تقریبا یکی یا دو دهه پیش وقتی جزیره کیش به عنوان یکی از مناطق آزاد کشورمان به اقتصاد کشور معرفی شده و تنوع پاساژهای خرید و البته قیمت بسیار ارزان اجناس ارایه شده در انها دهان به دهان بین مردم کشورمان چرخید موجی از خریداران به این منطقه ازاد و البته توریستی کشورمان سرازیر شدند. همین موضوع باعث شد تا برخی از بنکداران و واردکنندگان بازار برای نپرداختن عوارض گمرکی اقدام به ارسال اجناسشان توسط گروهی از مسافران از این جزیره زیبا به بازار به صورت چمدانی کنند و در اصطلاح تجارت چمدانی منطقه را رونق دهند .
اما پس از مدتی که چمدان های بسیاری از این جزیره به مناطق مختلف کشورمان رفت و سود تقریبا مناسبی به هر دو گروه یعنی مسافران و البته صاحبان کالا رسید حرفه ای به نام چتربازی نیز در این منطقه رونق گرفت ، هرچند هر دو گروه برای مدتی درآمد مناسبی داشتند و از این شرایط به خوبی استفاده کردند اما پس از مدت کوتاهی موضوع این نوع تجارت یعنی تجارت چمدانی و البته حضور گسترده چتربازها در مناطقی مثل کیش صدر اخبار اقتصادی قرار گرفت و صدمات و خسارات ناشی از اینگونه تجارت برای سیستم مالیاتی کشور و البته عدم کنترل دقیق بر اجناس وارداتی از سوی کارشناسان بارها و بارها به مسئولان گوشزد شد.
هرچند در حال حاضر چتر این گروه به گستردگی گذشته نیست و تقریبا می توان گفت در موارد معمول کارو بارشان مثل گذشته سکه نیست و البته تعدادشان بسیار کمتر از گذشته شده اما چتر این گروه جای دیگری از بازار گسترده شده است و به جای حمل و نقل کیف، کفش، البسه، لوازم آرایش، لوازم آشپزخانه و خوراکی ، باری کوچک اما بسیار سودآور را حمل می کنند، این بار کوچک اما پرسود چیزی نیست جز فلز زرد رنگ گرانبها یعنی طلا و مصنوعات طلایی.
اگرچه فعالیت این گروه را نمی توان در ردیف قاچاق کالا در نظر گرفت، اما این چتربازها و البته تعداد محدودی از فعالان بازار طلا با استفاده از موقعیت ایجاد شده ، ضعف قوانین و البته سوء استفاده از معافیت های گمرکی مسافران اقدام به ارسال یا واردات مصنوعات طلا به کشور می کنند . هرچند طبق قوانین جمهوری اسلامی صادرات و واردات این فلز گرانبها با شرایط خاصی انجام می گیرد (طبق آمار ارایه شده در وب سایت گمرک جمهوری اسلامی ایران هر مسافر می تواند 150 گرم طلای ساخته شده بدون نگین را از کشور خارج کند) و در برخی موارد حتی ورود و خروج هرنوع طلا به کشور ممنوع است. اما برق این فلز گرانبها باعث شده تا برخی با نادیده گرفتن قوانین دست به صادرات و واردات مجازی (غیر واقعی) طلا به صورت غیر قانونی اما به ظاهر قانونی بزنند.
به عنوان مثال به نقل از واحد مرکزی خبر چند روز گذشته محموله قاچاق 216 کیلوگرمی طلا از داخل یک لنج سیب زمینی در بندرعباس کشف و ضبط شد. اگر موضوع قاچاق و روند قانونی آن بگذریم در می یابیم که نوسانات قیمت طلا داخل و خارج باعث سرازیر شدن رگه های طلایی از داخل ایران به خارج یا برعکس آن اما روی بدن چتربازان می شود.
همانطور که می دانیم قیمت این فلز گرانبها توسط بازار جهانی تعیین شده و در کشورمان نیز قیمت اونس جهانی طلا با قیمت دلار رابطه مستقیمی دارد بنابراین گاهی اوقات به دلیل نوسانات نرخ ارز و البته اونس جهانی قیمت طلا داخل ایران با خارج از کشور بسیار متفاوت است که بعضا این قیمت ارزان تر از خارج است و گاهی گرانتر ، این تفاوت باعث شده تا در شرایط متفاوت حرکت این فلز زرد رنگ از داخل به خارج یا برعکس صورت گیرد و چتربازها با راهنمایی گروه اندکی از فعلان بازار طلا با توجه به نوسانات قیمت مسیر حرکتشان را تعیین کنند.
طبق اطلاعات به دست آمده از بازار تهران گاهی اوقات اختلاف قیمت یک کیلوگرم طلا یا همان شمش ، داخل با خارج از ایران به چندین میلیون تومان نیز می رسد و این تفاوت خود باعث گسترده تر شدن چتر این گروه و البته صادرات یا واردات مجازی مصنوعات طلا به خارج از کشور در بازار طلای ایران می شود.
روند کار چتربازهای طلایی اینگونه است که هنگامی که اختلاف قیمت طلا داخلی با خارجی زیاد شد و بستن چمدانشان صرف داشت سودجویان طلایی چون حمل شمش طلا کاری بسیار دشوار و البته در برخی موارد غیر ممکن است اقدام به ساخت مصنوعات عیار بالای طلا با وزن بالا می کنند. به عنوان مثال می توان از النگوی 200 گرمی، یا زنجیر و دست بند 250 گرمی نام برد و آن را تحویل چترباز می دهند تا به مقصدی مشخص که معمولا کشور ترکیه یا دوبی هست برسانند و در ازای آن مبلغی هم از مقصد دریافت کنند البته لازم به ذکر است که این چتربازها هرگز افراد عادی نیستند بلکه افرادی امین در صنف طلا و جواهر هستند و با شناخت کامل توسط سودجویان بازار طلا به کار گرفته می شوند. اما سود این کار در واقع به جیب ارسال کننده خواهد رفت چون اگر مبلغ این طلا به صورت دلار یا ارزهای معتبر دیگر وارد کشور شود که خوب سودی مقطعی به او رسیده اما اگر به جای طلای ارسالی که از درجه خلوص بالایی نیز دارد، طلای 18 عیار ساخته شده وارد کنند که معامله ای برد برد را برای خود رقم زده است. هرچند که گاهی هم به دلیل نوسانات مقطعی طلایش به خاکستر تبدیل می شود اما در بیشتر مواقع طلای او ری خواهد کرد.
اما چگونه؟ همگان می دانیم برای عیار کردن طلای شمش به طلای 18 عیار باید به آن مس یا نقره افزود بنابراین اگر یک کیلوگرم شمش طلا را بخواهیم به طلای عیار 18 تبدیل کنیم باید مقداری از فلزات یاد شده را به آن بیافزاییم پس به عنوان مثال 1000 گرم طلای ما تبدیل 1050 گرم خواهد شد (مقیاس کاملا فرضی هستند) اینجاست که این معامله برای صاحبش 50 گرم طلا سود کرده است. اما سود اصلی زمانی است که مصنوعات خارجی وارد شده به جای طلای ارسالی با اجرت های نجومی به مشتریان و خریداران فروخته می شود همین موضوع باعث شده که گاهی سود حاصل از این معامله به چیزی حدود 10 تا 15 میلیون تومان یا حتی بیشتر نیز برسد اگرچه درصدبسیار اندکی به چتربازها می رسد اما به هر حال این معامله برای هر دو بدون در نظر گرفتن مصالح اقتصادی کشور توسط آنها بسیار شیرین و گواراست که نمی توانند از آن چشم بپوشند.
بنابراین شاید با وضع قوانین و بازرسی های متناوب در مبادی ورودی و خروجی کشور بتوان از فعالیت چتربازها کاست اما به واقع نمی توان جلوی این کار را بطور کامل گرفت و روند صادرات یا واردات مجازی طلا و مصنوعات آن را به کشور قطع کرد، وجود میزان زیادی مصنوعات طلایی خارجی در بازار تهران دیگر شهرها خود گواهی براین مدعاست.