رئیس فروم اینترنت اشیاء در گفت‌وگو با پیشران توسعه عنوان کرد:
عماد عزتی
رشد و گسترش استفاده از فناوری‌های نوین در شهرها و اماکن مختلف یکی از پیش‌نیازهای اصلی جوامع قرن حاضر است و برای دستیابی به بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها لازم است زیرساخت‌های مورد نیاز آن را ایجاد و در راستای جذب سرمایه‌ها و تخصص‌های مختلف گام برداریم.
این درحالی است که اکنون توسعه صفر و یک‌های مجازی تنها در فضای اینترنت عامل ارتباط انسان‌ها با یکدیگر نیستند؛ بلکه اشیاء و لوازمی که ما هر روز از آنها استفاده می‌کنیم را نیز به یکدیگر مرتبط کرده‌اند تا بتوانیم زندگی ساده‌تر و کم هزینه‌تری را تجره کنیم.
مهدی روحانی، نژاد، رئیس فروم اینترنت اشیاء در این زمینه به پیشران توسعه گفت: اصولا هر علم و فناوری خاصی برای یک هدف خاصی وارد میدان می‌شود و اینترنت اشیاء هم برای هوشمندسازی آمده است. در ادامه گفت‌وگوی پیشران توسعه با مهدی روحانی‌نژاد، کارشناس ارشد مخابرات و MBA از سوئیس و رئیس فروم اینترنت اشیاء را می‌خوانیم
· اصولا اینترنت اشیاء چیست و چه اهمیتی برای ما دارد؟
برای پاسخ به این سئوال باید اینگونه توضیح بدهیم که بد نیست به دستاورد ارتباط گسترده مردم با یکدیگر و فرصت‌ها و تجارت‌هایی که شکل گرفته توجه داشته باشیم. به عنوان مثال شبکه‌های اجتماعی، تجارت‌های الکترونیک ؛ حالا لازم است با استفاده از این دستاورد و نتایج مثبت لازم است که اشیاء هم با یکدیگر مرتبط شوند که IOT ها برای همین منظور وارد میدان شده‌اند. خوب حالا سئوال اینجاست که این اتفاق چه امتیازی برای ما خواهد داشت؟ در این بخش ارتباط اشیاء یک سری امتیازها و بهره‌وری ایجاد می‌کند که می‌توانیم از آنها بخوبی در راستای بازدهی و سودآوری اقتصادی استفاده کنیم.
· جایگاه فروم اینترنت اشیاء در بین چیست؟
این فروم از بهمن 94 در کشورمان شکل گرفت و امروز هم نزدیک به 30 عضو فعال به خود دیده که در بخش‌های مختلف فعالیت می‌کنند. به عنوان مثال در حوزه‌های انرژی هوشمند، شهر هوشمند، حملونقل هوشمند فعالیت داشتیم و اخیرا بحث بیمه و حوزه سلامت هم اضافه شده است.
· در بخش ابتدای سخنان خود به بهره وری اشاره کردید، یکی از مشکلات فعلی ایران الگوی مصرف بالا بخصوص در حامل‌های انرژی است، در این زمینه مشخصا اینترنت اشیاء می‌توانید مفید واقع شود؟
اصولا در ایران انواع انرژی ارزان است؛ به این معنی که همواره دولت حجم بالایی یارانه ارایه می‌کند. اما این روند طی سالیان اخیر با محدودیت‌هایی روبرو شده و یکی از مثال‌های بارز آن خاموشی‌های اخیر است. حالا سئوال اینجاست که دلیل این اتفاق چه بوده؟ پاسخ این است که مردم انرژی ارزان در اختیار داشتند و همواره بدون دغدغه استفاده کرده‌اند. درحالی که امروز منابع محدود شده و ما به دنبال تغییر الگوی مصرف آن هستیم که کار بسیار سختی است. این درحالی است که اگر کنتور هوشمند بکار گیریم می‌توانیم با داده‌هایی که به دست می‌آوریم شرایطی را مهیا کنیم که الگوی مصرف تغییر کند، اما امروز چنین کاری امکان‌پذیر نیست.
· از این شیوه در بخش‌های دیگری نیز می‌توانیم استفاده کنیم؟
دقیقا، الگوی مصرف ایرانیان در بسیاری از موارد فاصله معناداری با استانداردهای جهانی دارد که می‌توانیم با استفاده از اینترنت اشیاء آن را به سمت مدیریت منطقی هدایت کنیم. مثل ترافیک، مصرف آب، مصرف سوخت و بسیاری از موارد که می‌توانیم از آنها به عنوان معضل امروز جامعه کشور یاد کنیم براحتی قابل مدیریت با استفاده از اینترنت اشیاء است. به عنوان مثال تحقیقاتی انجام شده است که اگر فقط بتوان به وسیله فناوری سیستمی طراحی کرد که مردم به دنبال جای پارک در حاشیه خیابان‌ها نباشند، و مستقیم بروند سراغ جای پارک خالی که وجود دارد، تاثیر زیادی در کاهش مصرف سوخت، ترافیک و آلودگی هوا خواهد داشت.
· شما به ترافیک اشاره کردید، آیا اینترنت اشیا قابلیت استفاده در زمینه حمل و نقل را هم خواهد داشت؟
قبل از پاسخ به این سئوال اجازه دهید بگویم اینترنت اشیاء می‌تواند در بسیاری از موارد و معضل‌های موجود به عنوان راهکار قرار گیرد. اما در باره حمل و نقل عمومی امروز موضوع حمل و نقل هوشمند یکی از بحث‌های جدی در کشور است که یکی از آنها میزان بالای تصادفات است، طبق آمار پلیس راهنمایی و رانندگی 40 درصد از این تصادفات به علت سرعت غیر مجاز است و بخشی به دلیل خستگی و خواب آلودگی راننده است، درحالی که می‌توانیم از طریق اپلیکیشنی روی گوشی تلفن همراه یا یک دیوایس موجود خود خودرو این مشکل را هم برطرف کنیم.
· کمک این ابزار در بیمه نیز خواهد بود؟
دقیقا؛ اتفاقا فعالیت‌هایی انجام شده در این زمینه که از طریق این اپلیکیشن می‌توان تمام ریسک رانندگی افراد را محاسبه کند. بنابراین می‌توانیم آن را در قالب یک مسابقه نیز بررسی کنیم که بیزینس مدل آن استارت‌آپ‌های بیمه‌ای است. به این صورت که رانندگان کم ریسک براساس این اپلیکیشن می‌توانند تخفیف‌های بیمه‌ای دریافت کنند و آن گروه از رانندگان که پرریسک محاسبه می‌شوند مبلغ بالاتری برای حق بیمه بپردازند. منافع آن برای شرکت‌های بیمه می‌تواند صرفه‌جویی در پرداخت خسارت است.
· به این ترتیب شما تاکید دارید اینترنت اشیاء‌امروز یک خواست جهانی بخصوص در جوامع توسعه یافته یا درحال توسعه است؟
مشخصا اینگونه است؛ اصولا این جریان جدیدی است که در جهان وجود آمده و ما هم به سمتش می‌رویم. یعنی اینترنت اشیاء جزو جریانات اصلی دنیا قرار گرفته و امیدواریم دستاوردهایی مناسب داشته باشیم.
· بیشتر در بخش تقاضا صحبت کردیم؛ آیا در آنسوی معادله یعنی نهادهای بهره‌بردار نیز تحولاتی ایجاد شده است؟
به نکته خوبی اشاره کردید، بخش تقاضای استفاده از این نوع فناوری تنها بخشی از مشکلات است بلکه امروز یکی از مشکلات اصلی اینجاست که نهادهای بهره‌بردار اصولا هیچ شناختی از موضوع ندارند و نمی‌توانند استفاده بهینه از این نکته داشته باشند. به‌عنوان مثال، خودروسازها، عرصه بهداشت و درمان و البته حوزه حملونقل.
· اصولا تحولات عرصه فناوری بسیار سریع؛ اما تغییرات ایران اصولا بسیار کند پیش می‌روند، نظر شما در این زمینه چیست؟
این نکته‌ای است که باید برای آن برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشیم به این دلیل که اگر یکباره تقاضا برای استفاده از چنین فناوری‌هایی بالا رفت آیا اصولا می‌توانیم پاسخگوی این نیاز باشیم یا خیر؟ به همین دلیل بحثی که در این دوره از نمایشگاه بر آن متمرکز شدیم بحث عرضه است. این سئوال را مطرح کردیم که اگر تقاضا رفت بالا، کدام شرکت توانایی و چیزی برای عرضه و رفع تقاضا دارد؟ اجازه دهید با آماری در نمایشگاه اخیر توضیحات تکمیلی را ارایه کنم، براساس برآوردهایی که انجام شد در این نمایشگاه از 400 استارت‌آپی که در الکامپ استارز شرکت کردند فقط یکی دو غرفه در حوزه IOT، فعالیت دارند که نشان دهنده این واقعیت است که هنوز جامعه استارت‌آپی ما به سمت این مهم حرکت نکرده است و باید انگیزه بیشتری ایجاد کنیم که در آینده با چالش مواجه نباشیم.
· اشاره کردید به حضور معدود شرکت‌ها در این بخش، اصولا ایران در اینترنت اشیاء چه جایگاهی به خود دیده است؟
برای پاسخ به این سئوال باید به دو بخش عرضه و تقاضا اشاره کنم. به‌لحاظ تقاضا و بازار خیلی عقب هستیم. خوشبینانه‌ترین حالت باتوجه به بازخوردهای اپراتورها این است که در حال حاضر بازار آی‌اُ‌تی کشور را می‌توان ۱۰۰ میلیارد تومان درنظر بگیریم. درصورتی‌که در حال حاضر بازار آی‌سی‌تی کشور ۳۰ هزار میلیارد تومان است؛ یعنی آی‌اُ‌تی به ۳۰٪ بازار آی‌سی‌تی کشور هم نرسیده. این درحالیست که در جهان تا ۱۰٪ هم این بازار رشد کرده است.
در بخش دوم یعنی عرضه برخلاف تقاضای این حوزه که بسیار عقب است در بحث عرضه شرکت‌هایی داریم که با همکاری بخش‌های R&D فاصله در بحث عرضه این بازار را با جهان تا دو یا سه سال کاهش داده‌اند. محصولاتی که شرکت‌های عضو فروم ارائه می‌دهند در مقایسه با محصولاتی که در کنفرانس‌ها و نمایشگاه‌های بین‌المللی می‌بینیم، تقریبا در یک سطح هستند. به‌همین خاطر است که اولین چالش را باید در بحث تقاضا ببینیم، به‌عبارتی بهره‌بردارهایی که باید از آی‌اُ‌تی استفاده بکنند هنوز به این سمت نرفته‌اند و چالش بعدی به‌سمت استارت‌آپ‌ها میره و ازآنجایی‌که بحث استارت‌آپ زمان بر است دقیقا مثل بحث کشاورزی که برداشت کاشت زمان‌بر است. در این مقطع، شرکت‌های اسِمی و لارج انترپرایز به سمت آی‌اُ‌تی حرکت کرده‌اند و لذا راه‌حل داریم اما سمت استارت‌آپ بازار آی‌اُ‌تی کشور هنوز کامل نیست.
· یکی از نهادهای بسیار تاثیرگذار در این زمینه مراکز آموزش عالی و دانشگاه‌ها هستند، این مراکز با موضوع اینترنت اشیاء ارتباط برقرار کرده‌اند؟
دوره‌های آموزشی مثل سامر اسکولی برگزار کردیم و بحث لیگال آی‌اُ‌تی همه کمکی برای آشنایی نسل جوان با این حوزه هستند؛ اما متأسفانه دانشگاه‌ها هم با این موضوع آشنا نیستند. برای ورود به بحث کارآُفرینی ما یک تیم لازم داریم در این مقطع یکی از معضلات این است که تیم توانمند در حوزه آی‌اُ‌تی نداریم. به‌عنوان مثال بعد از ۱ سال که از فراخوان سراسری این مجموعه می‌گذره تا امروز تنها ۴ تیم اعلام حضور کردند. البته موضوع اطلاع‌رسانی هم بسیار حائر اهمیت است چراکه پرریسک‌ترین مرحله، مرحله شتاب‌دهی است. برای این موضوع اعلام آمادگی کردیم که نه‌تنها کمک مالی می‌کنیم، بلکه در مرحله اول به‌صورت رایگان به تیم‌ها مشاوره خواهیم داد. متأسفانه در حال حاضر تیم‌ها، تیم‌های قدرتمندی نیستند، ایده هست اما به‌لحاظ فنی و کسب‌و‌کاری بسیار ضعیف هستند. نباید فراموش کنیم کمک مالی و مشاوره بازار با ماست، اما توسعه کسب‌و‌کار با تیم‌هاست که متأسفانه تا این لحظه تیم قدرتمندی نداشتیم. در این حوزه تیم‌های توانمند بسیار نادر هستند. به‌هرحال این نکته را هم باید به‌خاطر داشته باشید که بودجه ما بودجه دولتی نیست و لذا باید در حوزه سرمایه‌گذاری دقت و سخت‌گیری بسیار بالایی داشته باشیم.
· شما به کارآفرینی تاکید دارید لطفا در این زمینه بیشتر توضیح دهید.
باید به‌خاطر داشته باشیم کارآفرینی با آموزش انجام نمی‌شود، در کارآفرینی انگیزه افراد مطرح است و ریسک پذیری آنها تعیین کننده خواهد بود. لذا آموزش را لازمه کارآفرینی می‌دانیم، اما کلید طلایی این حوزه نیست. قدم اول برای کارآفرینی در این بازار، تیم منسجم است و در مراحل بعدی مباحث آموزش و حمایت مالی و سرمایه‌گذاری مطرح می‌شود.
· برسیم به موضوع قوانین موجود در کشور، آیا در این زمینه کمبود قانون وجود دارد؟
به‌لحاظ قوانین و اصول موجود نیز تا این مرحله با مشکل چندانی روبه‌رو نبودیم، به‌غیر از بیمه شخص ثالث که با محدودیت‌های تخفیف روبه‌رو شدند که در حال حاضر در حال بحث با بیمه مرکزی هستیم. در حوزه دیتا نیز اوضاع چندان واضح نیست؛ چراکه در آی‌اُ‌تی بحث بحث بیزنس اکسس دیتا است (دسترسی کسب‌و‌کارها به دیتا) به‌این معنا که ما دیتای مصرفی را می‌گیریم و با پردازش این داده‌ها مثل شهر، انرژی و غیره از توش کسب‌و‌کار استخراج می‌کنیم. در این حوزه قوانین چندان مشخصی وجود ندارد. اما تمامی این موارد باتوجه به کارگروه‌های موجود در فروم راه‌حل دارند. به‌عنوان مثال کارگروه فروم برای همین موضوع که با سازمان تنظیم مقررات، وزارت نیرو و شهرداری‌ها، پلیس فتا در ارتباط است و این موانع را برطرف می‌سازد.
· یکی از مشکلاتی که پیام‌رسان‌های داخلی امروز ایجاد کرده‌اند عدم اشنایی و قوانین موجود است، آیا در آی او تی‌ها نیز چنین مشکلی وجود دارد؟
خوبی بازار آی‌اُ‌تی این است که کشور و مجموعه حاکمیتی زودتر از زمان لازم متوجه این موضوع شده، به‌عنوان مثال در حوزه پیام‌رسان‌ها این مشکل بوده که اول تکنولوژی آمد و بعد حاکمیت متوجه مشکلات آن شد. اما آی‌اُ‌تی به‌معنای کامل در کشور وارد نشده و حاکمیت درگیر شده و به‌تدریج بسترسازی را فراهم می‌سازد به‌همین خاطر است که در حوزه قوانین به مشکل چندانی برنخواهیم خورد. لذا استارت‌آپ‌ها نباید در این موضوع دغدغه داشته باشند آنها می‌توانند با مراجعه به فروم کمک بگیرند و کارشناسان و متخصصان فروم هم به‌کمک ارتباط‌های موجود این مشکل را برطرف می‌کنند. کارگروه امنیت فروم برای همین مسئله ایجاد شده است.