
در بخش دوم یعنی عرضه برخلاف تقاضای این حوزه که بسیار عقب است در بحث عرضه شرکت‌هایی داریم که با همکاری بخش‌های R&D فاصله در بحث عرضه این بازار را با جهان تا دو یا سه سال کاهش داده‌اند. محصولاتی که شرکت‌های عضو فروم ارائه می‌دهند در مقایسه با محصولاتی که در کنفرانس‌ها و نمایشگاه‌های بین‌المللی می‌بینیم، تقریبا در یک سطح هستند. به‌همین خاطر است که اولین چالش را باید در بحث تقاضا ببینیم، به‌عبارتی بهره‌بردارهایی که باید از آی‌اُ‌تی استفاده بکنند هنوز به این سمت نرفته‌اند و چالش بعدی به‌سمت استارت‌آپ‌ها میره و ازآنجایی‌که بحث استارت‌آپ زمان بر است دقیقا مثل بحث کشاورزی که برداشت کاشت زمان‌بر است. در این مقطع، شرکت‌های اسِمی و لارج انترپرایز به سمت آی‌اُ‌تی حرکت کرده‌اند و لذا راه‌حل داریم اما سمت استارت‌آپ بازار آی‌اُ‌تی کشور هنوز کامل نیست.
· یکی از نهادهای بسیار تاثیرگذار در این زمینه مراکز آموزش عالی و دانشگاه‌ها هستند، این مراکز با موضوع اینترنت اشیاء ارتباط برقرار کرده‌اند؟
دوره‌های آموزشی مثل سامر اسکولی برگزار کردیم و بحث لیگال آی‌اُ‌تی همه کمکی برای آشنایی نسل جوان با این حوزه هستند؛ اما متأسفانه دانشگاه‌ها هم با این موضوع آشنا نیستند. برای ورود به بحث کارآُفرینی ما یک تیم لازم داریم در این مقطع یکی از معضلات این است که تیم توانمند در حوزه آی‌اُ‌تی نداریم. به‌عنوان مثال بعد از ۱ سال که از فراخوان سراسری این مجموعه می‌گذره تا امروز تنها ۴ تیم اعلام حضور کردند. البته موضوع اطلاع‌رسانی هم بسیار حائر اهمیت است چراکه پرریسک‌ترین مرحله، مرحله شتاب‌دهی است. برای این موضوع اعلام آمادگی کردیم که نه‌تنها کمک مالی می‌کنیم، بلکه در مرحله اول به‌صورت رایگان به تیم‌ها مشاوره خواهیم داد. متأسفانه در حال حاضر تیم‌ها، تیم‌های قدرتمندی نیستند، ایده هست اما به‌لحاظ فنی و کسب‌و‌کاری بسیار ضعیف هستند. نباید فراموش کنیم کمک مالی و مشاوره بازار با ماست، اما توسعه کسب‌و‌کار با تیم‌هاست که متأسفانه تا این لحظه تیم قدرتمندی نداشتیم. در این حوزه تیم‌های توانمند بسیار نادر هستند. به‌هرحال این نکته را هم باید به‌خاطر داشته باشید که بودجه ما بودجه دولتی نیست و لذا باید در حوزه سرمایه‌گذاری دقت و سختگیری بسیار بالایی داشته باشیم.
· شما به کارآفرینی تاکید دارید لطفا در این زمینه بیشتر توضیح دهید.
باید به‌خاطر داشته باشیم کارآفرینی با آموزش انجام نمی‌شود، در کارآفرینی انگیزه افراد مطرح است و ریسک پذیری آنها تعیین کننده خواهد بود. لذا آموزش را لازمه کارآفرینی می‌دانیم، اما کلید طلایی این حوزه نیست. قدم اول برای کارآفرینی در این بازار، تیم منسجم است و در مراحل بعدی مباحث آموزش و حمایت مالی و سرمایه‌گذاری مطرح می‌شود.
· برسیم به موضوع قوانین موجود در کشور، آیا در این زمینه کمبود قانون وجود دارد؟
به‌لحاظ قوانین و اصول موجود نیز تا این مرحله با مشکل چندانی روبه‌رو نبودیم، به‌غیر از بیمه شخص ثالث که با محدودیت‌های تخفیف روبه‌رو شدند که در حال حاضر در حال بحث با بیمه مرکزی هستیم. در حوزه دیتا نیز اوضاع چندان واضح نیست؛ چراکه در آی‌اُ‌تی بحث بحث بیزنس اکسس دیتا است (دسترسی کسب‌و‌کارها به دیتا) به‌این معنا که ما دیتای مصرفی را می‌گیریم و با پردازش این داده‌ها مثل شهر، انرژی و غیره از توش کسب‌و‌کار استخراج می‌کنیم. در این حوزه قوانین چندان مشخصی وجود ندارد. اما تمامی این موارد باتوجه به کارگروه‌های موجود در فروم راه‌حل دارند. به‌عنوان مثال کارگروه فروم برای همین موضوع که با سازمان تنظیم مقررات، وزارت نیرو و شهرداری‌ها، پلیس فتا در ارتباط است و این موانع را برطرف می‌سازد.
· یکی از مشکلاتی که پیام‌رسان‌های داخلی امروز ایجاد کرده‌اند عدم اشنایی و قوانین موجود است، آیا در آی او تی‌ها نیز چنین مشکلی وجود دارد؟
خوبی بازار آی‌اُ‌تی این است که کشور و مجموعه حاکمیتی زودتر از زمان لازم متوجه این موضوع شده، به‌عنوان مثال در حوزه پیام‌رسان‌ها این مشکل بوده که اول تکنولوژی آمد و بعد حاکمیت متوجه مشکلات آن شد. اما آی‌اُ‌تی به‌معنای کامل در کشور وارد نشده و حاکمیت درگیر شده و به‌تدریج بسترسازی را فراهم می‌سازد به‌همین خاطر است که در حوزه قوانین به مشکل چندانی برنخواهیم خورد. لذا استارت‌آپ‌ها نباید در این موضوع دغدغه داشته باشند آنها می‌توانند با مراجعه به فروم کمک بگیرند و کارشناسان و متخصصان فروم هم به‌کمک ارتباط‌های موجود این مشکل را برطرف می‌کنند. کارگروه امنیت فروم برای همین مسئله ایجاد شده است.
رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی مطرح کرد:
عماد عزتی
استفاده از ظرفیت‌های مختلف دنیای صفر و یکی در عصر ارتباطات باعث شده تا رسانه‌ها نیز دستخوش تحولاتی غیرقابل انکار شده و به قول معروف از شیوه‌های سنتی خبررسانی فاصله قابل توجهی گرفته باشند به صورتی که امروز وقتی صحبت از رسانه می‌کنیم، قطعا شیوه‌های سنتی آن مد نظر نیست؛ بلکه قرار است در فضایی بی‌انتها با امکاناتی نا محدود سخن بگوییم.
شیوه‌ای که اگرچه امروز می‌توانند امتیازی در اختیار فعالان عرصه رسانه‌ها برای جذب بیشتر مخاطبان باشد، اما نیازمند برنامه‌ریزی و تدوین نقشه راهی منطقی برای استفاده حداکثری از امتیازات و کاهش هرچه بیشتری مشکلاتش خواهد بود.
این درحالی است که ایران علی‌رغم تعداد کاربران بالای فضای مجازی و پوشش مناسب اینترنت در سراسر کشور همواره در این فضا بخصوص رسانه‌های نوین دیجیتالی مثل آی پی تی وی‌ها درگیر موازی‌کاری و مشکلاتی است که امتیازات اقتصادی، فرهنگی و ... این عرصه نوین رسانه‌ای را کمرنگ کرده و به حاشیه رانده است.
با فضایی چند بعدی روبرو هستیم
جمشید جعفرپور، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس درباره شرایط فعلی آی پی تی وی‌ها به ... گفت: اهمیت و همچنین جایگاه رسانه‌های نوین در عصر ارتباطات برهیچ کس پوشیده نیست و مسئولان هم در این زمینه برای ارتقاء سطوح مختلف این شیوه نوین ارتباطی علاوه بر تامین زیرساخت‌های مشغول تعیین سیاست‌های کلان و مدیریت آن هستند، به همین دلیل از آنجا که با موضوعی چند بعدی مواجه هستیم، بحث تقسیم کار و تعیین نحوه نظارت نهادهای مسئول در این زمینه مدت‌هاست در کمیسیون فرهنگی مجلس مطرح شده است.
جعفرپور در ادامه با اشاره به جلسات متعددی که در کارگروه رسانه کمیسیون فرهنگی مجلس انجام شده افزود: هنگام بررسی چگونگی تقسیم کار نهادها در این فضا، نظرات مختلفی مطرح شده که اغلب دارای استدلال‌ها و مستنداتی قابل توجه است، از این رو لازم است کاملا با حوصله و منطقی درباره آنها بحث و بررسی صورت گیرد. به این دلیل که اگر بخواهیم با عجله در این عرصه وارد شده و سیاست‌گذاری کنیم، قطعا در آینده نه چندان دور با چالشی بزرگتری غیر از موازی‌کاری مواجه خواهیم شد.
وی با تاکید براینکه جهت سیاست‌گذاری در عرصه ارتباطات نوین بخصوص موضوع آی پی تی وی‌ها لازم است ابتدا مرز بندی دقیقی میان نهادهای درگیر صورت پذیرد تصریح کرد: هرکدام از نمایندگان و مسئولان نهادهای درگیر، براساس برداشت‌ها و تعریفی که از این فضا دارند، نگاه خاص خود را برای آینده استفاده از فضای نوین رسانه‌ای مطرح می‌کنند، اما از آنجا که سه نهاد مرتبط یعنی سازمان صدا و سیما، وزارت ICT و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درگیر موضوع هستند؛ می‌بایست براساس قانون و درنظر گرفتن سهم مسئولیت‌ها، مرزبندی مشخصی میان این دستگاه‌ها صورت پذیرد.
این نماینده مجلس در ادامه به خبرنگار ما گفت: در کمیسیون اجماع کامل وجود دارد که مسایل مربوط به سخت‌افزار و توسعه چنین امکاناتی در کنار زیرساخت‌های لازم برای حضور منطقی آی پی تی وی‌ها یا هر رسانه دیگر با ویژگی‌های مشابه، مربوط به وزارت ICT است و هیچ جای بحثی برای چگونگی حضور این وزارتخانه در کلان موضوع وجود ندارد، اما آنچه اکنون محل بحث و گفت‌وگو قرار گرفته چگونگی همکاری رسانه ملی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این فضا است.
رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: درنگاه اول براساس قانون موضوع صوت، تصویر، رادیو و تلویزیون انحصارا در اختیار سازمان صدا و سیما قرار گرفته؛ ولی همانطورکه قبلا اشاره شد فضایی که درباره آن سخن می‌گوییم، تک بعدی نیست که بخواهیم همچون گذشته همه کارها را انحصاری انجام دهیم. از این رو تاکید نمایندگان براین است که بتوانیم براساس متن قانون به شیوه‌ای تعامل میان نهادهای درگیر ایجاد کنیم که منافع ملی حفظ شود.
وی معتقد است از آنجایی که متولی مباحث فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و این فضای نوین رسانه‌ای هم بخش قابل توجهی کارکردهای فرهنگی را به خود دیده، می‌بایست میان سازمان و صدا و سیما و همچنین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همکاری جدی، دقیق، اصولی و منطقی ایجاد شود تا علاوه بر اجرای دقیق قانون اساسی کشور فضای کلی ایران برای استفاده بهینه از این نوع رسانه‌های نوین آماده باشد.
جعفرپور در ادامه تصریح کرد: نکته‌ای که بسیاری از نمایندگان برای تقسیم بندی کار میان دو نهاد یاد شده درباره آن تامل داشتند، موضوع تولید محتواهای مورد نظر در این نوع رسانه‌ها بود. نکته‌ای که هرگز نباید مشمول دیدگاه‌های شخصی یا ارگانی شود، بلکه می‌طلبید براساس منافع ملی و همچنین فرمایشات مقام معظم رهبری تصمیم‌گیری انجام شود. به این دلیل که ما مستندات و دیدگاه‌های مقام معظم رهبری را مشخصا در این زمینه داریم.
نماینده مردم خنج، لارستان و گراش تاکید کرد: از این رو جهت تعیین تکلیف و مشخص شدن مسیر اصلی تصمیم‌گیری در آینده طی یک ماده قانونی کمیسیون مصوب کرد، مساله صوت و تصویر فراگیر انحصاری به صدا و سیما سپرده شود، اما مصوبه کمیسیون لازم است در صحنه علنی مجلس نیز مورد بررسی و تصویب قرار گیرد. از سوی دیگر کمیسیون تصمیم‌گرفته به جای اینکه در قانون کلی‌گویی داشته باشد موارد رامشخصا مورد بررسی قرار دهد تا بخش بخش مصوبه‌های آتی در این زمینه براساس اصول اجرایی، علمی، عملی و منافع ملی کشورمان صورت پذیرد.
به گفته این نماینده مجلس، اثرگذاری رسانه‌های نوین فعلی در کلان جوامع مختلف به‌گونه‌ای است که نباید هرگز دچار کلی‌گویی در زمینه قوانین مربوطه باشیم، چون کلی‌گویی مشکلاتی را در آینده به جامعه تحمیل می‌کند که هزینه‌ای به مراتب سنگین خواهد داشت. پس هرچه بیشتر امروز سختگیری و دقت عمل داشته باشیم در آینده بهره بالاتری از امتیازات این رسانه‌ها در راستای منافع ملی و ارتقاء فرهنگ کشورمان خواهیم داشت.
رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس به خبرنگار ما گفت: برهمین اساس یک پیشنهاد داریم که در آن موضوع صدور مجوزهای مورد نیاز راه‌اندازی آی پی تی وی‌ها را به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بسپاریم. درست همانطور که سایر رسانه‌ها مثل روزنامه‌ها، سایت‌های خبری و ... از طریق این نهاد مجوز دریافت می‌کنند؛ اما صداوسیما با توجه به آن نکاتی که مقام معظم رهبری فرموده‌اند، چارچوب‌ها و شاخص‌های مورد نیاز دریافت مجوز از وزارت ارشاد را تعیین کند.
وی تاکید کرد: به این ترتیب ضمن اینکه زمینه همکاری دو نهاد مرتبط را در فضایی کاملا شفاف و بدون حاشیه زیر سایه قانون اساسی کشورمان مهیا کرده‌ایم؛ همزمان توانسته‌ایم هر یک از نهادهای یاد شده را متناسب با تخصصی که دارند درباره مدیریت فضای نوین رسانه‌ای موجود درگیر و دخیل کنیم تا بهره حداکثری در جامعه داشته باشیم.
نهادی مستقل برای رگولاتوری مورد نیاز است
جعفرپور درباره بحث نظارت و تطبیق محتوای تولید شده این رسانه‌ها با قانون به ... گفت: کمیسیون به این نتیجه رسیده که تقسیم بندی قبلی اگرچه کارآمد و تعیین کننده همکاری منطقی میان نهادهای درگیر این موضوع است؛ اما وقتی صحبت از نظارت و کنترل محتوای تولید شده می‌کنیم نمی‌توانیم به کارکردهای این شیوه تکیه کنیم؛ چون اتفاق نظر درباره محتوا وجود ندارد و دیدگاه‌ها کاملا متفاوت است. بنابراین تاکید داریم رگولاتوری باید برعهده نهادی مشخص و مستقل باشد.
این نماینده مجلس معتقد است، بهترین مرجع رگولاتوری در امر محتوای تولید شده در آی پی‌تی وی‌ها یا رسانه‌های مشابه صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است به این دلیل که تجهیزات، دانش، توانمندی و اشراف کامل به خطوط قرمز در این نهاد وجود دارد و می‌تواند رصد دقیق و کاملی از تمامی جهات بر رسانه‌های مورد نظر داشته باشد، هرچند یقین داریم همفکری وزارت ارشاد با مدیران صدا و سیما در این امر کارگشا بوده و زمینه‌ای مساعد ایجاد می‌کند.
وی تصریح کرد، هم اکنون براساس موارد مطرح شده کمیسیون مشغول رایزنی و بررسی‌های نهایی است تا با رسیدن به یک جمع‌بندی دقیق و اصولی موضوع تکمیلی و نهایی را تقدیم هیات رئیسه مجلس جهت بررسی در صحن علنی کند.
جعفرپور بدون اینکه اشاره‌ای به زمان بررسی موضوع یاد شده در صحن علنی مجلس داشته باشد به خبرنگار ما گفت: فکر کنم اگر در این فضا با رعایت نکات یاد شده وارد شویم، امکان جمع‌بندی منطقی در صحن علنی مجلس و تصویب قانون مناسب فضای رسانه‌های دیجیتالی وجود داشته باشد؛ به همین دلیل نمی‌توان گفت دقیقا چه زمانی موضوع براساس دستور هیات رئیسه در نوبت بررسی در صحن علنی قرار خواهد گرفت.
این نماینده مجلس تاکید کرد: البته نکته‌ای که اعضای کمیسیون فرهنگی بسیار به آن توجه دارند اهمیت زمان در اینباره است چون سرعت توسعه رسانه‌های اینچنینی در دهکده جهانی آنچنان بالاست که اگر ما بستر و شرایط مناسبی برای فعالیت‌ها رسانه‌های دیجیتالی داخلی نداشته باشیم، دشمنان و بدخواهان نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران از فرصت استفاده کرده و بهره‌برداری سوء از این امکانات به نفع خود داشته باشند. از این رو نمایندگان خود نیز زمان را درنظر دارند و در تلاشند با حداکثر سرعت بدون کوچکترین کاهش دقت تصمیم‌گیری کنند، به صورتی که دقت فدای سرعت نشود.
گفت‌وگوی پیشران توسعه با مشاور فضای مجازی سازمان صدا و سیما
هایپر مدیاها بستری مناسب برای توسعه
کمتر از صد میلیون تومان برای هرشغل در این بخش لازم است
عماد عزتی
ورود روز افزون صفر و یک‌های مجازی در زندگی روزمره تک تک ما در کنار هوشمندتر شدن لوازم و تجهیزاتی که بکار می‌گیریم؛ فرصت‌های گسترده‌ای برای کسب‌وکارهای مختلف و همچنین کارآفرینان ایجاد کرده است.
این درحالی است که روند یاد شده توانسته علی‌رغم اثرگذاری در صنایع گوناگون، تاثیر قابل توجهی در پوست‌اندازی رسانه‌ها، بخصوص رسانه‌های صوتی و تصویری داشته باشد، تاثیری که امروزه با سرعتی غیرقابل تصور روند ظهور رسانه‌های نوینی مثل «آی پی تی وی»، « وی او دی» و «او تی تی» را متحول کرده است.
در این زمینه برخی کارشناسان معتقدند ایران علی‌رغم اینکه پتانسیل‌های بالایی برای استفاده از این تحولات نوین رسانه‌ای در اختیار دارد، هنوز نتوانسته آنطور که باید سوار بر امواج ایجاد شده به سمت ساحل موفقیت گام بردارد. از این رو پیشران توسعه گفت‌وگویی اختصاصی با دکتر حسن نجفی سولاری، مدرس دانشگاه و مشاور فضای مجازی سازمان صدا و سیما داشته که در ادامه می‌خوانیم.
· از چه دوره‌ای زمینه ایجاد رسانه‌های نوین در دهکده جهانی ایجاد شد؟
بطور کلی فضای مجازی جهانی، از دهه 1990 میلادی آغازی داشته که در قرن بیست و یکم تبدیل به جهشی قابل توجه شده و این جهش آنقدر قدرتمند بوده که در بخش مدیا یا رسانه‌ها به سرعت دوران حکمرانی رسانه‌های مدرن همان دوره یعنی رادیو، تلویزیون، ماهواره و حتی خبرگزاری‌ها را به خط پایان خود نزدیک کرد. ولی دستاورد این جهش قابل توجه ظهور فناوری نوینی به نام «آی‌پی‌تی‌وی» یا «تلویزیون بر مبنای پروتکل اینترنت» بود.
· منظور شما از تلویزیون بر مبنای پروتکل اینترنت چیزی شبیه همان جعبه جادوی خودمانی متصل به اینترنت است؟
خیر؛ واقعیت این است که «آی پی تی وی» فقط تلویزیون نیست؛ بلکه سیستمی تعاملی و خدمات دهنده ترکیبی است. از این رو بهتر است بگوییم «آی‌هایپر مدیا» یعنی ترکیبی از رسانه‌ها که در این ترکیب رادیو، تلویزیون، سینما، خبرگزاری، نشریه و مجلات هم حضور دارند. البته این پایان کار نیست، چون خدمات آب و هوا، پرداخت قبوض، بانک و دیگر امکانات نیز در آن وجود دارد. پس می‌توان گفت فضای آی هایپر مدیایی که از آن سخن می‌گوییم؛ اکنون به گونه‌ای تکمیل و تجهیز شده که هرآنچه سبک زندگی هوشمند امروزی می‌طلبد را برایمان مهیا کرده و این تکنولوژی در دهکده جهانی به شدت درحال رشد است که دلایل متعددی هم دارد.
· کمی درباره این دلایل توضیح دهید.
بطور کلی سه امتیاز ویژه در این رسانه وجود دارد. اولین نکته مربوط به فضای مناسب محیط کسب و کار است، به این دلیل که برای مردم، تولید کنندگان و ارایه دهندگان خدمات، بستری مناسب است. اساسا به این دلیل که سیستم فنی و زیرساخت آن متفاوت از اینترنت است، به همین دلیل امکاناتی ایجاد شده که محیط کسب و کار بسیار مناسبی را فراهم می‌کند. اما امتیاز دوم، نیاز‌سازی است، به این معنی که مجموعه نیازهایی که روز به روز هم افزایش پیدا می‌کند در بین جوامع از این طریق پاسخ داده می‌شود. بنابراین سیستم هوشمند یاد شده می‌تواند همه نیازها را برطرف کند. اما سومین امتیاز و در واقع اصلی‌ترین امتیاز، مربوطه حالت تعاملی این فضا است.
· تعاملی بودن «آی پی تی وی‌ها» که به نظر شما اصلی‌ترین نکته است واقعا چه امتیازی ایجاد کرده است؟
ببنید، در فضای قدیم سیگنال رادیویی یا تلویزیونی بدون در نظر گرفتن خواسته مخاطب منتشر می‌شد؛ از این رو مخاطب اگر مایل بود آن سیگنال را دریافت می‌کرد و برنامه را می‌دید یا می‌شنید، اما اگر علاقه‌ای نداشت، تمام تلاش تولید کننده از بین می‌رفت. اما امروز امکانات فنی می‌تواند قدرت انتخاب به مخاطب بدهد. به این ترتیب که مخاطب فرمان می‌دهد «من کِی، چه چیزی ببینم یا بشنوم». به این ترتیب کاربر از مجموعه محتواهای موجود؛ یک رسانه اختصاصی برای خود می‌سازد. مثلا کسی علاقه به ورزش دارد و دیگری به موضوعات علمی پزشکی؛ پس با توجه به امکانات موجود هر دو مخاطب به جای اینکه از بین صدها کانال بخواهند سوژه مورد نظر را انتخاب کنند، می‌توانند دسته بندی شده برمبنای علایق خود برنامه‌ها یا محتوا را دریافت کنند.
· آی پی تی‌وی‌ها در ایران از چه سالی مطرح شدند؟
از سال‌های 1376 - 1377 صدا سیما اراده کرد، تلویزیون تعاملی بوجود آورد، یعنی حدود بیست سال این اراده را داشته؛ ولی هر بار به شکلی مشکل ایجاد شده است. در یک دوره زیرساخت‌های بسیار خوبی فراهم شد و محتوای بسیار مناسبی هم فراهم کرد. به صورتی که با توجه به علایق مردم نسبت به محتواهای متعدد غیر آرشیوی؛ سازمان صدا و سیما تولیدات ماهواره‌ای را بکار گرفت و در عین حال نیز محتوای مخصوص نهادها و دستگاه‌ها یا شرکت‌های مختلف هم در این فضا قرار گرفت. اما به دلیل مشکلات و اختلافاتی که وجود داشت؛ این برنامه به نتیجه نرسید و در مقطعی هم سازمان صدا و سیما به این نتیجه رسید که اصلا مسئولیتش در این حوزه نیست و کار را به بخش خصوصی واگذار کرد. طبیعی بود بخش خصوصی هم مشکلات خاص خودش را داشت و در نهایت هم موفق نشد.
· عدم هماهنگی که باعث مشکلات شده بود امروز هم دیده می‌شود؟
امروزه خوشبختانه دو سالی است که اراده بهتری ایجاد شده و رشد و توسعه آی‌پی تی وی‌ها با قدرت و قوت درحال پیشروی است. به این دلیل که یک حالت ترکیبی یعنی کارگذارانی از بخش خصوصی با هدایت، نظارت و حمایت معاونت فضای مجازی توانسته‌اند زمینه رشد را فراهم کنند.
· ایران نسبت به کشورهای همطراز خود در این زمینه چه جایگاهی دارد؟
در ایران با کمال تاسف به دلایل مختلف آن همگرایی لازم ایجاد نشد و علی‌رغم اینکه صدا و سیما به عنوان متولی صدا و تصویر فراگیر در حوزه فرستنده‌های رادیویی و تلویزیونی به نسبت موفق عمل کرد؛ در فضای مجازی به دلایل متعددی نهادها و بخش‌های مختلف به همگرایی نرسیدند که آی پی تی وی در ایران رشد کند. به همین دلیل از برخی کشورهای همطراز عقب هستیم.
· اگر از فضا و مشکلات آی پی تی وی‌ها بگذریم موضوع محتوا یکی از مهمترین چالش‌هاست، نظر شما در این زمینه چیست؟
ببینید باید حقیقتی را بپذیریم که اساسا چالش محتوا در فضای مجازی مختص ایران نیست. همه دنیا در این بخش با دروغ، تقلب، ریا و صدها گرفتاری که مربوط به محتواست روبرو می‌شوند. مثلا اکنون آمریکا که خود آغازگر این مسئله و دروغ ساز است؛ گرفتار شده و به نقطه‌ای رسیده که گفته می‌شود رئیس جمهور فعلی آمریکا را روس‌ها با دخل و تصرفی که در فیس‌بوک و فضای مجازی داشتند؛ به پیروزی رساندند. بنابراین؛ ناهنجاری و نگرانی مربوط به محتوای این فضا، مختص ایران نیست بلکه همه درگیر هستند.
· برای مدیریت مشکل چه باید کرد؟
در مرحله اول باید تجمیع محتوا ایجاد کنیم. یعنی اینکه تولید کنندگان را آزاد بگذاریم و اجازه بدهیم ذهنشان خلاقانه تولید محتوا کرده و آن محتوای تولید شده را در اختیار مجموعه‌ای قرار بدهند که بتواند با اعتبار سنجی، درجه بندی و ارزش گذاری مردم را در انتخاب محتوای سالم و قابل قبول کمک کند. این شیوه منطقی و قابل دفاعی است که باید درنظر داشته باشیم. البته توجه داشته باشیم منظور فیلترینگ نیست، همانطور که گفتم اعتبار سنجی، درجه بندی و ارزش‌گذاری هدف اصلی است.
· آیا صدا و سیما در این بخش برای خود جایگاهی متصور شده است؟
خوشبختانه سازمان و صدا و سیما برای کمک به کاربران، اپراتورها و کسانی که در فضای مجازی تصمیم به فعالیت گسترده دارند؛ چیزی به عنوان بازار محتوا ایجاد کرده. این بازار در واقع نرم افزار بسیار پرقدرتی است که همه تولید کنندگان صدا و تصویر می‌توانند محتوای تولیدی خودشان را در آن قرار دهند تا کارشناسان، متخصصان، جامعه شناسان یا روانشناسان فعال در این فضا نسبت به محتوای تولید شده نظر بدهند پس از آن سازمان صدا و سیما محتوای تایید شده را درجه بندی و اعتبار سنجی خواهد کرد تا از گرفتاری و مشکلاتی که در تمام دنیا وجود دارد رها شویم.
علاوه براین بخش «آی پی تی وی» و «تلویزیون تعاملی» معاونت فضای مجازی برای تولید کنندگان محتوا، بازار بزرگی نیز ایجاد کرده که در آن به تولیدکنندگان مشورت می‌دهد که محصول مناسب تقاضای جامعه تولیدکنند و با توزیع هدفمند این محتوا را در اختیار مخاطبان قرار دهند.
· یکی از اختلاف نظر‌ها حوزه فعالیت سازمان صدا و سیما در این فضاست، در این زمینه چه نظری دارید؟
سازمان صدا و سیما بنابر حکم مقام معظم رهبری به رئیس شورای عالی فضای مجازی یعنی رئیس جمهور، مسئولیت نظارت، مجوز دهی، تنظیم‌گری حوزه صدا و تصویر فراگیر با سازمان صدا و سیما است. بنابراین حضور در فضای مورد بحث جزو ماموریت‌های سازمان صدا و سیما است و باید این دستور اجرا شود. در همین زمینه سازمان از مدت‌ها پیش جلساتی را برگزار کرده تا تعریف روشن و واضحی از صدا و تصویر فراگیر استخراج کند و مشغول پیگیری این است که در شورای عالی فضای مجازی این تعریف به یک قانون تبدیل شود. پس وقتی قانون داشته باشیم براساس آن قانون، آیین‌نامه‌ها و استانداردها تنظیم خواهد شد کار کاملا شفاف ادامه خواهد یافت. نکته اینجاست که ساختار لازم بیش از یک سال است که ایجاد شده و سازمان تنظیم مقررات صدا و تصویر فراگیر تاسیس شد.
· ایران در دنیای نوین رسانه‌ای بخصوص در بحث آی پی تی وی‌ها عقب‌افتادگی قابل ملاحظه‌ای دارد، برای برطرف شدن این مشکل چه باید کرد؟
برای جبران این عقب افتادگی خوشبختانه اراده‌ای در سازمان صدا و سیما شکل گرفته است. اما اصولا یک نگرش نوین و دیدگاه جدیدی باید در چند سطح به وجود آید تا سرعت پاسخگویی به نیاز مردم و رفع این عقب‌افتادگی که کم هم نیست؛ منطقی شده و نهایتا در جایگاه مناسب قرار گیریم.
· برسیم به موضوع اشتغال، شما برآوردی از تاثیرگذاری توسعه «آی پی تی وی‌ها» در برطرف شدن چالش اشتغال ایران دارید؟
اجازه دهید اینگونه پاسخ بدهم که با استفاده از فضای مجازی و به خصوص «آی پی تی وی‌ها»، کسب و کارهای بسیار متعددی ایجاد می‌شود. برآورد شده نزدیک به یک میلیون شغل بالقوه در این فضا وجود دارد که می‌تواند بالفعل شود. درحالی که چندی پیش معاون وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات اعلام کرد: «تنها حدود 200 هزار نفر در این حوزه فعال هستند». بنابراین مطمئنا ظرفیت چند برابری داریم. به همین دلیل هم بود که رئیس جمهور اعلام کرد: «دو میلیون فرصت شغلی در این زمینه وجود دارد که منظورشان آینده بود». حالا برای چنین مجموعه‌ای که اینقدر ظرفیت دارد ولی در عین حال هم عقب است باید نگاه جدیدی برای استفاده از IPTV و VOD و OTT و مجموعه خدمات فضای مجازی ایجاد کنیم تا ظرفیت‌های بالقوه به بالفعل تبدیل شوند.
· به ازای هر شغل ایجاد شده در این زمینه چقدر سرمایه‌گذاری لازم است؟
بطور کلی سرمایه مورد نیاز برای ایجاد یک فرصت شغلی در صنایعی مثل فولاد، پالایشگاه و پتروشیمی، تقریبا بین یک میلیارد تا ده میلیارد تومان است و در صنعت کشاورزی هم اگر بخواهیم سیستم مکانیزه با مصرف کم آب ایجاد کنیم برای هر فرصت شغلی 250 میلیون تومان پول لازم داریم. اما برای تولید کالای ایرانی در فضای مجازی به ازای هر فرصت شغلی زیر صد میلیون تومان نیاز داریم که اعم از زیرساخت، فنی، تجهیزات تولید و مکان است.
· شما به ایجاد نگاه جدید تاکید کردید منظورتان نگاه جدید در کدام بخش است؟
در کلان جامعه؛ ولی ابتدا باید از سطوح بالای مدیریتی تغییرات را تجربه کنیم. به عنوان مثال در سطح شورای عالی فضای مجازی به عنوان نهاد حاکمیتی واقعا باید نگرشی جدید به وجود آید تا اهمیت این موضوع در حوزه دولت، قوه قضاییه، قوه مقننه جا بیافتد. اگر در تدوین قوانین و اساسنامه‌ها و آیین‌نامه‌ها سرعت عمل نداشته باشیم با توجه به توسعه و رشد سریع در این بخش بازهم مشکل خواهیم داشت.
· تغییر نگرش در بخش خصوصی و عمومی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
اصولا آنهایی که منابع و امکانات دارند منظورم شرکت‌های خصوصی، خصوصا آن گروه که تمایل دارند سود مناسبی را از سرمایه‌گذاری خود تجربه کنند. باید بپذیرند شتاب‌دهنده‌ها و استارت‌آپ‌های این حوزه در دنیا خیلی موفق‌تر از حوزه‌های دیگر فناوری عمل خواهند کرد. به عنوان مثال اگر کسی به صورت سنتی در حوزه فناوری‌های مربوط به دارو، کشاورزی، شیمی سرمایه‌گذاری می‌کند، لازم است توجه داشته باشد با سرمایه‌گذاری در این حوزه یعنی فناوری اطلاعات و ارتباطات حدود سه برابر بیشتر منافع اقتصادی خواهد داشت.
· آیا مخاطبان یا همان کاربران نیز باید تغییر نگرش را تجربه کنند؟
قطعا؛ یکی از بخش‌های مهم در این معادله مخاطبان یا همان کاربران هستند. این گروه باید دریابند عمر رسانه‌های سنتی روبه پایان است ولی این دلیلی نیست که کاربران شروع به وقت‌گذرانی در شبکه‌های اجتماعی کنند. به صورتی که زمان زیادی را در این فضا سپری کنند و بی‌آنکه دستاوردی داشته باشند؛ تنها اختلاف، تنش روحی را به به دست آورند. پس لازم است به جای این شبکه‌های اجتماعی، جایگزینی داشته باشیم تا به دور از هرگونه مشکلات؛ کسب ثروت کنیم. حالا این ثروت یا مادی یا معنوی است. اصولا منطقی است که اگر فردی یک دقیقه وقت خود را در شبکه‌های اجتماعی، سایت، وبلاگ یا موتور جستجو یا هر نوع فضای مجازی مثل بازی صرف می‌کند و نتواند به ثروتی (مادی یا معنوی) یک دقیقه‌ای دست پیدا کند؛ باید فضای مجازی را کنار بگذارد. درحالی که اگر یک کاربر ظرفیت استفاده از فضای مجازی را داشته باشد می‌تواند به ازای هر دقیقه ورود و زیست در این فضا منفعتی برای خود ایجاد کند. خوب اینجاست که می‌بینیم سطح سوم تغییر یعنی کاربران خیلی مهم است. خانواده‌ها و کاربران ایرانی باید تغییر نگرش اساسی پیدا کنند تا عقب افتادگی کشور در این زمینه سریع‌تر جبران شود. مثلا بگوییم هرزمان تصمیم‌گرفتم در فضای مجازی گشت و گذار کنم؛ باید این وقت‌گذرانی در رسانه‌ای باشد که برای من تولید ثروت (معنوی یا مادی) کند.
· شما در بخشی از سخنان خود به عقب افتادگی ایران اشاره کردید درعین حال که پتانسیل‌هایی هم وجود دارد؛ پتانسیل‌های ایران در این زمینه چیست؟
ببینید اصولا بهترین امکانات و تکنولوژی را داریم که باید از آن استفاده کنیم، اما درباره پتانسیل‌های دیگر اجازه دهید به نکته‌ای اشاره کنم؛ امروز براساس آمار منتشر شده از سوی وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات حدود 60 میلیون تلفن هوشمند فعال در اختیار مردم ایران است. یعنی 60 میلیون ابزار تولید ثروت – محتوا - برای زیستن در فضای مجازی داریم. قطعا محصولات ارایه شده از این ابزار مشتریان زیاد و بدون مرز دارد که امتیاز است. البته فراموش نکنید این تعداد ابزار فقط مربوط به گوشی تلفن همراه هوشمند است؛ درحالی که حدود 5 میلیون خانوار ایرانی دارای تلویزیون هوشمند هستند. یعنی بهترین امکان کسب و کار را علاوه بر تلفن همراه در اختیار دارند.
· لطفا در این زمینه بیشتر توضیح دهید که این تعداد ابزار تولید نهایتا چه امتیازی برای کلان موضوع است؟
کاملا واضح است. این کاربران تولید می‌کنند، عرضه می‌کنند و مصرف می‌کنند و در نهایت این چرخه ادامه دارد که منجر به جهش اقتصاد و تولید ثروت می‌شود. این درحالی است که حدود 45 درصد جمعیت ایران دارای اینترنت پرسرعت هستند. یعنی امکان تبادل اطلاعات و آپلود کردن را با سرعت مناسب در اختیار دارند. اینجاست که یا محتوایی را مصرف می‌کنند یا اینکه خودشان تولید کننده هستند و ارزش افزوده‌ای را دست به دست می‌کنند.
· برسیم به موضوع شعار سال، به نظر شما چه ارتباطی میان صدا و تصویر فراگیر و حمایت از کالای ایرانی وجود دارد؟
اجازه دهید کمی مفصل توضیح دهم، ایران یک سرزمینی است که چه بخواهیم و چه نخواهیم همواره در معرض تهدیدهایی قرار دارد؛ یکی از آنها تهدید طبیعی مثل خشک‌سازی است. نوع دوم تهدیدهای نظامی و امنیتی است. اما سومین تهدید که نیازمند تامل بیشتر است؛ تهدیدهای اجتماعی است. به این ترتیب که جنگ روانی، جنگ نرم و جنگ شناختی علیه ایران شکل گرفته است. خوب حالا کشوری که از هر سه منظر درگیر شده و اجبارا مشکلات متعدد دیگری را هم تجربه می‌کند؛ باید از این ابزار بزرگ یعنی فضای مجازی استفاده بهینه داشته باشد و در صدر آن «آی پی تی وی» و «او تی تی» ها قرار دارند.
بنابراین با در نظر گرفتن اینکه انتخاب شعار سال از سوی مقام معظم رهبری بر مبنای الگوی اقتصاد مقاومتی یعنی حمایت از کالای ایرانی بوده و ذیل آن نیز الگوی توسعه اقتصادی کشور است و کلان کار مبتنی بر یک دکترین مطرح شده از سوی مقام معظم رهبری یعنی؛ دهه پیشرفت و عدالت است. پس دکترین پیشرفت و عدالت است، الگوی پیشرفت اقتصاد مقاومتی است و سال ما هم سال حمایت از کالای ایرانی؛ این موارد همه درحالی مطرح شده که فضای مجازی بزرگترین کارکرد را هم در حوزه تولید و هم در حوزه فرهنگ‌سازی و هم در حوزه ایجاد انگیز می‌تواند برای این شعار داشته باشد.