تاریخچه ماشین لباسشویی
زندگی انسان در جوامع شهری یا حتی روستایی امروزه بدون وسیله ای به نام ماشین لباس شویی معنی ندارد . همه ما انسان ها به نوعی به این وسیله وابسته هستیم و شاید اگر روزی بدون این وسیله مجبور به شستن البسه خودمان باشیم این روز را یکی از بدتر و سخت ترین روزهای زندگی یاد کنیم. اما آیا تا کنون به این مسئله فکر کرده ایم که این وسیله که امروزه یکی از اصلی ترین وسیله های زندگی ماست از کی جای خود را در زندگی ما محکم کرده و به صورت یکی از ابزار اصلی و اولیه زندگی ما تبدیل شده؟
تاریخچه ماشین لباس شویی
شما اگر بخواهید بدون هیچ فکری و با توجه به امکانات اولیه زندگی در قرون گذشته تصویری از شستشوی البسه را رسم کنید حتما تصویر انسانی را مشغول به شستن لباس با دست در کنار یک رود را خواهید کشید. بله قبل از قرن 17 میلادی تنها وسیله شستشوی البسه کثیف بردن آنها کنار نهرهای آب یا رودخانه بود . در آن سالها اب به عنوان تنها شوینده استفاده می شود و البسه را پس از خیساندن در آب به سنگ های اطراف نهر می کوبیدند و با این کار لباس ها را می شستند.
بعد از گذشت سالها ابزاری برای شستن ساخته شد آن وسیله تشکیل شده بود از دو سطل چوبی و یک تخته شستشو شیاردار و یک چوب دستی بود . انسانها در آن زمان به جای کوبیدن البسه به تخته سنگ ها لباس های خیس شده را به تخته شیاردار می مالیدن و با استفاده از اصطکاک لباس ها یشان را تمیز می کردند و از آن چوب دستی برای همزن لباس ها در داخل سطل آب استفاده می کردند. بعد از چندی چیزی شبیه صابون به کار گرفته شد که کارا کمی ساده تر کرد. صابون اولیه تشکیل شده بود از چربی و کمی خاکستر که کار را کمی راحتر کرده بود.
در همین دوره نیز بانوان مجبور بودند برای شستشو البسه را همراه با وسایل شستشو اولیه به کنار رودخانه ها ببرند و اقدام به شستن آنها بکنند این کار عمدتا در روزهای دوشنبه انجام می شد که به همین دلیل این روز را به «دوشنبه آبی» نامیدند . با توجه به وسایل اولیه شستشو کاری بسیار سخت ودشوار بود و شستن لباس ها باعث آسیب دیدن دستان آنها می شد.
همین رنج و عذاب باعث شد که تمامی بانوان در آن زمان آرزوی اختراع وسیله ای را داشتند تا از این کارطاقت فرسا رهایی یابند. این موضوع باعث اختراع وسایلی نیز شد . ابزار اختراع شده پس از تخته شستشو سطلی فلزی که سطح داخلی و بیرونی آن شیاردار داشت بود وبه جای چوب دست ساده از چوب های خاصی بود که طراحان به شکلی طراحی کرده بودند که با استفاده از آنها بانوان می توانستندبه جای استفاده از دستان خودشان برای چنگ زدن و تمیز کردن لکه ها از آنها استفاده کنند .
شکل خاص این چوب ها و خلل و فرج سطل شستشو باعث ایجاد اصطکاک بین لباس و دیواره داخلی سطل می شد که این موضوع البسه را تمیز می کرد . کار کمی راحتر شده بود اما بازهم کاری سخت و زمانگیر بود. لازم به یادآوری میباشد که سالها بعد شکل خاص همین چوب ها مبنی ساخت تیغه های شستشو در ماشین لباس شویی شد.
اولین بار خانمی به نام ب. آ. فرگوسن در سال 1691 میلادی ماشینی را طراحی کرد که پایه اصلی ساخت ماشین لباس شویی های اولیه بود. این طراحی درواقع یک محفظه شستشو همراه با سه غلتک یا چرخدنده بود . وقتی کاربر دسته این غلتک را می چرخاند لباس از بین آنها و مایع شستشو در داخل سطل عبور می کرد و فاصله کم بین تیغه ها یا همان چرخدنده با فشار زیادی به لباس وارد می کرد که باعث تمیزی آن نیز می شد. اما این وسیله هرگز اختراع نشد و بعد ها مبنی کار قرار گرفت. پس از این طراحی اولین سند چاپ شده درباره ماشین لباس شویی در ژانویه 1752 میلادی مجله ای به نام « The Gentlemen's Magazine» . اما اولین ماشین لباس شویی توسط کریستین شافر آلمانی در سال 1767 میلادی ساخته شد .
او توانست یک محفظه چوبی شستشو را طراحی کند و همان تخته شستشو را طوری در آن طراحی کرد که وقتی کاربر دسته آن ماشین را می چرخاند این تخته شستشو روی لباس حرکت می کرد و باعث تمیزی لباس می شد. اما این وسیله هیچ وقت به تولید انبوه نرسید .
با توجه به تبلیغاتی که برای فروش ماشین لباس شویی در جراید انجام شده متوجه می شویم که این وسیله یعنی ماشین لباس شویی در سال 1904 میلادی به تولید انبوه رسید و به عنوان یک وسیله مکانیکی راه خود را به زندگی روزمره ما باز کرد که درواقع همان مشکل مادربزرگ های ما که روز دوشنبه ابی را بدترین روز خود می دانستند و آرزوی ساخت وسیله را برای راحت تر شستن لباس ها داشتند را برطرف کرد و کارها را راحتر کرد. از آن پس به جای چنگ زدن به البسه در کنار رودخانه یا نهر آب روی یک چهارپایه می نشستند و تنها یک دسته را می چرخاندند تا لباسها تمیز شود. البته پیشرفت در صنعت صابون سازی را در این زمینه نباید نادیده گرفت که همزمان با ساخت ماشین لباس شویی صابون سازی هم سیر تکاملی خود را شروع کرده بود.
همانطور که همه ما می دانیم آب گرم باعث انجام بهتر شدن سیر شستشو می شد بنابراین در ابتدا انها باید آب گرم را در ظروف دیگری آماده می کردند و به داخل محفظه شستشو می ریختند همین امر باعث شد که ماشین لباس شویی های اولیه از داخل منزل بیرون رفت تا نزدیک اجاق ها قرار می گرد و همین امر باعث ساختن رختشورخانه یا همان اطاق شستشو شد .
در اوایل قرن 19 میلادی موضوع نیاز به آب گرم باعث شد تا طراحان و مخترعین نمونه های اولیه ماشین لباس شویی با امکان گرم کردن آب در آن فراهم شده بود را طراحی کنند در ابتدا زیر محفظه شستشو اجاقی برای آتش زدن هیزم فراهم کردند و با این وسیله آب گرم را در داخل خود محفظه شستشو فراهم می کردند اما این وسیله خود مشکلاتی هم به همراه داشت ، حتما می توانید تصور کنید هنگامی که یک لباس سفید در چنین ماشین لباس شویی شسته شود چه نتیجه ای خواهد داشت. بعد از مدتی بسیار کوتاه این کوره هیزمی به یک مشعل نفتی تبدیل شد و باعث بهبود کار شد.
در اوایل قرن 19 نیروی محرکه این وسیله ها نیروی کاربر بود اما در دهه اول این قرن موتورهای بنزینی وارد عمل شد و نیروی محرکه این وسیله را تهیه می کرد ، اما سروصدای بالای این وسیله و کارایی بسیار پایین آن باعث شد بعداز موتورهای الکتریکی پا به عرصه گذاشتند و باعث تغییر شگرفی در این ماشین شد.
تقریبا ساختار این ماشین ها تا سال 1920 شبیه به یک ماشین ابتدایی بودند واز طراحی های خاصی برخوردار نبودند معمولا از یک محفطه شستشو با تیغه شستشو ، موتور الکتریکی ، تعدادی چرخدنده که کار انتقال نیرورا انجام می دادند و یک غلتک آبگیری تشکیل شده بودند. اما این وسایل خطراتی نیز به همراه داشتند تسمه ها و چرخدنده های به کار گرفته شده در این وسیله ها باعث جراحاتی به کاربران شده بود درست در همین زمان بود که ماشین لباس شویی های تماما فلزی پای به عرصه وجود گذاشت. این وسایل هم ایمن تر بودند هم کارآمد تر.
ماشین لباس شویی مکانیکی اتوماتیک
شاید بتوان اوج تکامل ماشین لباس شویی را در سال های بین 1920 تا 1940 دانست . از نظر سیستم شستشو و تیغه های شستشو ماشین لباس شویی قبل از این سالها به تکامل رسیده بودند حالا نوبت به اتوماتیک شدن آنها بود. در اواخر سال 1930 شرکت هوور (Hoover) موفق به طراحی و ساخت اولین ماشین لباس شویی مکانیکی خودکار به نام (کی ماتیک) «Keymatic» شد.
این شرکت با استفاده از کارت های حافظه پلاستیکی و یک دستگاه کارت خوان ماشین لباس شویی اتوماتیک را ساخت. این کارت ها دارای سوراخ هایی بودند که هرکدام از این سوراخ ها دستوری را برای دستگاه کارت خوان صادر می کردند بنابراین سیستم ماشین لباس شویی کاملا تحت کنترل این کارتها بود. پس از اتوماتیک شدن لباس شویی نوبت به سیستم خشک کن بود تا این زمان برای آبگیری البسه از غلتک های گردان استفاده میشد که فشار زیاد این غلتک ها باعث آسیب دیدن البسه می شد.
سیستمی که مهندسان برای خشک کردن البسه درنظر گرفتند نیروی گریز از مرکز بود در مسیر طراحی ماشین خشک کن اولین مشکل قدرت پایین موتورهای الکتریکی آن زمان بود برای استفاده از این نیرو موتورها باید نیرویی بالاتر از 800 دور در دقیقه ایجاد می کردند که این برای موتورهای اولیه بسیار زیاد بود. برای اولین بار یک شرکت ایتالیایی موفق به ساخت خشک کن شد یعنی توانست موتوری را طراحی کند که چرخشی بالاتر از 800 دور در دقیقه ایجاد کند. لازم به یادآوری است که بعدها موتورهایی اختراع شد 1200 دور در دقیقه می چرخیدند اما در ماشین لباس شویی های امروزی شاید بالاتر از 2200 دور هم داشته باشیم. این امر تنها با استفاده از نوع خاصی بلبریگ میسر شد البته بعد از قوی شدن قدرت موتورها .
در ابتدای طراحی سیستم خشک کن بزرگترین مشکل مهندسان لرزش های بسیار زیاد ماشین لباس شویی بود بدنه این ماشین لباس شویی ها برای این سرعت بالا طراحی نشده بودند. طراحان و مهندسان توانست این مشکل را با استفاده از سرب در داخل ماشین لباس شویی برای پایداری بیشتر برطرف کنند به طوری که با تکنولوژی امروزی ماشین لباس شویی ها شما می توانید در هنگام چرخ موتور با دوری بالاتر از 2000 دور در دقیقه یک لیوان پر از آب را بدون هیچ نگرانی روی آنها بگذارید.
ماشین لباس شویی هایی که دارای سیستم خشک کن نیز بودند در ابتدا به صورت دوقلو طراحی می شدند یعنی یک محفظه مسئولیت شستن را داشت و محفظه دیگر وظیفه خشک کردن و ابگیری البسه را برعهده داشت این نوع ماشین لباسشویی در سال 1950 وارد بازار شد اما به دلیل ابعاد جای خود را خیلی زود به ماشین لباس شویی تکی داد یعنی ماشینی که هم می شست وهم خشک می کرد.
در اواخر دهه 1970 میکرو کنترلر ها در این صنعت به کار گرفته شدند و ماشین لباس شویی تمام اتوماتیک دیجیتال وارد بازار شد این میکرو کنترولر ها جای همان کارت های حافظه را گرفتند و کلیه امور ماشین لباس شوییی را برعهده داشتند. پس این پیشرفت نوبت به استفاده از استانداردهای خاصی در این ماشین بود. با ورود این میکرو کنترلرها ما می توانیم تنها با ریختن لباس های کثیف ، مقداری مواد شویند و شنیدن یک صدای «بیب» هنگام استفاده از ماشین لباس شویی کمتر از دو ساعت بعد لباس های تمیز شده را تحویل بگیریم.
استانداردهای ماشین لباس شویی
پس از استفاده از میکروکنترل ها در ماشین لباس شویی حالا نوبت به استفاده از تکنولوژی در این وسیله بود به طوری که مهندسان نسبت به استفاده انرژی در این وسیله بسیار دقت کنند به طوری که ماشین لباس شویی های امروزی به میزان بسیار کمی انرژی و آب استفاده می کنند . بعضی از ماشین لباس شویی های خانگی امروزی در کل مراحل شستشوی خود کمتر از 50 لیتر آب استفاده می کنند. شاید تعجب کنید اما مهندسان توانستند با استفاده از سیستم حباب ساز به این تکنولوژی دست بیابند. آنها با استفاده از هوا حبابهای بسیار ریز کف را در آب داخل محفظه شستشو می سازند که همین امر باعث اضافه شدن بهره وری این ماشین می شود.
مهندسان برچسب هایی را برای این ماشین لباس شوییها طراحی کردند که از حرف A تا Gروی آن نوشته شده و با رنگهایی خاص مشخص شده اند هرچه شاخص انرژی به حرف Aنزدیک باشد یعنی شما با صرف کمترین انرژی بیشترین کارآیی را خواهید داشت .
ماشین لباس شویی در بازشو از بالا Top-loading
ماشین لباس شویی در بازشو از بالا یا با محور V در کشورهای نیوزلند، استرالیا ، آمریکای لاتین، کانادا و ایالات متحده آمریکا بسیار معمول است و خریداران این مدل را برای خرید ترجیح می دهند. در این نوع از ماشین لباس شویی ها محفظه شستشو یا همان سبد ماشین لباس شویی به صورت عمودی قرار میگیرد و لباس ها به صورت عمودی باید در این سبد قرار گیرد. در این مدل از ماشین لباس شویی ها تیغه شستشو در وسط سبد شستشو قرار دارد و اغلب در انتهای آن سبدی قرار دارد که کاربر مواد شوینده را در آن می ریزد و آب داخل محفظه با پمپی به روی این سبد پمپ می شود و ایجاد کف می کند. در طول مدت شستشو موتور ماشین لباس شویی محفظه شستشوی را 90 درجه جهت عقربه های ساعت و بلافاصله 90 درجه در خلاف آن به حرکت در می آورد (یکی به راست ، یکی به چپ) همین امر باعث انجام عمل شستشو می شود. بزرگترین اشکال این نوع ماشین لباس شویی این است که برای شستشوی پتو، روتختی یا منسوجات بزرگ کارآمد نیست. و باعث آسیب دیدن آنها می شود.
این نوع از ماشین لباس شویی ها دارای جعبه گیربکس برای انتقال نیروی موتور به چرخدنده های سبد شستشو هستند به همین دلیل ایجاد سروصدای بیشتر خواهند داشت و در هنگام خشک کردن البسه بیشتر به خود می لرزند و مشکلاتی را ایجاد می کنند.
ماشین لباس شویی در بازشو از پهلو یا روبرو Front-loading
ماشین لباس شویی در باز شو از پهلو ، روبرو یا ماشین لباس شویی با محور H، این نوع ماشین لباس شویی در اروپا و کشورهای آسیایی و خاورمیانه بسیار مورد استفاده است. در این نوع ماشین لباس شویی ها محور قرار گرفتن سبد شستشو به صورت افقی قرار گرفته در این نوع از ماشین لباس شویی از تیغه های شستشو در وسط سبد خبری نیست و این تیغه ها را در اطراف سبد طراحی کرده اند . معمولا در طراحی درب این ماشین لباس شوییها از شیشه نیز استفاده می کنند. و شما می توانید مراحل شستشو را از بیرون ببینید.
روش شستشو در این نوع از ماشین لباس شویی به این صورت است که سبد شستشو 360 درجه گردش می کند و در این گردش تیغه های طراحی شده داخلی این سبد باعث اصطکاک بین خود و البسه می شوند که این موضوع به تمیز شدن البسه بسیار کمک می کند در ضمن در ماشین های امروزی از سیستم حباب سازی به خوبی استفاده می شود. و در واقع آب اصلی ترین ماده برای شستن البسه نیست این ماشین ها از حداقل آب برای شستشو استفاده می کنند به همین دلیل از مواد شوینده هم نیز کمتر استفاده می کنند و بیشتر از سیستم حباب ساز و کف سازی استفاده می کنند. محفظه مواد شوینده در ماشین لباس شوییهای با درب از روبر در قسمتی کشو مانند تعبیه شده که از آنجا با همراه آب داخل محفظه شستشو می شود. یکی از مزیت های این نوع از ماشین لباس شوییها سیستم قابل اعتماد خشک کن آنهاست. در این نوع از ماشین لباس شویی به جای استفاده از جبعه گیربکس از تسمه ها استفاده شده درست به همین دلیل سروصدای بسیار کمتری دارند و سرعت گردش آنها برای سیستم آبگیری نزدیک به 2000 دور در دقیقه خواهد رسید . میزان لرزش این نوع ماشین لباس شویی در هنگام خشک کردن البسه بسیار کم و شاید غیر قابل احساس نیز باشد.
یکی از مهمترین اجزای این نوع از ماشین لباس شویی ها نوع طراحی درب آن که معمولا از شیشه هم ساخته شده می باشد اگر کمی دقت کنید تمام این ماشین لباس شویی ها دارای دری کاسه مانند هستند که برآمدگی آن به سمت داخل محفظه شستشو می باشد . طراحان از این برآمدگی برای نگهداشتن البسه در داخل سبد شستشو استفاده می کنند و با این وسیله اجازه خروج البسه را از محفظه شستشو نمی دهند که این کاسه نقش کلیدی را در سیستم شستشو ایفا می کند. به دلیل قدرت بالایی این نوع از ماشین لباس شویی ها سیستم های شستشوی صنعتی بیشتر به همین شکل طراحی شده است. در مدل های در از پهلو خطر نشت آب بسیار بالاتر از مدل های دیگر است. به همین دلیل در بین دیواره ماشین لباس شویی و درب آن از واشرهای لاستیکی خاصی استفاده می شود که این موضوع خودمشکلاتی از قبیل کپک زدگی و بوی بد را به دنبال دارد بنابراین بهترین راه حل برای از بین بردن این اشکال این است که پس از استفاده از ماشین لباس شویی شیارهای داخلی این لاستیک را خشک کرده و برای مدت چند ساعت در ماشین لباس شویی را بازگذاشته تا بخار حاصل از استفاده از بین رود البته در قدیم راه حل هایی از قبیل استفاده از مایع سفید کننده و آب بوده به این ترتیب که بدون ریختن لباس مقداری سفید کننده وآب را در داخل محفظه مواد شوینده ریخته و ماشین لباس شویی را شون کنید تا خالی کار کند. البته امروزه موادی جهت همین موضوع خاص تولید شده که در فروشگاهها در دسترس می باشد.
مقایسه دو مدل ماشین لباس شویی (در ب از بالا و درب از پهلو)
1. در مدل های درب از بالا یا محور اچ هیچ نیازی به تمیز کردن دوره ماشین نیست چون در آنها از واشر استفاده نشده و ایجاد کپک نمی کند.
2. ماشین لباس شویی درب از بالا برای شستن البسه بزرگ مثل پتو یا روتختی مناسب نیست.
3. ماشین های درب از بالا میزان بیشتری آب و مواد شوینده استفاده می کنند و باعث از بین رفتن تار و پود البسه می شوند. طبق آزمایشات گسترده مشخص شد که ماشین های لباس شویی متداول در اروپا انرژی بسیار کمی مصرف کرده و البسه را بسیار تمیزتر می شویند.
4. ماشین لباس شویی با درب از پهلو بسیار کارآمد برای افراد معلول و همچنین نوجوانان بسیار کارآمد می باشد.
تعمیر و نگهداری شستشو
تولید کنندگان ماشین لباس شویی تاکید دارند به سرویس های دوره ای ماشین که البته در سیستم ماشین لباس شوییهای با درب از روبرو معمول است. اما برای نگهداری بهتر به نکات زیر باید کاملا توجه کرد.
1. در صورت امکان از درجه های بالای آب برای شستشو استفاده نشود، این موضوع باعث فعالیت شیمیایی بین ماشین لباس شویی و مواد شوینده مورد استفاده می شود که این عمل باعث رسوبگیری و زنگ زدگی در دیواره یا سیستم شستشوی ماشین می شود.
2. در ماشین های اروپایی تقریبا ماهی یکبار با محلول شستشو یا سرکه سفید داخل محفظه شتسشو را کاملا بشویید.
با رعایت کردن این موارد عمر مفید ماشین لباس شویی را به حداکثر خود خواهید رساند.
ماشین لباسشوییهای صنعتی
اکثر ماشین لباس شویی های موجود در بازار برای مصارف خانگی هستند از 5 کیلویی تا 12 کیلویی اما با توجه به پیشرفت جوامع بشری و نیاز بیشتر و روز افزون بشر به این وسیله سیستم های صنعتی ماشین لباس شویی به دو صورت کاملا صنعتی که مورد استفاده هتل ها یا بیمارستان ها ست ، سیستم صنعتی حجم زیادی از منسوجات را می توانید طی یک فرایند بشوید و بسته بندی کند که این روش بسیار متداول در بیمارستان ها و هتل ها می باشد این نوع ماشین ها معمولا قادر به شستن بالاتر از 200 کیلوگرم لباس می باشند. نیمه صنعتی (این سیستم در اوایل قرن 20 رایج شده است) سیستم نیمه صنعتی بیشتر در مجموعه های بزرگ آپارتمانی استفاده میشود به این صورت که سیستم شستشوی البسه به صورت مرکزی می باشد و افراد کل مجموعه از آن استفاده می کنند و به صورت شخصی و انفرادی نیست. در این مورد اطاق یا مرکزی در طبقه پایین یا زیرین آپارتمان در نظر گرفته می شود و تمام وسایل شستشو از قبیل ماشین لباس شویی و خشک کن ها در آن جاسازی می شود. و هر فرد با پرداخت مبلغی قادر به استفاده از آنها خواهد بود گنجایش این نوع ماشین لباس شویی ها بین 20 تا 50 کیلوگرم می باشد.
منابع :
- http://books.google.com
- http://www.deutsches-museum.de
- GracesGuide.co.uk.
- Whitegoodshelp.co.uk
- Allergyuk.org
- Washerhelp.co.uk
