خورشید منبعی ناشناخته درایران
نویسنده: عماد عزتی
همه درباره انرژی غیرقابل تصور موجود در خورشید شنیده‌ایم و کمی‌هم درباره استفاده‌های آن برای تولید انرژی روی زمین می‌دانیم اما آیا واقعا تاکنون از خود پرسیده‌اید اهمیت استفاده از این انرژی در چیست و چگونه می‌تواند برای اقتصاد خانواده و البته کشور مفید واقع شود؟
براساس تحقیقاتی که انجام گرفته مشخص شده است انرژی خورشیدی در میان انسان حتی قبل از میلاد مسیح نیز شناخته شده بود و به کار گرفته می‌شده این درحالی است که هنوز براساس آمار و اطلاعات موجود علی‌رغم وجود پتانسیلی بسیار مناسب در کشورمان نسبت استفاده وتولید اینگونه انرژی در سبد انرژی موردنیاز کشور و خانواده بجز در مناطقی که واقعا دسترسی به دیگر انواع انرژی غیر ممکن است قابل توجه نبوده و تقریبا جایگاهی ندارد.
ایران پتانسیلی بالا در تولید برق خورشیدی
انرژی خورشیدی یکی از مهمترین و دردسترسی ترین منابع انرژی تجدید پذیر است بطوری که کشور ایران نیز در نواحی پرتابش کره زمین واقع است و مطالعات نشان می دهد استفاده از تجهیزات خورشیدی در ایران نه تنها اقتصادی و مناسب است بلکه از آن به عنوان امری بدهی یاد شده کرده‌اند.
به گفته متخصصان این فن ایران با وجود 300 روز آفتابی در بیش از دو سوم آن و متوسط تابش 5/5 – 5/4 کیلووات ساعت بر متر مربع در روز یکی از کشورهای با پتانسیل بالا در زمینه انرژی خورشیدی معرفی شده است.
این درحالی است که این گروه براساس داده‌های آماری از میزان تابش خورشید در نقاط مستعد کشورمان برآورد کرده‌اند اگر توان تولید برق را در ایران نزدیک به 91000 تراوات ساعت درنظر بگیریم با توجه به هزینه‌های احداث و نگهداری نیروگاه‌های مورد نیاز به استخراج این انرژی با بهره‌وری متوسط 14 درصد میتوان برق با قیمتی معادل 5 سنت (دلار آمریکا) برای بخش صنعتی تولیدکرد.
تخمین هزینه تولید برق با خورشید برای خانه
براساس اطلاعات موجود و البته آمارهای متوسطی که از هزینه‌های واردات پنل‌های خورشیدی به دست آورده‌ایم هر وات پنل در حال حاضر حدود 3۰۰۰ تومان پس از گمرک قیمت دارد از این رو یک سیستم مورد نیاز برای تولید ۵۰۰ وات مصرف متوسط خانگی، حدود ۱۰ میلیون تومان است.
بطور کلی براساس اطلاعات و داده‌های هواشناسی ایران هر متر مربع از سطحی که خورشید - در یک روز بدون ابر و الودگی - بر اون می تابد حدودا ۱۰۰۰ وات توان تابشی دریافت می کند. ( فراموش نکنیم این میزان در بخش‌هایی از کشورمان کاهش یا افزایش خواهد داشت). پنل های خورشیدی موجود در بازار تجاری، راندمان حدود ۱۲ تا ۱۷ درصد دارند و با توجه با اینکه تمامی سطح یک پنل خورشیدی شامل سیلیکون‌های دریافت انرژی نیست، هر متر مربع از این پنل ها حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ وات دریافت انرژی می توانند داشته باشند.
در مناطقی مثل تهران و اصفهان ضریب یک پنل سولار حدود یک ششم است به این معنا که یک پنل ۶ وات به طور متوسط در طول سال یک وات توان تولید می کند. نتیجتا برای خانه ای با مصرف متوسط ۵۰۰ وات نیاز به یک پنل ۳۰۰۰ واتی خواهد بود. هر وات پنل در حال حاضر حدود 3۰۰۰ تومان پس از گمرک قیمت پیدا می کند که برای ۳۰۰۰ وات این مقدار حدود 9 میلیون تومان خواهد بود.
سیستم مبدل الکترونیکی که این انرژی را از پنل دریافت و به شبکه تزریق می کند قیمتی حدود 2 میلیون تومان دارد و اگر سیستم پایه و سازه های مربوطه حدود 4 میلیون تومن قیمت داشته باشه، نهایتا حدود ۱5 میلیون تومان هزینه کلی خواهیم داشت. این درحالی است که هزینه‌های جانبی نیز باید برای آن درنظر گرفت.
برای محاسبه مصرف متوسط منزل خود بر حسب وات کافیه از فرمول زیر استفاده کنید:
(کیلو وات ساعت مصرفی تقسیم بر تعداد روز قبض تقسیم بر ۲۴) ضربدر ۱۰۰۰
به طور مثال اگر مصرف یک ماهه شما ۳۶۰ کیلو وات ساعت باشه مصرف متوسط شما (۳۶۰ تقسیم بر ۳۰ تقسیم بر ۲۴) ضربدر ۱۰۰۰= ۵۰۰ وات خواهد بود.
بازار چه می‌گوید؟
رضا محمودی یکی از فروشندگان تجهیزات خورشیدی در تهران به جام جم می‌گوید: مهمترین نکته که باعث عدم استقبال مردم از این نوع انرژی بوده ابتدا نبود فرهنگ مناسب در این زمینه است و پس از آن ارزان بودن انرژی در کشورمان حتی با افزایش قیمت‌های فعلی این درحالی است که درباره استفاده از این نوع انرژی‌ها هنوز دولت واقعا دست به کار نشده و اقدامات مناسبی انجام نداده است چون در برخی موارد احداث و استفاده از تجهیزات یاد شده نیازمند هزینه اولیه بسیار است که برای گروه کثیری از مردم اصلا امکان‌پذیر نیست.
این فروشنده تجهیزات تولید انرژی برق خورشیدی قیمت یک دستگاه کامل تولید انرژی برق خورشیدی با توان یک کیلوات 24 ساعته را برای سیستم متصل به شبکه را 12 میلیون تومان و هر کیلوات ساعت برق غیر متصل به شبکه یعنی مصارف خانگی را 20 میلیون تومان عنوان می‌کند که فعلا هیچ توجیح اقتصادی درآن نیست این درحالی است که متوسط قیمت دستگاه‌های آبگرمکن خورشیدی با حجم‌های مختلف را میتوان تا حدود 5/1 میلیون تومان درنظر داشت.
مهمترین مشکل برای همه‌گیر شدن این تجهیزات از نظر محمودی گران بودن تجهیزات و افزایش نرخ دلار است که متاسفانه عاملی برای جلوگیری از گسترش آن شده است به گفته این فعال صنفی اواخر دهه هشتاد شمسی و اوایل دهه نود را به عنوان بهترین دوران رونق استفاده از این تجهیزات می‌داند و می‌افزاید: با توجه به مشکل تحریم‌ها و البته افزایش نرخ ارز در ایران قیمت این تجهیزات به یکباره چندین برابر شد و همین موضوع عاملی برای به دست فراموشی سپرده شدن آنها در تولید برق یا انرژی گرمایی در میان بسیاری از خانواده بود.
پیش بینی تولید انرژی خورشیدی
آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرد: قرار گرفتن انرژی خورشیدی در راس منابع تولید برق جهان سامانه‌های فتوولتاییک می‌تواند بیش از 16 درصد برق جهان را تا سال 2050 تولید کند و سهم نیروگاه‌های حرارتی خورشیدی (STE) به بیش از 11 درصد برسد.
سامانه‌های فتوولتاییک می‌تواند بیش از 16 درصد برق جهان را تا سال 2050 تولید کند و سهم نیروگاه‌های حرارتی خورشیدی (STE) به بیش از 11 درصد برسد.
کاهش سریع هزینه سامانه‌های فتوولتاییک در سال‌های اخیر، افق‌های جدیدی را برای استفاده از انرژی خورشیدی به‌عنوان منبع اصلی تولید برق در سال‌های پیش رو باز کرده است.
با ساخت پنل‌های خورشیدی، فناوری انرژی‌های تجدیدپذیر رشد سریعی از سال 2000 داشته است اگرچه هم‌اکنون کمتر از یک درصد ظرفیت انرژی جهان را به‌خود اختصاص داده است.
براساس این گزارش، ممکن است توسعه سامانه‌های فتوولتاییک به‌وسیله چین هدایت و توسط آمریکا دنبال شود درحالی که توسعه سامانه‌های STE در آمریکا و آفریقا ، هند و خاورمیانه رشد داشته باشد.