ایران مقصدی ناشناخته برای مسلمانان

بررسی کسب و کاری جایگاه ایران در گردشگری حلال

صنعت گردشگری یا همان صادرات نامرئی همواره درحال تغییر و تحول است و با توجه به توسعه روزافزون خود به زیرمجموعه متفاوتی تقسیم بندی شده و سوژه ها و عوامل مختلفی در پیدایش روش های گوناگون در گردشگری تاثیرگذار شده اند. از این رو تعداد کشورهای اسلامی و البته جمعیت بالای مسلمانان جهان و همچنین افزایش سفرهای گردشگران مسلمان به اقصی نقاط جهان باعث شده تا توجه این صنعت به نحوه سفرهای این گردشگران جلب شده و شاخه ای جدید در صنعت گردشگری به نام گردشگری حلال شده است.

سازمان جهانی جهانگردی گردشگری حلال یا Halal tourism را محصول جدیدی از صنعت گردشگری دانسته که برنامه های تفریحی و گردشگری ویژه ای را برای مسلمانان تدارک می بیند. به این معنا که مسلمانان از هر کشوری که باشند مایلند در برنامه های تفریحی و سفرهای خود به آداب شرعی عمل کنند. به عنوان مثال از غذای حلال رستورانها استفاده کرده و یا در هتل هایی که مشروبات الکلی سرو نمی کنند اقامت کنند. همچنین برای زنان و مردان استخرهای شنای جداگانه در نظر گرفته شود و در طول سفر اوقات شرعی اعلام و برای آن برنامه ریزی شود. ضمن آنکه بیشتر این گردشگران مسلمان مایلند در برنامه سفر خود بازدید از اماکن مذهبی نیز وجود داشته باشد.

تلاش کشورها برای اجرای طرح گردشگری حلال

به همین منظور کشورهایی مانند مالزی و ترکیه که در ورود انواع گردشگر به خصوص گردشگران مذهبی یا مسلمان پیشرو هستند، ترتیبی اتخاذ کرده اند تا با جذب گردشگران مسلمان، این بخش از صنعت گردشگری کشور خود یعنی گردشگری حلال را نیز رونق دهند .

این کشورها در این راستا در کنار انواع فرصتهایی که برای جذب توریسم داخلی تدارک دیده اند امکاناتی را نیز برای استفاده گردشگران مسلمان فراهم کرده اند. به عنوان مثال در پروازهای هوایی صنعت گردشگری حلال از سرو الکل و گوشت خوک و امثال آن برای این دسته از گردشگران مسلمانان اجتناب می شود و در بسیاری از هتلهای بین المللی با آموزشهای انجام شده در خصوص ذبح شرعی غذای حلال ارائه می کنند. همچنین در این هتلها مردان و زنان میتوانند در بخش بانوان و آقایان اقامت کنند و یا به استخرهای جداگانه بروند.

حتی یک شرکت سنگاپوری در راستای توسعه «گردشگری حلال» اقدام به ارائه گواهینامه ویژه سرو غذای حلال و ارائه امکانات اقامتی ویژه مسلمان به رستورانها و هتل های این کشور در قالب یک وب سایت کرده است و تایلند نیز بیکار نمانده و با برگزاری کنفرانس گردشگری حلال در شهر پوکت خودگام موثری در توسعه گردشگری حلال در این کشور برداشته است .

درآمدزایی گردشگران حلال تا 10 درصد بیشتر از گردشگران عادی است

مسأله اسلام‌هراسی که در کشورهای غربی شیوع زیادی دارد، بسیاری از گردشگران مسلمان را واداشته تا به دنبال مقاصد جدید باشند.  بنابراین گردشگری حلال به عنوان بخش مهمی از گردشگران اسلامی که ۱۰ درصد کل بازار گردشگری جهان را به خود اختصاص داده است، تاکنون رشد زیادی داشته و درآمد خوبی برای کشورهای غربی به ارمغان آورده است.

طبق گزارش‌های موسسات بین‌المللی اروپایی از جمله «یورو مونیتور» و سایت تخصصی گردشگری اسلامی و همچنین مجموعه هتل‌های «ریزیرور» بلژیک، بازار گردشگری حلال سالانه ۲۰ درصد (۵ برابر دیگر بخش‌ها) رشد خواهد داشت.

«عبدالحمید ایوانز»، رییس انجمن گردشگری حلال در مالزی در این‌باره گفت: بخش گردشگری حلال و سرمایه‌گذاری اسلامی بزرگ‌ترین تحولی است که صنعت گردشگری جهان طی چند سال آینده شاهد آن خواهد بود.

این در حالیست که متوسط درآمدزایی هر گردشگر مسلمان ۱۰ تا ۵۰ درصد از یک گردشگر عادی بیشتر است. مثلا عربستانی‌ها سالانه حدود ۶٫۷ میلیارد دلار و اماراتی‌ها بیش از ۴٫۹ میلیارد دلار در سفرهای خارجی خود هزینه می‌کنند و این می‌تواند یک بازار مطمئن و پرسود برای سرمایه‌گذاران گردشگری باشد و  طبق تحقیقی که در سال ۲۰۱۳ منتشر شد، ترکیه از نظر تطبیق با گردشگری اسلامی در جهان رتبه سوم را گرفته و کشور مالزی در جایگاه اول قرار دارد. در سال ۲۰۱۳ این کشور ۱٫۳ میلیون گردشگر مسلمان داشته است که این تعداد نسبت به سال قبل ۵۴ درصد رشد داشته است.

حجم سود گردشگری حلال تا سال 2020 به 192 میلیارد دلار

گزارش های جدید صادر شده از سوی موسسه تحقیقاتی عربستانی« داینر استاندارد»، از موسسات وابسته به سازمان کنفرانس اسلامی؛ در مورد میزان سود توریسم حلال و سودهایی که از خریدهای گردشگردان مسلمان عاید کشورها می شود، نشان می دهد این سود در سال 2012 به 102 میلیارد دلار رسید و انتظار می رود تا سال 2020 به بیش از 192 میلیارد دلار افزایش یابد.

این موسسه تحقیقاتی در گزارش خود می گوید: در جهان حدود یک میلیارد و 800 میلیون مسلمان زندگی می کنند که روز به روز به تعداد آن ها افزوده می شود و انتظار می رود تا سال 2025 به یک سوم جمعیت کل جهان برسند این در حالی است که توریست های مسلمان اغلب به شکل مجموعه ای و در قالب خانوار مسافرت می کنند به همین دلیل بسیاری از کشورهای گردشگرپذیر که به این موضوع پی برده اند سعی در افزایش سهم خود در پذیرایی از این گردشگران کرده اند.

گردشگری حلال از نوع ایرانی

این در حالی است که ایران اسلامی به عنوان یکی از کشورهایی که دارای بهترین پتانسیل های موجود در این زمینه است از حدود 8 سال پیش  تلاش کرد به این بازار بسیار پررونق گردشگری وارد شده و سهمی از آن را به خود اختصاص دهد در آن زمان مسئولان وقت سازمان میراث فرهنگی  رونق «گردشگری حلال» را یکی از اولویت های کاری این سازمان عنوان کرده و گفتند: «هماهنگی هایی با رهبر «شیعیان خوجه» که بیشتر اهل کشورهای آفریقایی هستند ولی محل اقامت آنها در کشورهای اروپایی و آمریکایی است، برای راه اندازی تورهای گردشگری حلال و بازدید آثار تاریخی فرهنگی و مذهبی ایران صورت گرفته است.»

اما حسین ذوالفقاری، استاد دانشگاه می گوید: «باید پرسید منظور از گردشگری حلال چیست؟ رونق گردشگری حلال در ایران نمی تواند منطقی باشد چون ایرانیان اصول حلال را در همه جای کشور رعایت می کنند و یکی از معدود کشورهای مسلمانی هستیم که به طور رسمی رفتارها و سرو غذاهای غیرمتعارف نداریم.»

وی با اعلام اینکه طرح گردشگری حلال در ایران کارآمد نیست ادامه می دهد: «به عنوان مثال در رستورانها و هتلهای ایران مشروبات الکلی و گوشت حیوانات حرام گوشت سرو نمی شود بنابراین رونق گردشگری حلال در ایران نمی تواند منطقی باشد چون ایرانیان اصول حلال را در همه جای کشور رعایت می کنند.»

این کارشناس گردشگری می گوید: «مگر نه آن است که همه چیز در ایران طبق اصول حلال رعایت می شود پس دیگر برنامه ریزی برای اجرای این ایده چه معنی می دهد؟ از سوی دیگر گردشگران وارد هر کشوری که می شوند به فرهنگ آن کشور احترام می گذارند بنابراین گردشگران خارجی هم با فرهنگ ما همقدم می شوند و همانطور که ما در رستورانهایمان از گوشت حرام استفاده نمی کنیم آنها نیز همین کار را می کنند.»

گردشگری حلال در ایران نیازمند معرفی جهانی

محمد حسن کرمانی، رئیس هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی ایران ضمن تاکید بر اسلامی و حلال بودن اساس گردشگری ایران نیز دراین ارتباط می گوید: «ایران در استفاده از برند حلال پایبندتر از کشورهای دیگرعمل کرده است.»

وی ضمن گمنام بودن ایران به عنوان مقصد گردشگران حلال از زاویه دیگری به موضوع رونق گردشگری حلال اشاره می کند و می گوید: «رونق گردشگری حلال در ایران می تواند به این معنا باشد که در این حوزه باید اطلاع رسانی شود. یعنی در بازارهایی که برند گردشگری حلال برای گردشگران آنها مهم است باید تبلیغات وسیع درباره رعایت اصول حلال در ایران و دیدنی هایش انجام شود تا کم کم با توجه به وجود زیرساخت های مناسب در این زمینه شاهد رشد و توسعه گردشگری حلال در کشورمان ایران اسلامی باشیم.