پرونده‌ای برای بررسی بازار متنوع شب عید با تمام زیر و بم‌هایش
نویسنده: عزتی
روزها و هفته‌های اسفندماه، آخرین ماه سال یکی پس از دیگری سپری می‌شوند و برگه‌های تقویم خبر از رسیدن بهار و سالی نو می‌دهند، هرچند هوا هنوز سرد است و حال و هوای زمستان به خود گرفته، اما حسی در وجود همه اقوام ایران، خبر از تحرک و جنب و جوش عید نوروز می‌دهد؛ جنب و جوشی که با خانه‌تکانی در تک‌تک خانه‌هایمان آغاز شده و رفته‌رفته در کوچه و خیابان تجلی یافته است، آن هم برای نونوا شدن فرزندان و خودمان.
ممکن است زیاد به موضوع خریدهای شب عید توجه نکرده‌اید و صرفا از روی عادت یا حتی اجبار روانه بازار شده باشید، اما حتی تصور این‌که برای سال نو چیزی نخریده باشید، کمی برایتان دشوار است و باید به رسم عادت چند کیسه‌ای برای سپری کردن ایام نوروز به خانه ببرید تا به قول معروف حداقل حسش را گرفته باشید. این کیسه‌ها از البسه و پوشاک شروع شده و کم‌کم به خورد و خوراک ایام تعطیلات ختم می‌شود برای پرشدن هر کدام رسم و رسوم خاصی را باید بدانید که باید آنها را رعایت کنیم، هرچند هریک از این کیسه‌ها بیانگر رونقی خاص در صنف مربوطه است و رونق کسب و کارشان را نوید می‌دهد. اما فراموش نکنیم اگر در این بازار مکاره یعنی بازار پر حرارت شب عید قوانین یاد شده را رعایت نکنیم احتمال این که خریدی غیراصولی و غیرضروری داشته باشیم، اقتصاد خانواده را تهدید می‌کند.
از این‌رو جام‌جم این هفته پرونده‌ای از خریدهای شب عیدی همه تدارک دیده تا با هر بودجه‌ای که در اختیار دارید، خرید اقتصادی اصولی و معقول داشته و راهی خانه و کاشانه خود شوید، هرچند هنر اصلی مدیریت هزینه‌هاست که در میان متون مختلف این نهفته و ناخودآگاه شما را به رعایت بندهایش هدایت می‌کند، گرچه ابتدا موارد کلی و جامع برای معرفی بازار شب عید برایتان بیان شده و پس از آن یک به یک بازارها را بررسی خواهیم کرد.
حالا که خانه‌تکانی پایان یافته، بدون تردید نوبت نونوا شدن خود و خانواده است که باید برایش برنامه‌ریزی داشته باشیم، اما فراموش نکنیم یکی از کلیدی‌ترین راهکارهای مدیریت هزینه‌های شب عید، داشتن برنامه‌ای دقیق و مشخص برای خرید است، چون به قول معروف اگر از این شاخه به آن شاخه بپریم، نه‌تنها وقت کم خواهیم آورد؛ بلکه با خریدهایی غیراصولی صرفا به جیب خودمان خیانت کرده‌ایم، از این‌رو به این ترتیب گام برداریم، چون راز موفقیت در این است.
قبل از هر کاری وقت بگیرید
شاید با دیدن این عنوان کمی تعجب کنید و بگویید برای چه کاری باید وقت تعیین کنیم؟ همان طور که می‌دانید یکی از کارهای اصلی برای استقبال از سال نو مربوط به پیرایش سر و صورت است که واقعا از جایگاه بسیار مهمی در میان کارهای شب عید برخوردار است و البته وقتگیر در این ایام.
بنابراین قبل از این‌که هر فکری برای خریدهای شب عید خود در سر بپرورانید، گوشی تلفن را بردارید و متناسب با فرصت کاری خودتان و البته زمان باقیمانده سالن پیرایش (مردانه، زنانه) وقتی تعیین کنید، هرچند زیاد هم امیدوار نباشیم، چون ممکن است همین امروز هم دیر شده باشد، اما بد نیست شانس خودتان را امتحان کنید.
این پایان کار نیست، چون حالا که وقت پیرایش و آرایش شما مشخص شده، نوبت به آراستگی مرکب شما رسیده، البته اگر وسیله نقلیه دارید. جای تردید نیست که در روزهای پایانی سال صفوف طولانی کارواش‌ها نظر بسیاری از شما را به خود جلب کرده است و به عنوان یکی از دغدغه‌های ذهنی شما تبدیل شده، بنابراین در این زمینه نیز باید اقدام کنیم، اما همواره نگران بارش برف و باران هستید و ترجیح می‌دهید در روزهای پایانی این کار را انجام دهید. البته فراموش نکنید هرگز به فکر آستین بالا زدن خودتان نباشید و روی شست‌وشوی خودتان حساب باز نکنید، چون این کار بجد اصراف و از بین رفتن منابع آب آن هم در شرایط کنونی، چیز دیگری به ارمغان نخواهد آورد. پس دوباره گوشی تلفن را بردارید و به شرکت‌هایی که به عنوان کارواش در محل هستند، تماس بگیرید و از خدمات مناسب آنها جلوی در منزل یا محل کارتان استفاده کنید و وقت خودتان را در صفوف طولانی کارواش هدر ندهید.
از دلبندتان شروع کنید
وقتگیرترین موارد خرید شب عید مربوط به خرید پوشاک کودکان است، چون علاوه بر تنوع بیش از حد آن معمولا فرصت هم کافی نیست و باید براساس زمانبندی دقیقی عمل کنیم تا علاوه بر تهیه مواردی که به دنبال آنها هستیم، بتوانیم به کارهای دیگری نیز برسیم. این بازار که یکی از پررونق‌ترین بازارهای شب عید است، نکات مهمی را برای انتخاب مناسب در خود پنهان کرده است که در صورت ناآشنایی با آنها بدون تردید، خریدی غیرقابل باور و بد خواهیم داشت، چون حوصله دلبندانمان به اندازه بزرگسالان نیست و باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن خرید مناسبی داشته باشیم. موفقیت این موضوع در برنامه‌ریزی‌های قبلی ما تجلی خواهد داشت، به گونه‌ای که اگر از قبل برنامه مدونی برایش تدارک دیده باشیم، بسرعت و بسادگی کار تمام می‌شود.
پس از خریدهای کودکان نوبت به خودمان رسیده، هرچند ممکن است در این ایام کمتر والدین به فکر نونوا کردن خودشان باشند و زیاد به آن فکر نمی‌کنند، اما به هر حال این هم جزو تغییرات این ایام است و باید کمی هم برای آن برنامه‌ریزی داشته باشیم، چون در این صورت همه خانواده در کنار هم به سوی نوروز خواهند رفت و شاد و خرم روزگار را سپری می‌کنند.
فراموش نکنیم نحوه خریدهایمان، آینه‌ای برای آینده دلبندان است و باید در آن بخوبی دقت داشته باشیم، چون در تمام لحظه‌ها کودکان ناخودآگاه مشغول ضبط کردن عادات و رفتار والدین هستند، پس درست آموزش دهیم.
بهترین الگوی خرید در این دوره با توجه به شرایط اقتصادی و البته شایط زمانی این است که ابتدا از پوشاک اصلی شروع کنیم و در صورت امکان از موارد غیرضروری اجتناب کنیم، با این کار می‌توانیم زمان و هزینه‌های این بخش را صرف امور ضروری دیگر کرد، چون خرید البسه در دیگر ایام سال هم قابل انجام است، پس این بار اجباری در کار نیست که تمامی البسه نو شوند، در حالی که با تغییر در یک یا دو آیتم از لباس‌ها به طور کلی تغییری عمده ایجاد کنیم، این موضوع برای کودکان که در حال رشد هستند، کاملا قابل اجراست و خودمان هم در این زمینه می‌توانیم از این قاعده بهره‌مند باشیم.
عطر و گل یاس
بخش دیگری از بازار که در این ایام شاهد رونق مناسبی است و گروه کثیری را به خود معطوف کرده، در بخش لوازم آرایشی و بهداشتی است، چون براساس عرف جامعه به آمدن بهار همه چیز رنگ و بوی دیگری به خود خواهد گرفت که این تغییر و تحول در وجود انسان هم قابل درک است و باید برایش برنامه داشته باشیم که از این رو استفاده از برخی لوازم آرایشی و بهداشتی در این فصل متفاوت از دیگر فصول است. این بازار گرچه عطر و بویی خوش برایمان به همراه خواهد داشت، اما در صورت رعایت نکردن برخی اصول اولیه که ابتدایی‌ترین آن اهمیت سلامتی است، می‌تواند تجربه‌ای تلخ برایمان آن هم در فصل بهار با تمام طراوتش به ارمغان آورد، چون این بخش از خریدهای نوروزی که عمدتا با حساسیت کمتری به آن اقدام می‌کنیم، در واقع یکی از حساس‌ترین خریدهای ماست، به این دلیل که سلامتی ما در این زمینه تهدید خواهد شد. این در حالی است که تنها کافی است هنگام ورود به بازار به یک نکته آن هم توصیه پزشکان است، توجه کنید. پس سعی کنید با رعایت نکاتی ظریف این بازار رنگارنگ و خوش عطر و بو را در جهت سلامتی خود به کار ببرید نه این که صرفا تنوع رنگ و رایحه‌ای نوین، هوش و حواس شما را به خود معطوف کند، فارغ از خطری که در کمین شماست.
بازارگرمی خوراکی‌ها
از همه خریدها که بگذریم نوبت به خوراکی‌های خاص این ایام است که از مشهورترین‌هایش آجیل و سبزی‌پلو ماهی است؛ بازاری که نه‌تنها قیمت‌هایش در تب و تاب است؛ بلکه خریدارانش هم به دنبال یافتن بهترین‌ها هستند. این بازار که هریک از اقلامش قیمت متفاوتی دارد، از اما و اگرهای فراوانی پیروی می‌کند، چون علاوه بر قیمت‌های رسمی، قیمت‌های دیگری در این بازار حکمرانی می‌کنند و به تناسب تقاضا، قیمت بالا و پایین می‌رود.
این در حالی است که هنر بهینه خریدن می‌تواند به عنوان کامل‌ترین و کاراترین تدبیر در این بازار باشد، چون براساس عرف خریدهای شب عید به یکباره حجم عمده‌ای از تقاضای خرید بخصوص در مواد خوراکی راهی بازارا می‌شوند که همین امر گاهی اوقات نابسامانی‌هایی را به ارمغان خواهد آورد.
پس بجاست که با رعایت قانون اعتدال و فارغ از هرگونه چشم و همچشمی در این زمینه گام برداریم، چون زیاد خریدن اقلام خوراکی نه‌تنها باعث صرفه‌جویی نخواهد شد؛ بلکه در تمام تحقیقات علمی مشخص شده این گونه خریدها می‌تواند باعث مصرف بیشتر نیز باشد. بنابراین امروزه که به عنوان آخرین مرحله خرید قرار است راهی بازار شویم، بد نیست تا برنامه‌ای کامل و برای مدت معینی خرید کنیم، چون خرید برای کل ایام تعطیلات ممکن است صرفا هزینه اضافه را برای شما به همراه داشته باشد.
در این مرحله ابتدا خریدهای اصلی را انجام دهید و پس از آن به دیگر خریدها اقدام کنید، هرچند بهترین تصمیم این است که برای یک هفته اول ایام تعطیلات خرید کنید، چون ممکن است برای هفته بعد برنامه سفر داشته باشید و برخی از خریدهایتان دچار فساد شوند، چون حجم قابل توجهی خرید کرده‌اید، بخصوص در بخش میوه‌ها. البته درباره مواد خوراکی داخل یخچال هم توجه داشته باشید. براساس تحقیقات با توجه به فرهنگ خرید ما ایرانیان، حجم قابل توجهی از مواد خوراکی به دلیل انبوهی از خریدهای موجود یخچال و شلوغی بیش از حد آن فاسد شده و در نهایت دور ریخته می‌شوند.
تزئینات اصولی
عید از راه رسیده و بدون سفره هفت‌سین، حضورش تائید نخواهد شد، چون این سفره پهن می‌شود تا نوید رسیدن سال نو را به اهالی خانه بدهد، اما این سفره رنگارنگ که نه برای خوردن بلکه برای برکت پهن می‌شود، جزئی از هزینه‌های شب عید خانواده‌هاست، هرچند در گذشته فلسفه پهن شدن آن چیز دیگری بوده، اما امروزه ممکن است نمادی از تجمل شده باشد. به همین دلیل کافی است به این سفره همان نگاه سنتی را داشته باشیم. بدون تجملش سعی در لذت بردن از پهن کردن داشته باشیم، چون تهیه هریک از مواد داخلش را می‌توان با دلی خوش همراه دیگر اعضای خانواده فراهم کنیم که گل سر سبد آن تزئین سبزه است و در کنار آن تزئین تخم‌مرغ‌هایی با نقش و نگار است.
پس برای پذیرایی از ایام سال نو از هنری که نزد ایرانیان است، استفاده کنیم و به جای خرید مواد مصنوعی و ساخته شده از مواد موجود منزل برای تزئین آن استفاده کنیم تا جلوی افزایش هزینه‌های شب عید را بگیریم، چون بسیاری از لوازم تزئینی آماده این سفره نوستالژیک ما ایرانیان از چین وارد خاک کشورمان شده و خبری از شور و حال عید نوروز در آنها نیست.
دنیای مجازی عاملی برای صرفه‌جویی
با پهن شدن سفره هفت‌سین نوروز، بدون تردید کار تمام شده و بیشتر انتظار رسیدن سال تحویل برای تمام آنهایی که پای این سفره می‌نشینند، شیرین است، اما قبل از رسیدن سال نو و حتی قبل از اولین مرحله آمادگی برای رسیدن سال نو یعنی خارج شدن از منزل برای خرید، کمی هم به دنیایی پر از صفر سر بزنید، چون با توجه به راهکارهای ارایه شده این دنیا می‌تواند خدمات زیادی جهت مدیریت دخل و خرج و حتی خرید ما را به عهده بگیرد. پس حالا که اهمیت کنترل خرج خانه در ایام نوروز سوژه اصلی ما شده، بهتر است دوباره قبل از هر حرکتی و تنها پس از تعیین وقت آرایشگاه برای تک‌تک مراحل خرید سال نوی خود به دنبال فرصت‌های خرید مناسب یا همان تخفیف‌ها باشیم.
در این دنیا بدون تردید فرصت‌های خرید فراوان و البته مراکز خرید مناسبی نزدیک محل سکونت یا کارتان معرفی شده است که می‌توانید روی داشته‌های آن مراکز حساب کنید و خریدهای مناسبی برای سال نوی خود داشته باشید، هرچند بهترین تصمیم در این دنیای صفر و یکی این است که صرفا بیننده باشیم و سعی در انتخاب از دنیای واقعی داشته باشیم، چون در برخی موارد خرید از دنیای مجازی زیاد به صرفه نخواهد بود، اما انتخاب رایگان است.