برگزاری نمایشگاههای بین المللی گردشگری در چند دهه اخیر فکر بسیاری از کشورهای گردشگر پذیر را به خود مشغول کرده و فواید و اثرات مثبت آن در صنعت سبز گردشگری باعث شده تا بسیاری از کشورها در برگزاری اینگونه نمایشگاهها از یکدیگر سبقت بگیرند و البته از سوی دیگر تب تند شرکت در اینگونه نمایشگاهها نیز در سراسر این دهکده جهانی بالا گرفته و بسیاری از کشورها که قصد سرمایه گذاری کلان در صنعت گردشگری خود دارند را روانه این نمایشگاهها در جای جای این کره خاکی می کند.
هر سال یا هر هفته و هر فصل خبری از برگزاری یکی از این نمایشگاهها در گوشه و کنار دهکده جهانی را می خوانیم یا می بینیم که برخی از آنها بسیار مشهور هستندو بزرگ ولی برخی دیگر کوچک و محلی برگزار می شوند، یکی از آخرین نمایشگاههای بین المللی صنعت گردشگری و صنایع وابسته آن نمایشگاهی به نام ماتا MATTA در کشور گردشگرپذیر مالزی بوده که همین چند روز قبل یعنی 10 سپتامبر سال 2012 میلادی به کار خود پایان داد این نمایشگاه هر سال دوبار در این سرزمین سرسبز برپا می شود و هزاران شرکت و البته دهها هزار علاقمند سفر و گردشگری را از سراسر جهان به کوالالامپور می کشاند اینبار این نمایشگاه با حضور وزیر گردشگری مالزی و بسیاری از مسئولان دولتی وخصوصی کشورهای مختلف از جمله کشور ایران در مرکز تجاری پوترا افتتاح شد.
هرچند وزیر گردشگری مالزی هنگام بازدید از غرفه ایران بسیار هیجان زده بود و با ابراز خرسندی از حضور ایران در این نمایشگاه به جایگاه بسیار مناسب گردشگری ایران نزد مردمش اشاره کرد اما باید دید که آیا اینگونه اظهار نظرها و تصمیمات هیات ایرانی در جهت رشد و رونق این صنعت بسیار درآمدزا در کشورمان صورت گرفته یا فقط نسخه هایی تکراری و بدون حاصل بلند مدت است.
نمایشگاه ماتا 2012 در مالزی امسال از اهمیت ویژه ای برای کشورمان برخوردار بود که عبارتند از
1. نزدیکی زمان برگزاری این نمایشگاه با اتمام اجلاس سران کشورهای جنبش عدم تعهد در تهران :
همانطور که می دانیم حدود 60 کشور جهان در سطوح مختلف سیاسی ، اقتصادی و گردشگری طی برگزاری این اجلاس از ایران بازدید کردند و در این هنگام اکثر رسانه های جهانی و معتبر نیز به انعکاس اخبار مربوط به این اجلاس در سراسر جهان مشغول بودند بنابراین ذهن بسیاری از گردشگران و البته ماجراجویان دیگر نقاط جهان با نام ایران و توانایی های گردشگری آن بسیار آشنا بوده است
2. برگزاری این نمایشگاه در کشوری اسلامی: با توجه به پتانسیل بالای گردشگری بین کشورهای اسلامی از جمله ایران و اشتراکات آئینی آنها می توان این گونه نمایشگاهها را یکی از تاثیرگذار ترین نمایشگاهها برای توسعه گردشگری بین این کشورها دانست.
3. اما یکی از پر اهمیت ترین و البته بحث برانگیزترین ویژگی های این نمایشگاه برای ایران اعلام شرایط بسیار جالب برای حضور گردشگران مالایی در کشورمان توسط مسئولان ایرانی بود
بنابراین با توجه به این امتیازات باید دید که ایران چگونه از آنها به نفع خود استفاده کرد و آیا در تجمیع این فواید به نفع رونق اقتصادی کشور در زمینه گردشگری موفق عمل کرده یا خیر؟
ایران با حضور تعدادی از مقامات مرتبط با صنعت گردشگری از جمله منوچهر جهانیان ، معاون گردشگری کشورمان و سفیر ایران در کشور مالزی و البته تعدادی از آژانس های مسافرتی و هیات های گردشگری از استانهای تهران، اصفهان، شیراز، خراسان رضوی و کرمان و خطوط هواپیمایی ایران ایر که مجموعا 36 غرفه را در اختیار داشتند به این کارزار بین المللی در زمینه گردشگری گام نهاد.
شاید بتوان گفت که مقامات ایرانی با اعلام این خبر که روادید برای گردشگران مالایی که قصد سفر به ایران را دارند حذف شده سنگ تمام گذاشتند و بهترین نتیجه را از این نمایشگاه به دست آورند و با طعم خوش غذاهای ایرانی از آنهایی که علاقمند به ایران بودند پذیرایی کردند و به قول معروف گل کاشتند اما نکته جالب توجه این بود که در کنار این خبر بسیار خوش آیند برای خارجی ها و داخلی ها امتیاز ویژه دیگری نیز به گردشگران مالایی اعطا شد آن هم تخفیفی بین 30 تا 50 درصدی ایرلاین ایرانی حاضر در این نمایشگاه و البته مراکز اقامتی از تاریخ 15 آبان تا 27 اسفند امسال بود که بیشتر گردشگران و ماجراجویان مالایی را که قصد سفر به ایران را داشتند شوکه کرد.
ناگفته نماید که اعلام این خبر توسط مسئولان دولتی ایران آنچنان با اطمینان خاطر و بدون تردید به عنوان یک دستاورد بزرگ صورت گرفت که برای بسیاری از کارشناسان گردشگری در داخل ایران نیز جالب و البته شوک آور بود. هرچند این تخفیفات صرفا برای آن دسته از گردشگران مالایی لحاظ می شود که از طریق آژانس های مسافرتی و در قالب تورهای گردشگری وارد ایران می شوند اما بازهم اعلام این خبر اینقدر جالب توجه بوده که بسیاری را به خود مشغول کرده است.
لازم به یادآوری است که منوچهر جهانیان در این نمایشگاه اعلام کرده مالزی در کنار چین به عنوان یکی از بازارهای هدف جذب گردشگری برای ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار است هرچند این گفته جهانیان بیانگر این است که ایران و البته مسئولان گردشگری ایران برنامه های بلند مدتی برای جلب گردشگران خارجی را از این دو کشور تدوین کرده اند. که شاید در آینده نزدیک شاهد ارایه اینگونه تخفیف های شگفت انگیز برای جلب نظر گردشگران چینی در بازار هدف این کشور نیز از سوی مقامات گردشگری ایرانی باشیم که هم اکنون همه چیز به غیر از گردشگر به ایران صادر می کند.
اما آیا واقعا ارایه اینگونه تخفیف ها در نمایشگاههای گردشگری بین المللی، نسخه لازم و باید برای جلب گردشگران خارجی به ایران است؟ این سئوالی بود که ذهن بسیاری از کارشناسان گردشگری و حتی گردشگران را به خود مشغول کرده است.
به عقیده بسیاری از کارشناسان گردشگری بحث ارایه بسته های تخفیف را می توان به عنوان یکی از سیاست های تبلیغی بسیار مناسب برای جذب گردشگران در گوشه و کنار این دهکده جهانی دانست اما در اکثر مواقع این سیاست نمی تواند مفید واقع شود و بخصوص در مورد کشورهایی که در ابتدای راه جهانی شدن در صنعت سبز گردشگری هستند. این گروه می گویند: باید اینگونه سیاست ها بسیار محتاطانه اعمال شود تا نتیجه معکوس نداشته باشد.
این دست اندرکاران صنعت گردشگری بارها اینگونه ابراز عقیده کرده اند که تخفیفات ویژه ارایه شده در قالب پکیج های گردشگری همانند شمشیری دولبه برای صنعت گردشگری منطقه مورد نظر هستند که در صورت عدم کنترل تبعات آن می توانند خسارات جبران ناپذیری به صنعت گردشگری منطقه مورد نظر وارد کند. این کارشناسان اینگونه ابراز عقیده می کنند که نمی توان بازار صنعت گردشگری را با دیگر صنایع معمول در بازار مثل پوشاک یا اتومبیل مقایسه کرد ، این صنعت یعنی صنعت گردشگری دقیقا با سلیقه و علاقه انسان درگیر است و همین ارتباط مستقیم با سلیقه وعلاقه گردشگران است که برای ارایه اینگونه بسته خطرساز است چون هرچند که هزینه سفر برای بسیاری از گردشگران مهم است اما این امتیاز هرگز نمی تواند سلیقه آنها تغییر دهد بنابراین ممکن است که بسیاری از گردشگران بدون هیچ آگاهی از امکانات ایران بار سفر به این کشور باستانی را ببنند و به پشتوانه اینگونه تخفیفات وارد مرزهای ایران شوند اما با توجه به خدمات ارایه شده کاملا ناراضی از این تور به خانه بازگردند و ثبت خاطرات ناخوشایند خود در دنیای مجازی و البته بازگو کردن آن برای دیگران زمینه عدم موفقیت گردشگری ایران را پایه گذاری کنند و بطور کلی این خاطرات بد در این سفر برای آینده گردشگری ایران بسیار مضر خواهد بود.
از سوی دیگر حتی در بهترین شرایط و خوشبینانه ترین حالت این گروه از گردشگران مالایی بسیار شاد و خوشحال از سفرشان به ایران به خانه بازگردند و هزینه این سفر را در مقابل اینهمه شادی ناچیز پندارند و آن را به خاطر بسپارند هرگز حاضر نیستند برای تجربه این سفر شیرین بیش از قبل هزینه کنند و در توصیه های خود به دوستان و بستگان با همان هزینه قبلی انتظار سفر وبازدید از جاذبه های ایران را خواهند داشت بنابراین پاک کردن این خاطره شیرین اما ارزان از ذهن آنها که قیمت واقعی سفر به ایران را نپرداختند کاری بسیار دشوار و البته سرنوشت ساز خواهد بود.
پس به همین دلیل این گروه از گردشگران که با استفاده از این بسته های تخفیف وارد ایران شده اند هرگز به عنوان گردشگران وفادار به جاذبه های ایران شناخته نخواهند شد بلکه با استفاده از این امتیاز فقط یک بار وارد ایران شده اند که تمام شد. در صورتی که صنعت گردشگری ایران با ارایه اینگونه امتیازها قصد سرمایه گذاری و بهره برداری بلند مدت از این تبلیغ را در ذهن می پرورانده است. در صورتی که به عقیده محمد خالد هارون ، رئیس اتحادیه آژانس های مسافرتی مالزی بر این عقیده است که ایران از نظر جلب گردشگران مالایی بخصوص در زمینه گردشگری ورزشی امتیازات ویژه ای را دارد و می توان در این زمینه سرمایه گذاری های جالبی در زمینه تبادل گردشگر بین دو کشور انجام داد که یکی از آنها اعزام هیات های اسکی از مالزی به ایران است.
بنابراین ، به گفته بسیاری از دست اندرکاران و فعالان عرصه گردشگری این بهتر است که ایران به عنوان کشوری نوپا در صنعت گردشگری با ایجاد امتیازاتی جذاب اما با قیمت واقعی کاری کند که گردشگر هم برای سفر به ایران تشویق شود ، هم با هزینه واقعی سفر به ایران آشنا شود به عنوان مثال می توان با دریافت هزینه کامل اقامت از این گروه طی سفرشان به ایران یک شب رایگان یا یک گشت رایگان را برایشان تدارک دید یا اینکه اگر این گردشگران از ایرلاین های ایرانی استفاده کردند قیمت کامل را پرداخت کنند اما یک بلیت داخلی رایگان برای سفر داخل ایران نیز دریافت کنند . این نسخه امتحان عملی خود را در دوران بحران اقتصادی در قاره اروپا بسیار کارآمد بود بصورتی که بسیاری از کشورهای گردشگر پذیر معروف جهان هرگز حاضر به کاستن قیمت هزینه سفر به کشورشان نشدند تا این ذهنیت اشتباه را در ذهن گردشگران خود ایجاد نکنند.
به گفته بسیاری از این کارشناسان نسخه پیچیده شده برای ایران نوپا در صنعت گردشگری بسیار خطرناک است بلکه می توانست بسیار مفید تر از حال نسخه پیچیده شود. به هر حال با ارایه این گونه بسته ها بدون شک تعدادی از گردشگران مالایی را در آینده ای نزدیک و در این بازه زمانی یعنی از آبان ماه تا اواخر اسفندماه در ایران خواهیم دید که می توان گفت حاصل و دسترنج تلاش مسئولان دولتی و خصوصی در نمایشگاه 2012 ماتا بوده هرچند حضور این دسته از گردشگران مالایی باعث شادی و خوشحالی بسیاری از دست اندرکاران گردشگری خصوصی و دولتی ایران خواهد شد اما با این توضیحات و البته با توجه به دولبه بودن این تیغ که قابلیت ضربه زدن به بدنه نوپای صنعت گردشگری ایران را دارد چگونه می توان جلوی تصور غلط آنها از هزینه سفر به ایران باستانی را گرفت و آنها را با هزینه واقعی اینگونه سفرهای تفریحی و گردشگری ایران آشنا کرد تا در آینده شاهد تغییر مقصد گردشگری آنها نباشیم.