کمتر از دو ماه یا شصت روز تا پایان یک سال دیگر از تقویم هجری شمسی در کشورمان باقی نمانده است. تعطیلات آخر سال یکی از مهمترین رویدادهای این تقویم و البته مهمترین زمان و به قول معروف پیک سفر در ایران باستانی ماست. در این زمان به یکباره جامعه ایران بار سفر می بندد و مسئولان و البته تمام ارگانهای خصوصی و غیر خصوصی در صنعت گردشگری کشورمان را با سیل خروشانی از تقاضای سفر مواجه می کند. هرچند بسیاری از سفرها برای بازگشت به خانه پدری در اقصی نقاط ایران است اما بازهم بسیاری از هموطنان ما به دنبال یافتن مقاصدی نوین برای گذراندن تعطیلات خود در این فصل هستند. به همین دلیل اکثر آنها از هم اکنون در جراید و البته دنیای مجازی به دنبال یافتن بهترین موقعیت سفر با مناسب ترین هزینه در داخل یا خارج از مرزهای کشورمان خواهند بود.
بدون تردید روزی نیست که یک پیامک تبلیغاتی ، تبلیغ در جراید یا هر نقطه دیگر توجه ما را در این زمینه به خود جلب نکرده باشد و با شعارهای بسیار دلربا برای دقایقی ذهنمان را با خود به مقصد پیشنهادی در آن آگهی نبرده باشد.
اما ، امسال با توجه به موضوعات اقتصادی و بالا و پایین شدن نرخ تورم این موضوع یعنی توجه به مقوله سفر در بین مسئولان و البته مسافران نوروزی کمی از سالهای گذشته داغتر شده است بطوری که مسئولان به دنبال پایین آوردن هزینه سفر در کشور و مسافران به دنبال یافتن مقاصد گردشگری مناسب با جیبشان هستند بنابراین هر دو گروه هدفی مشترک را دنبال می کنند اما انتخاب راه برای هرکدام بدون تردید سرنوشت ساز خواهد بود، اینجاست که باید مسئولان و دست اندرکاران سفر به نوعی برنامه ریزی کنند تا فرهنگ سفر کشورمان همسان با شرایط موجود تغییر کند و با تغییر فرهنگ سفر ایرانیان بتوانیم سفرهایمان را ارزان کنیم.
اگرچه سالهاست که دولت دست اندرکاران و متولیان سفر در کشورمان را در ستادی معروف به ستاد تسهیلات سفرهای نوروزی بسیج کرده تا این امکان را برای متقاضیان نوروزی فراهم کند اما امسال این ستاد هم باید بیشتر نسبت به مدیریت خود دقت کند تا به خوبی بتوانند این سیل تقاضای سفر در پایان سال را کنترل و بالاترین کیفیت خدمات را در اختیار متقاضیان قرار دهند. یکی از راهکارهای پیشنهادی دولتی ها برای کنترل هزینه سفر ارایه کارتی به نام سفرکارت بود تا علاوه بر ایجاد تسهیلات سفر برای مسافران ایرانی بتواند مدیریت تقاضا را نیز برای مسافران ایجاد کند اما متاسفانه هنوز به دلیل عدم تغییر فرهنگ سفر ما ایرانیان هنوز این کارت در جایگاه واقعی خود قرار نگرفته و از بسیاری از پتانسیل ها و توانمندیهای این طرح نتوانسته ایم استفاده بهینه برای ارزان شدن سفر مسافران و البته رونق اقتصادی دست اندرکاران سفر داشته باشیم که این موضوع خود گواهی بر فرهنگ سازی نوین در سفرهایمان خواهد بود.
افزایش قیمت بلیت هواپیماف اتوبوس و در نهایت افزایش هزینه اقامت از جمله مواردی است که هم مردم و هم مسئولان را امروزه به خود مشغول کرده و بدون تردید اگر راهکاریی برای معقول کردن هزینه سفر با توان مردم اندیشیده نشود ممکن است این موضوع پیامدهای ناخوشایند همچون پایین آمدن سطح کیفیت خدمات و تعطیلی برخی از موسسات گردشگری و البته اقامتی و در نهایت حذف سفر از سبد خانوار خواهد شد که به عقیده بسیاری از جامعه شناسان این اتفاق تاثیر ناگواری در نشاط جامعه خواهد داشت . بدون تردید سفر و گردشگری هرگز نباید از سبد هزینه های خانواده حذف شود تا علاوه بر حفظ شور و نشاط جامعه چرخه اقتصاد گردشگری ایران به عنوان هفتمین کشور پرجاذبه جهان به گردش در آید و زمینه اشتغال زیادی هم در کشور فراهم گردد.
طبق تصور نادرست قبلی و یا حتی کنونی ما سفرهای ارزان لزوما بی کیفیت نیست و ممکن است حتی گاهی در سطحی کاملا بالایی و با رعایت استاندارد خدمات مناسبی در اینگونه سفرها ارایه شود . اگرچه امسال بطور کلی سفرهای ارزان و ارزان سازی سفر موضوع سوء استفاده برخی از برگزار کنندگان تورهای مسافرتی قرار گرفته و با آگهی های خیره کننده و غیر قابل تصوری مشغول جلب مسافران نوروزی به خود هستند اما هنوز هم می توان از این قبیل سوء استفاده ها جلوگیری کرد و با تغییر نگرش سفر در ذهنمان سفری ارزان ولی با کیفیت را تجربه کنیم.
اگرچه نگاه به موضوع سفر هنوز در بین ما ایرانیان ترجمه ای متفاوت از جامعه بین المللی دارد و به اقامت در هتل های لوکس و استفاده از خطوط هواپیمایی خلاصه شده اما بدون تردید با توجه به تغییرات ارزی و البته نرخ تورم باید تغییراتی در آن یعنی نگرش ما به سفر حاصل شود تا در نهایت بتوانیم استاندارد سازی جدیدی در نظر مسافر و البته ارایه کنندگان خدمات سفر متناسب با شرایط کنونی ایجاد کنیم.
مدیریت سنتی صنعت گردشگری ایران هرچند هنوز خود را با این تغییرات هماهنگ نمی بیند، اما اگر مردم درخواست خدمات خود را با تعریفی جدید تغییر دهند بدون تردید این تقاضاهای نوین باعث حضور خدماتی متناسب در بازار سفر کشورمان خواهد شد و در نهایت باعث تغییر فرهنگ سفر و همه گیر شدن سفرهای ارزان می شود . این تغییر فرهنگ تعریف سفرهای ارزان را لزوما بی کیفیت معرفی نخواهد کرد بلکه با مدیریت تقاضا می تواند عرضه را نیز ترقی دهد و علاوه بر اقتصادی کردن سفر برای خانواده ها آن را استاندارد نیز بکند.
ایجاد مراکز اقامتی ارزان قیمت همچون هاستل ها یا کمپ های حاشیه شهرهای توریست پذیر طبق استانداردهای بین المللی، برقراری خطوط پروازی ارزان قیمت با قیمت های پایه و البته ترویج استفاده صحیح از کارتهای اعتباری سفر با روش های علمی و در نهایت بازرسی های مستمر از واحدهای ارایه دهنده خدمات سفر به مسافران می تواند از پیامدهای این تغییر تقاضا در بین مسافران ایرانی باشد. به گفته بسیاری از دست اندرکاران سفرهای ارزان قیمت که هم اکنون دستاویزی برای سودجویی و سوء استفاده از مسافران ایرانی شده با این روش می تواند زمینه اشتغال و البته رونق صنعت گردشگری کشورمان را حتی با شرایط موجود رقم بزند که موفقیتی به واقع بزرگ برای صنعت گردشگری نوپای ایران است.
به هر حال ایرانیان به روایت تاریخ همیشه مردمانی شاد و اهل سفر بوده اند که شاهد مثال آن گلگشت های یک روزه و پیکنیک های خانواده است که خود حاکی از ریشه دار بودن سفرهای ارزان قیمت گروهی در جامعه ما بوده بنابراین می توانیم با استناد به این روحیه و البته ایجاد شرایط مناسب و استاندارد در کشورمان می توانیم دوباره سفرهای ارزان قیمت را علمی و البته استاندارد در ایران رونق دهیم.
عزتی