عید سعید فطر در کشورهای اسلامی

عید سعید فطر در کشورهای اسلامی با رسوم گوناگون برگزار می شود. صرف نظر از اشتراکات کشورهای اسلامی در برگزاری این عید سعید، هر یک از کشورهای اسلامی به فراخور فرهنگی خاص، با جلوه های ویژه ای از آداب وسنن به استقبال این عید مشترک دینی می روند.

 نمازی به سپاس از توفیق الهی برای انقلاب درون، بوی خوراکی های مخصوص، ظواهر آراسته و مرتب، دید و بازدیدهای پی در پی و صدای شادی کودکان مسرور از دریافت عیدی بخشی از جلوه های آشکار و مشترک عید سعید فطر در کشورهای اسلامی هستند. روزی که نماز و شادی مشترک آن دل های مسلمانان را به یکدیگر نزدیک تر می کند، شادی سرشار از امید به آمرزش و رحمت پروردگار پس از یک ماه عبادت و مراقبت برای ترک محرمات.  مردم در کشورهای اسلامی جشن و سرور یکی از بزرگترین عیدهای دینی خود را با آدابی خاص برپا می کنند. برخی از این رسوم در کشورهای اسلامی عبارتند از:

ترکمن های ایران

در کشور ما در بین اقوام مختلف در روزهای پایانی ماه مبارک آداب و رسومی وجود دارد از جمله هموطنان ترکمن هستند که سه روز قبل از فرا رسیدن عید فطر به نظافت و خانه تکانی می‌پردازند که به کرگون (روز نظافت و خانه تکانی) مشهور است. روز بعد از کرگون، «وقین» نام دارد. قوقین از ریشه «قوق» یعنی (بو ) برگرفته شده است. در این روز نان‌های روغنی به نام «چاطوقی»، «پوستیق»، «بؤرک» و «بیشمه» پخته و میان همسایه‌ها و خویشاندان پخش می‌کنند.

عرب های خوزستان

عرب‌های خوزستان روز دوم قبل ازعید را «ام‌الوسخ» و یک روز مانده به عید را « ام‌الحلس» می‌نامند. ام‌الوسخ به معنای روز «چرکین» می‌باشد. در این روز مردم عرب به نظافت خانه‌های خود می‌پردازند، اجناس جدید برای منزل خرید می‌کنند و خانه را برای فرا‌رسیدن عید و اکرام مهمان تمیز و آماده می‌کنند. روز بعد از ام‌الوسخ را ام‌الحلس می‌نامند. ام‌الحلس نیز که نامی محلی و قدیمی می‌باشد به معنای روز نظافت و رسیدگی شخصی که در آن جوانان به ظاهر خود رسیدگی می‌کنند. البته واژه حلس دیگر کمتر به کار برده می شود و می‌توان گفت ام‌الحلس متضاد و نقطه مقابل ام‌الوسخ است. عرب‌ها برای خرید عید در روزهای پایانی ماه مبارک روانه بازار شده و از کوچک تا بزرگ آن‌ها لباس‌های جدید و نو می‌خرند.

در این روزها شاهد ازدحام زیادی در بازار شهر‌ها به خصوص اهواز هستیم. خرید‌های عید نیز جالب توجه است. به غیر از لباس‌های نو و لباس‌های محلی هم‌چون دشداشه، عگال، شیله (روسری) و عبا خرید‌های سنتی نیز در سبد خرید مردم مشاهده می‌شود. از جمله می‌توان به خرید عود، بخور و دله‌های قهوه که عرب‌ها برای پذیرایی و اکرام مهمانان خود و جوشاندن قهوه در آن استفاده می‌کنند، نام برد. نحوه پذیرایی و تعارف قهوه دارای آداب خاص و منظمی است. در شب عید و هنگام اعلام رؤیت هلال ماه مردم عرب طبق عادات خود در مساجد تکبیرگویان این عید را اعلام می‌کنند به طوری که صدای تکبیر فضای عرفانی خاصی را برای دقایقی در شهر‌ها به وجود می‌آورد. در این روز بچه‌ها در کوچه و پس کوچه‌ها به شادی و سرور می‌پردازند.

در روز عید فطر اگر کدورتی در میان بزرگان بوده گذشت کرده و آن را با روبوسی کنار می‌گذارند. در روز عید فطر بعد از به جا آوردن فرایض ماه مبارک رمضان و نماز عید از آداب و رسومی که اجرا می‌شود و هم چنان پا به جا مانده این است که افراد یک محله در ابتدا برای تبریک عید به خانه همسایه‌های عزادار محله خود می‌روند و برای آنان دعای سالی خوش و بی‌مصیبت می‌کنند. پس از آن نوبت به بزرگان محله می‌رسد. از جمله حرکات زیبایی که در روز عید شاهد آن هستیم باز بودن درب خانه‌ها می‌باشد که همسایه‌ها با شعارهای “یا الله” و “عیدکم مبارک یا اهل البیت” وارد خانه‌ها شده و جملات “عیدکم مبارک” و “ایامکم سعیده “ که ورد زبان کوچک و بزرگ و زن و مرد است را از آنان به گوش می‌رسد. در میان عشایر نیز مردم با “هوسه” و پایکوبی کوچه‌های محلات را طی می‌کنند و به سراغ بزرگ محله و قبیله رفته و در مضیف (مکان پذیرایی) گرد هم جمع می‌شوند. برخی در این مجلس به شعرسرایی می‌پردازند و ترنم شنیدن صدای شعرهای شعبی (شعرهایی با زبان گفتار) گوش‌ها را نوازش می‌دهد.

تمامی آداب و رسوم ذکر شده جزوی از فرهنگ، هویت و باورهای این بخش از مردم کشور است. وجود این آیین‌ها و عدم استحاله آنها نشان دهنده فرهنگ و هویتی ریشه‌دار در میان آنان است.

اندونزی

ماه مبارک رمضان در کشور اندونزی با برگزاری مراسمی به نام «حلال به حلال» به معنی روز مصالحه و آشتی در مساجد همراه است. در شب عید فطر نیز مسلمانان اندونزی به کوچه و خیابان‏ها می‌روند و ندای الله اکبر را سر می‏دهند و با زدن طبل و نواختن موسیقی عید فطر را به یکدیگر تبریک می‏گویند.

در مالزی عید فطر را بیشتر به نام‌های «هری‌رایا» و یا «عیدالفطری» می‌خوانند. هری‌رایا در لغت به معنی «روز جشن» است. در فرهنگ مالزی شب بیست‌وهفتم ماه رمضان «توجوه لیکور» خوانده می‌شود که به معنی عدد بیست و هفت است. در طی این شب‌ها مردم این کشور با روشن کردن شمع‌ها و چراغ‌های نفتی که پلیته نامیده می‌شود در جلوی خانه‌ها و آذین‌بندی و چراغانی کردن خیابان‌ها به استقبال عید فطر می‌روند.

حوزه خلیج فارس

عید سعید فطر در کشو‌های حوزه خلیج فارس نیز از رنگ و بوی خاصی برخوردار است و مسلمانان مقیم امارات نیز هر یک به شیوه خاص کشور خود عید فطر را جشن می‌گیرند.

در این کشو‌رها روز عید فطر درب‌های کاخ برای دیدار از پادشاه یا امیر آن سرزمین باز است.عید فطر از بزرگترین ‌اعیاد مردم امارات عربی متحده و دیگر ساکنان مسلمان این کشور محسوب می‌شود. عید فطر در امارات عربی متحده سه روز تعطیل است و معمولا یک روز قبل از فرارسیدن عید نیز تعطیل هستند.

شهروندان اماراتی در آخرین روزهای ماه مبارک رمضان با خرید لباس نو و تغییر برخی از لوازم منزل به استقبال عید سعید فطر می‌روند. بر اساس یک سنت دیرینه مردم امارات عید را در کنار اعضای خانواده، دوستان و دیگر مسلمانان با شکرگزاری به درگاه خداوند سپری می‌کنند.

مسلمانان اماراتی در روز نخست عید فطر بعد از خوردن خرما و برخی شیرینی های سنتی لباس‌های نوی خود را پوشیده و به مسجد می‌روند تا نماز عید فطر را اقامه کنند. برگزاری جشن‌های مختلف در منازل و مکان‌های مختلف به همراه اعضای خانواده، فامیل و دوستان و چراغانی این مکان‌ها از دیگر سنت‌های مسلمانان پس از یک ماه روزه داری است. بازی‌های دسته جمعی، نقاشی با حنا بر روی دست و داستان‌سرایی از دیگر مراسم‌هایی است که در امارات عربی متحده در ایام عید فطر برگزار می‌شود.

پس از بازگشت از نماز افراد کوچک‌تر به خانه بزرگترهای خود می‌روند تا عید را به یکدیگر تبریک بگویند.

زنان از یک هفته قبل خانه تکانی منزل را آغاز می کنند. دختران و زنان دستان و پاهای خود را با نقوش خاصی حنا می بندند و پدران و همسران برای اعضای خانواده خود لباس نو می خرند. به دلیل شگون روزهای عید، لباسهای مخصوص عروس و دامادها در روزهای عید خریداری می شود. به مناسبت روزهای عید، شیرینیهای مخصوص محلی با نام های«لقیمات» و «بلالیط» پخته می شود. در این روز مردم به دید و بازدید می روند و با میوه و شیرینی، خرما، قهوه و چای از یکدیگر پذیرایی می کنند.

مصر

در مصر نیز آداب و رسوم جالبی وجود دارد. مسلمانان مصر مانند دیگر مسلمانان جهان عید سعید فطر را گرامی می‌دارند.  با نزدیک شدن به روزهای عید فطر، فانوسهای رمضان کم کم در خیابانهای قاهره روشن می شود و پاساژها و لباس فروشی ها برای خرید لباسهای عید شلوغ می شود. آداب و رسوم مردم مصر از دیگر کشورها متفاوت است. به مناسبت عید فطر، سرودهای مذهبی خوانده می شود و از بلندگوهای مساجد صدای الله اکبر شنیده می شود تا مردم را برای برپایی نماز عید فطر در میدانهای بزرگ مساجد جامعه به دور هم جمع کنند. مصری ها برای جدا شدن این روز از عید قربان، به عید فطر، عید صغیر«کوچک» و به عید قربان، عید کبیر«بزرگ» می گویند. از دیگر نشانه های عید پخت نان و کیک است که بیشتر آنها از شیر درست می شود.

آن‌ها یک هفته قبل از فرا رسیدن عید فطر به استقبال این روز رفته و مراسم خاصی که برگرفته از میراث گذشتگان آنها است و با گذشت زمان نیز آن را حفظ کرده‌اند برگزار می‌کنند. جالب‌تر آن‌ که شب عید فطر مصری‌ها آوازهای خاصی که یکی از آن‌ها « این شب عید» است را می‌خوانند.

بطور کلی خواندن سرودها و آوازهای گروهی در این ایام به همراه برخی از آداب و رسوم ، از زمان فراعنه سرچشمه گرفته است و اینک با گذشت قرنها همچنان آن را حفظ کرده و در عید فطر برگزار می کنند.

در این کشور، خانواده‌ها در خیابان‌ها و سواحل نیل گرد هم می‌آیند تا عید فطر را جشن بگیرند. آنها بر روی قایق‌های تفریحی مملو از جمعیت رود نیل که با چراغ های رنگارنگ آذین بندی می‌شود، با موسیقی سنتی مصر می‌رقصند و بچه‌ها در خیابان ها به آتش بازی مشغول می شوند. مسلمانان مصری در عید سعید فطر برای کودکان خود لباس و کفش می خرند و حتی جوانان نیز به خرید لباس نوی عید می پردازند.

زنان و دختران مصری یک روز قبل از فرارسیدن عید فطر شیرینی های خاص این روز را تهیه می کنند و هنگامی که به عید دیدنی می روند، آن را به دیگران و همسایگان هدیه می دهند و یا شب عید فطر به همراه گوشت، میوه، سبزی و شیرینی به خانواده های نیازمند می دهند تا آنها نیز این روز را به شادی و شعف سپری کنند.

مصریها پس از اینکه نماز عید فطر را برپا کردند و لباس نوی عید پوشیدند، بر اساس تعالیم دینی به دیدار دوستان و نزدیکان خود می روند و فرارسیدن عید فطر را به یکدیگر تبریک و تهنیت می گویند و طی این دیدار دوستان خود را برای یک وعده غذایی دعوت می کنند . سپس به دیدار اموات در قبرستان می روند و برای آنها دعا می خوانند.

شادی و شعف کودکان در این ایام بسیار زیاد است، آنها لباسهای رنگی خود را می پوشند و از صبح بسیار زود به خیابانهای محل خود در شهر یا روستا می آیند تا همراه خانواده های خود به باغها و بوستانها بیایند و یک روز عید و یا بیشتر را در این اماکن سرسبز سپری کنند. بیشتر مصریها در شهرهای ساحلی اسکندریه به تفریح می پردازند و غمهای خود را فراموش می کنند.برگزاری مراسم عروسی در این روز بسیار شایع است.

در این ایام بازیهای مختلف چون بازی و آتش بازی بسیار رایج است و همه در آن شرکت می کنند . برگزاری مسابقه و جشنواره های ورزشی از سوی جوانان در این روز به اوج خود می رسد و همه افراد سعی می کنند که این روز را به بهترین نحو سپری کنند.

عید «شکر» در ترکیه

عید سعید فطر یکی از اعیاد مهم در ترکیه است که به سبب حلاوت و شیرینی آن به «شکر بایرامی» (عید شکر) معروف است. در عید فطر زیارت اهل قبور، پوشیدن لباس‌های نو، دید و بازدید خویشان و دوستان و آشنایان مرسوم است. نماز عید فطر نیز با شکوه تمام و با حضور برخی سران سیاسی و دولتی ترکیه در مساجد محل در سراسر کشور برگزار می‌شود.

چند روز مانده به عید فطر خانه تکانی‌ها و پخت و پز شیرینی جات مخصوص عید در منازل شروع می‌شود و خریدهای عید به ویژه تهیه لباس‌های نو برای کودکان که از ویژگی‌های اعیاد بزرگ است، شور و شعف وصف ناپذیری را در مردم ترکیه ایجاد می‌کند. شیرینی چنان نقش مهمی در روزهای خوش مردم ترکیه دارد که این واژه در ادبیات آنان نیز به گونه ای محسوس وارد شده است. کسانی که به دید و بازدید عید می‌روند شیرینی، شکلات و راحت الحلقوم که ترک ها آن را با گونه‌هایی بسیار متنوع تهیه می‌کنند و به همین علت یکی از اقلام صادراتی این کشور نیز همین راحت الحلقوم هاست، هدیه می‌برند.

کودکان نیز به مانند کودکان دیگر کشورها با هیجان به انتظار پوشیدن لباسهای نو و گرفتن عیدی از بزرگترها می‌نشینند. بازار خرید پوشاک نیز در این ایام مملو از مردمی می‌شود که می‌خواهند برای خود و فرزندان خود لباس های نو بخرند. مسلمانان ترکیه بعد از یک ماه روزه داری، ایام عید سعید فطر را با برگزاری نماز عید در مساجد آغاز می‌کنند. آنان پس از اقامه نماز، با یکدیگر روبوسی کرده و عید را تبریک می‌گویند و سپس با خرید گل و شیرینی راهی منازل خود می‌شوند تا آداب عید را به جا آورند.

در نخستین روز عید کوچکترها به دست بوس بزرگترها می‌روند و کودکان نیز از بزرگترها طلب عیدی می‌کنند. روزهای دوم و سوم نیز غالبا به دید و بازید اقوام و فامیل از یکدیگر و رفت و آمد میان همسایگان اختصاص پیدا می‌کند. برخی از مردم نیز که در شهرهایی جدا از خانواده خود بسر می‌برند سعی می‌کنند در این ایام به شهرهای زادگاه و به نزد نزدیکان خود بروند.

نماز عید فطر از باشکوه ترین آیین های عبادی در ترکیه بشمار می‌رود، در صبح روز عید مردان این کشور با حضور در مساجد نماز عید فطر را برپا داشته و بعد از آن به منزل باز می‌گردند و بعد از صرف صبحانه مراسم عید دیدنی در منزل را انجام می‌دهند. طبق رسم دیرینه بوسیدن دست بزرگترها در ترکیه عادت است و در منازل نیز رییس خانواده در کناری ایستاده و افراد خانواده بعد از بوسیدن دست وی به صف می‌ایستند و کوچکترها به ترتیب دست بزرگترها را می‌بوسند. بعد از صرف صبحانه اگر فردی در خانواده در ماههای نزدیک فوت کرده باشد، در اول وقت به سر قبر وی رفته و بعد از خواندن فاتحه و ادای احترام به متوفی بازدید از منازل بزرگترها و بیماران آغاز می‌شود. پذیرایی در منازل نیز شامل شکلات، باقلوای ترکی، قهوه ترکی یا چای است. بانوان از روزها قبل تدارک غذاهای مختلفی را نیز می‌بینند و میهمانانی که به هنگام ظهر یا شب برای عید دیدنی به منزلی می‌روند با انواع غذاهای سرد و گرم که در بین آنها دلمه برگ جای ویژه ای دارد مورد استقبال قرار می‌گیرند.

عید فطر و تعطیلات یک هفته‌ای دانشگاه‌های مالزی

در مالزی، عید فطر بیشتر به نام‌های هری رایا و یا عیدالفطری خوانده می‌شود. هری رایا در لغت به معنی «روز جشن» است؛ و برای اشاره به عیدهای اسلامی چون عید فطر و عید قربان به کار می‌رود.

با اینکه حدود 40% مردم مالزی را غیر مسلمانان تشکیل می دهند، اما در این کشور از روزهای اول ماه مبارک رمضان شروع به ریسه زدن و چراغانی کردن و تزیین کوچه و خیابان ها برای پیشواز عید فطر می کنند. این کشور یکی از معدود کشورهایی است که کل ماه مبارک رمضان را به جشن گرفتن و پخش کردن موسیقی از مساجد و نواختن بر طبل می پردازند. در این روز اکثر غذاهای مردم مالزی از مرغ تهیه می شود و خوردن ماهی را در این روز ممنوع می دانند.

معمولاً در شب پیش از عید فطر، خانواده‌های مالایی، به ویژه زنان خانه دار به تهیه غذاها و شیرینی‌های سنتی مخصوص این عید می‌پردازند.

در طول عید فطر، مرسوم است که مالایی‌ها لباس‌های سنتی و محلی را می‌پوشند؛ لباس سنتی مردان باجوملایو و لباس سنتی زنان باجوکورونگ یا باجوکبایا خوانده می‌شود. همچنین در بین مردان و زنان مسلمان مالزی مرسوم است که شال‌های سنتی موسوم به سونگت را در روزهای عید فطر بر شانه‌های خود بیندازند.

مسلمانان مالزی عموماً در روز و پس از طلوع آفتاب، در نماز عید فطر شرکت می‌کنند؛ پس از نماز زیارت اهل قبور مرسوم است. در زمان زیارت قبور، سوره یس از قرآن را می خوانند و برای آرامش روح مردگان دعا می‌کنند.

در ایام عید فطر، دانشگاه‌ها و مدارس مالزی یک هفته تعطیل است، هرچند ادارات و موسسات دولتی تنها دو روز تعطیل هستند. سابقاً تعطیلی عید فطر، دو هفته بود؛ که به دلیل بعضی مخالفت‌ها به یک هفته کاهش داده شد.

عربستان

در عربستان سعودی، مردم خانه‌های خود را آذین بندی کرده و به تدارک غذاهای مجلل برای دوستان و خانواده‌هایشان مشغول می‌شوند.

برۀ کباب شده به همراه پلو و سبزیجات، غذای سنتی چنین روزی است. در ریاض، پایتخت عربستان، دولت مراسم جشنی تدارک می بینند که با نماز عید آغاز شده و با هفت نمایش آتش بازی مجزا، کنسرت، اجرای تئاتر، شعرخوانی، رژه، و برنامه‌های ویژۀ زنان ادامه پیدا می‌کند.

در مناطق فلسطینی، بازار قدیمی شهر غزه مملو می‌شود از فروشندگان خیابانی و خانواده‌هایی که از آنان لباس‌های نو، میوه و ماهی نمک سود شده خریداری می‌کنند.

آداب و رسوم مردم یمن در عید سعید فطر

در یمن مسلمانان به انتظار رؤیت هلال ماه در مساجد می مانند، با حلول ماه مبارک رمضان به یکدگر تبریک و تهنیت می گویند، سپس از گلدسته های مساجد، رادیو و تلویزیون صدای اذان برمی خیزد و آغاز ماه رمضان را جشن می گیرند و مردان به مساجد رفته و سرودهای دینی را که از ماهها پیش آماده کرده بودند، از طریق بلندگوهای مساجد می خوانند .

زنان در این ایام غذاهای خاص ماه رمضان را تهیه کنند و در رقابتی سالم با یکدیگر غذاهای مختلف را تهیه می کنند . بسیاری از آنها قبل از آغاز ماه مبارک رمضان به نظافت خانه ها و تمیز کردن آن می پردازند و برای اینکه مایحتاج ایام رمضان را تهیه کنند، به بازارها می روند و سعی در ایجاد جوی روحانی دارند. در بسیاری از روستاها مردم خانه های خود را با گچ و حنا که از مناطق خاصی در کوههای یمن استخراج کرده اند، رنگ می زنند و محله خود را به سبک سنتی می آرایند. سفره های رمضان در این ایام از غذاها و نوشیدنیهای زیادی برخوردار است، آنها بهترین غذا را برای افطار آماده می کنند.

مسلمانان یمن با خرما، آب یا قهوه افطار می کنند، بعد برای ادای نماز به مساجد می روند و سپس به منزل آمده و غذاها می خورند. می توان گفت سفره های افطاری جایگاه خاص و پیشرفته ای میان سفره های دیگر در کشورهای عربی دارد، عموما سفره های آنها خالی از شفوت که از نان خاص و ماست تهیه شده و از شربه که از گندم با شیر و شکر یا گوشت ساخته شده است، نیست. اما غذاهای دیگری چون کبسه، سلته، عصیده، سوسی از بهترین غذای یمنیها به شمار می رود. شیرینیهای این ایام از اهمیت به سزایی برخوردار است که طی یکسری فعالیتهای تجاری از هند به یمن آمده که معروفترین آنها بنت صحن، روائی، کنافه، عوامه، قطائف، شعوبیه، بسبوسه و حتی باقلوا است.

در روزهای ماه رمضان تقریبا خیابانها و بازارها خالی است و شبها تمام بازارها باز است و تجارت در آنها صورت می گیرد و این مسئله منجر به ازدحام شدید در بازارها و خیابانها می شود. در این زمان بسیاری از رستورانها باز هستند و میزهای خود را با انواع حلواها آراسته کرده اند و از مسلمانان پذیرایی می کنند.

زمان کار کارمندان یمنی از ساعت 10 صبح تا 15 عصر است و ساعت کارهای غیر اداری نیز از ساعت 21 تا 1 بامداد است که به نظر می رسد در این ساعات شب فعالیت بیشتر از روز است، به طوری که این ایام فرصتی برای مرخصی کارمندان به شمار می رود تا با داشتن کار کم با خانواده های خود به سفر بروند.

کودکان بی صبرانه منتظر فرا رسیدن ماه رمضان هستند تا مانند بزرگان روزه بگیرند . بسیاری از آنها در مقابل نزدیکان وانمود می کنند که روزه هستند اما مخفیانه می خورند چون توانایی روزه گرفتن ندارند تنها تظاهر به روزه داری می کنند. در این ایام شبکه های مختلف برنامه های خاصی برای کودکان اعم از مسابقات دینی، فرهنگی و علمی و سریال و فیلم نمایش می دهند.

مناسبتهای اجتماعی چون برگزاری جشن عروسی و دیگر جشنها در این ایام ممنوع است، چرا که این ماه، ماه توبه و استغفار است و جشنها زمانی برای لهو و لعب به شمار می روند. مسلمانان بیشتر وقت خود را به تلاوت قرآن و خواندن کتابهای حدیث و فقه می گذرانند، به طوری که فعالیتهای ورزشی و فرهنگی در ماه رمضان در یمن کاهش چشمگیری پیدا می کند، آنها سعی می کنند به جای هر کاری، فعالیتهای خیرخواهانه داشته باشند .

کنار گذاشتن اختلافات و بخشیدن یکدیگر از اموری است که در این ایام بسیار زیاد است، زیرا مسلمانان سعی می کنند تا روحانیت این ماه را حفظ کنند، مسلمانان یمن آرزو می کنند که ای کاش همه سال ماه رمضان بود تا مردم با برادری و الفت در کنار یکدیگر زندگی می کردند.

با وجودی که شبکه های مختلف مسلمانان را برای سحری از خواب بیدار می کند، اما وجود سحرگو پدیده ای است که با فرا رسیدن ماه رمضان دیده می شود. مسلمانان سحری را نیز با همسایه ها و نزدیکان خود می خورند، در سحری از غذاهای خاصی چون فول با آب میوه می خورند.

با پایان رسیدن ماه رمضان اندوه و حزن تمام وجود آنها را فرا می گیرد که از ماه رحمت و مغفرت خداحافظی می کنند و گاهی با خواندن شعرهایی احساس خود را ابراز می کنند. اما با فرا رسیدن عید سعید فطر آنها به استقبال این روز می روند، بهترین لباس خود را می پوشند و با شیرینی به دیدن خانواده، دوستان و نزدیکان خودمی روند و به یکدیگر به ویژه کودکان هدیه می دهند.

مردم یمن نیز به آداب و رسوم خاص خود پایبندند و از انواع مختلف شیرینی های محلی خود می خورند. برعکس دیگر کشورها مردم یمن در روز عید فطر به طیبعت می روند و و در این روز از طبیعت بکر لذت می برند و لباسهای نو می خرند و می پوشند. زنان یمنی جزء معدود زنانی هستند که در طبخ گوشت و کبابی کردن آن مشهورند. مردان با چوب درختان برایشان وسایل کباب کردن گوشت را آماده می کنند. این نوع غذا در مهمانی ها و مراسم درست می شود.

عید فطر در عراق

یکی از چیزهایی که عید فطر را در عراق از دیگر کشورهای اسلامی متمایز می کند، پخت شیرینی«کلیجه» به صورت دسته جمعی است. برای پخت این شیرینی اعضای خانواده دور هم جمع شده و شیرینی می پزند. این شیرینی با ترکیبی از آرد، روغن، شکر مخلوط با خشکبار، خرما و کنجد تهیه می شود. پس از آن در قالبهای کوچک و بزرگ ریخته و مادر خانه آنها را در داخل فر قرار می دهد. در روز عید مردم که برای عید و بازدید به خانه های هم می روند، این شیرینی را به مناسبت آنکه فصل سرما باشد یا گرما با نوشیدنی گرم یا سرد میل می کنند. مردم عراق درجنوب بصره، بر اساس عادت قدیمی در کوچه ها و محله های خود برای ایجاد مهر و محبت جمع شده و غذای مخصوص«المطبک» را که از گوشت و برنج درست شده با هم می خورند. این آداب و رسوم را از آبا و اجداد خود به ارث برده اند و در ایام عید فطر و عید قربان از این غذا استفاده می کنند. این آداب و رسوم، رسم کشورهای جزیره عربی، نجد و حجاز بوده است و در عربستان و کویت همچنان ادامه دارد.

عید فطر در اردن

زنان خانه دار اردنی، از جمله زنانی هستند که آداب و رسوم در کشورهای خود را از قذیم الایام فراموش نکرده و به آن پایبندند و نسل به نسل آداب پخت کیک و شیرینی مخصوص عید را به فرزندان خود منتقل می کنند. زنان اردنی با وجود شیرینی ها جدید، همچنان شیرینی های سنتی خود با نام«الهیطلیه» و«اللزاقیات» را می پزند. در روز عید فطر مردم به دید و بازدید یکدیگر می روند و از این شیرینی ها تناول می کنند. مردم اردن با پایبندی به آداب و رسوم خود مهر و محبت را در خانه هایشان تقسیم می کنند.

عید فطر در سوریه

مردم سوریه در ساعات اولیه روز عید نماز خود را در مسجد جامع اموی و یا دیگر مساجد برپا می کنند و پس از آن به زیارت اهل قبور رفته و بر سر مزار اموات خود، قرآن تلاوت می کنند. مردم سوریه به ویژه در روستاها طبق آداب و رسوم خود اقوام و خانواده ها به دور هم بر سر یک سفره که مملو از غذاها، خواراکی ها و شیرینی های محلی است، جمع می شوند. این شیرینی ها شامل«المزالیقات، الملیحی، قطایف و فطایر» می شود. در شهرها و استانهای سوریه،مرردم علاوه بر شیرینی ها از کیکها م نوشیدنی هایی لذت می برند که به مدت طولانی آن را تناول نکرده بودند که شامل السندوات، القشه، المحاشی و الکبب می شود. دمشقی ها مثلی دارند که می گویند دهه اول ماه مبارک رمضان«للمرق»، دهه دوم« للخرق» و دهه سوم«لصر الورق» است و به این معنی است که دهه اول به آبگوشت خوری، دوم خریدن لباس و دهه سوم به خوردن شیرینی جات اختصاص دارد.

عید فطر در تونس

عید فطر با حلوی آغاز می شود. این نام شیرینی ای است که مردم از اجداد خود از صد سال پیش یاد گرفته و به یکدیگر یاد داده اند. به مناسبت عید زنان تونسی شیرینی هایی با نامهای« المقروض، الغریبه، الباقلاوه، المحشی و الصمصه» درست می کنند.بسیاری تونسی ها در این روز، طبقهای شیرینی خود را با یکدیگر مبادله می کنند و هنگام مهمانی رفتن از شیرینی های یکدیگر تناول می کنند. اهالی روستای صفاقس، در این روز بر اساس آداب و رسوم خود ماهی شور درست می کنند و در روز اول عید می خورند. تونسی ها عید فطر را عید صغیر می نامند به دلیل اینکه اعتقاد دارند این برای کودکان است، زیرا بزرگترهابرایشان لباسهای عید، کفش و اسباب بازی می خرند و به آنها عیدی می دهند.

عید فطر در لیبی

مردم لیبی در روز عید، لباسهای سنتی خود را می پوشند و با همان لباسهای سنتی خود به مساجد و به دید و بازدید اقوام خود می روند. در روز عید مردم شیرینی های « البقلاوه، المقروض و الغریبه» می پزند و آب انار و آبمیوه های دیگر می نوشند.

عید فطر در سودان

مردم سودان در نیمه ماه مبارک رمضان با خانه تکانی کردن خود را برای عید آماد می کنند. زنان در خانه انواع کیک و شیرینی های محلی را می پزند و بعد از نماز عید به مساجد برده و به میان مردم و افراد کهنسال و کودکان تعارف می کنند. بعد از نماز عید فطر مردم به دیدن بیماران و افراد کهنسال می روند. ساعتهای اول عید به دید و بازدید اقوام و همسایگان اختصاص دارد. بعد از ظهر روز عید بعد از نماز ظهر و خوردن ناهار، مردم بر سر مزار اموات خود می روند.

عید فطر در عمان

عید سعید فطر در کشورهای حوزه ی خلیج فارس نیز از رنگ و بوی خاصی برخوردار است. در این کشورها، روز عید فطر درهای کاخ برای دیدار از پادشاه یا امیر آن سرزمین باز است. مردان این مناطق پس از اقامه ی نماز با یکدیگر رو بوسی می کنند. مراسم رو بوسی در این کشورها سنت خاصی دارد

در این روز تمام افراد خانواده بهترین لباسهای خود را بر تن میکنند و در نماز عید شرکت مینمایند. قبل از نماز، موذنین با خواندن اذان، پایان ماه رمضان را اعلام کرده و مردم را به نماز دعوت میکنند.

مراسم عید فطر در افغانستان

در افغانستان عید سعید فطر بسیار جدی گرفته می شود و به این مناسبت سه روزتعطیل رسمی است. در شهرها، شیعیان و سنیها مراسم عید فطر را مانند یکدیگر برگزار می کنند، ولی مراسم شیعیان روستایی اندکی متفاوت است. در شهرهای افغانستان، شب عید کودکان و نوجوانان دستهای خود را حنا می بندند و صبح روز عید، همه اعضای خانواده استحمام کرده، لباسهای جدیدی که در روزهای پیش خریداری کرده اند، می پوشند و خود را برای عبادات و دید و بازدیدهای عید آماده می کنند. صبح هنگام، پس از طلوع خورشید بسیاری از مردان و شماری از زنان برای برگزاری نماز عید به مساجد می روند و پس از ادای نماز به خانه های خود بازگشته، در کنار اعضای خانواده با صرف صبحانه، افطار می کنند. اعضای خانواده عید را به همدیگر تبریک می گویند و کودکان از بزرگترهای خانواده، به ویژه پدربزرگ، مادربزرگ، پدر و مادر عیدی دریافت می کنند.

دراین سه روز، همه همسایه ها برای دید و بازدید به خانه های یکدیگر می روند. اقوام و خویشان نیز از راه های دور و نزدیک به خانه های یکدیگر رفت و آمد کرده، عید را به هم تبریک می گویند. دید و بازدید ها به گونه ای است که وقتی کسی به خانه دیگری رفت، دیگری نیز باید به خانه او برود و اگر چنین نکند عمل او بی احترامی به شخص مقابل پنداشته خواهد شد. تنها کسانی که از موقعیت اجتماعی بسیار بالایی برخوردارند – مانند علمای طراز اول، افراد بزرگ و مسن خانواده – به خانه های دیگران نمی روند و تنها از میهمانان پذیرایی می کنند. البته این گونه افراد نیز به خانه های افراد هم سطح و هم شأن خود می روند. دراین روزها، پذیرایی بسیار ساده است و مهمانان معمولاً برای صرف ناهار و شام در خانه های یکدیگر نمی مانند. میزبان نیز با چای، شیرینی و خشکبار که داخل ظرفهایی در یک سفره چیده شده، از میهمانان پذیرایی می کند. مهمانیهای روز عید بسیار کوتاه است؛ زیرا میهمانان از سویی باید جا را برای مهمانان دیگرباز کنند و از سوی دیگر، خود باید به چند خانه دیگر سر بزنند.

در روستاها مراسم عید سعید فطر با کمی تفاوت برگزار می شود که البته در مناطق مختلف با هم متفاوت است. در برخی مناطق، مراسم عید دسته جمعی و با مشارکت همه همسایه ها برگزار می شود. بدین ترتیب که خانمهای همسایه مقداری آرد، روغن و دیگر مواد مورد نیاز را به منزل بزرگترین و محترم ترین عضو دِه برده، غذا را در آنجا به طور مشترک تهیه می کنند. سپس یا همه اهالی ده به آن خانه می روند و غذا را با هم صرف می کنند (چنان که در مناطقی مانند جاغوری رسم است) یا غذا را تقسیم می کنند و به همه خانه ها به اندازه نیازشان می فرستند (چنان که در مناطق مرکزی رواج دارد).در برخی دیگر از مناطق، هر یک از خانواده هابه تنهایی برای عید آماده می شوند و روز عید، همین که نماز عید را اقامه کردند، زنان به خانه های خود رفته، همه مردان به صورت دسته جمعی به خانه های یکدیگر می روند.

در برخی مناطق، از نزدیک ترین منزل، به محل اقامه نماز شروع می کنند؛ اما در برخی مناطق دیگر، از منزل کسی آغاز می کنند که به تازگی عزیزی را از دست داده است، تا بدین ترتیب غم و اندوه بازماندگان را بکاهند. این مراسم را به زبان محلی «خانه گشتی» می گویند. معمولاً مردان خانه گشتی را صبح انجام می دهند، و عصر، به زنان اختصاص دارد. در برخی روستاهای دیگر، مراسم عید همانند شهرها برگزار می شود، و مراسم حنابندان و پوشیدن لباس نو و تمیز نیز میان اکثر روستاهای سراسر کشور رواج یافته است. در اکثر مناطق برای عید فطر سه وعده غذا تهیه می کنند: نخست، در شب سی ام رمضان که به نام شب عید مرده ها (یا عید اموات) معروف است؛ دوم، در شب اول شوال که به نام شب عید زنده ها یاد می شود؛ و سوم، در روز اول ماه شوال المکرم که روز عید فطر است. در این دو شب و یک روز، زنان همسایه مواد مورد نیاز را در یک خانه جمع و غذا را با همکاری همدیگر تهیه می کنند. شب عید، کودکان و نوجوانان و زنان دستهای خود را حنا می بندند و روز عید همگی لباس نو می پوشند.

در برخی مناطق نماز عید در مساجد یا صحرا و بیرون از مسجد برگزار می شود؛ ولی در برخی مناطق دیگر، که معمولاً روستاهای کوچک اند و روحانی ندارند، نماز عید برگزار نمی شود، و مردم پس از صرف صبحانه به خانه بزرگان فامیل و دِه می روند و عید را به آنان تبریک می گویند. روز عید روز شادی و سرور است. هر گروهی از مردم به تناسب سن، جنس و موقعیت اجتماعی خود تا ظهر به سرگرمیهایی مشغول می شوند؛ مثلاً زنان با هم می نشینند و از هر دری سخن می گویند؛ پیرمردان می نشینند و چای می نوشند و خاطرات خود را برای یکدیگر حکایت می کنند؛ کودکان با دویدن و سر و صدا ، ابراز شادی کرده، خود را با بازیهای کودکانه سرگرم می سازند؛ نوجوانان به انواع بازیهای محلی مشغول می شوند؛ مردان جوان نیز یا با قصه و صحبت خود را سرگرم می کنند یا به سرگرمی های مردانه ای چون مسابقه اسب سواری و تیراندازی می پردازند. روز عید فطر، به معنای واقعی کلمه عید است و هر قدر که ممکن باشد، مردم می کوشند برنامه ها را شادتر برگزار کنند. روزهای دوم و سوم شوال نیز عید است و مردم به دیدن خویشان و دوستانی که خانه هایشان دورتر است می روند و عید را به همدیگر تبریک می گویند؛ ولی در این دو روز مراسمی برگزار نمی شود.

عید فطر در پاکستان

مردم پاکستان در این ایام این است که دامادهایی که هنوز عروسی نکرده‌اند، به همراه خانواده و فامیل برای عروس عیدی می‌برند. ونیز تازه‌عروس‌ها و تازه‌دامادها به دیدار خانواده‌های خود می‌روند.  هم‌چنین طبخ غذاها و شیرینی‌های مخصوص از دیگر رسوم مردم این کشور در عید سعید فطر است.مسلمانان در روز عید فطر، به خاطر نعمتهای معنویی که در ماه رمضان کسب کرده و آنچه درباره نعمتهای مادی آموخته اند، شکر گذاری میکنند و به همین دلیل هر مسلمان موظف به پرداخت فطریه است.

کشور کویت:

کشور کویت تنها کشوری است که مردم برای عید فطر هفت شبانه روز را به جشن گرفتن می پردازند. در این روز ها تمامی مغازه ها با پرچم هایی مخصوص عید زینت داده می شوند . تمامی منازل و مغازه ها و حتی شرکت ها نیز از قبل تمیز شده اند و بوی عود از همه جا به مشام می رسد. در این روز ها مردم به عید دیدنی اقوام و آشنایان می روند و همگی لباس هایی نو که برای این عید خریداری کرده اند ، می پوشند.

عید فطر در ژاپن

مسجد جامع توکیو هر ساله شاهد برگزاری عیدفطر و نماز فطر می باشد. مسلمانان ساکن در توکیوهمه ساله قبل از طلوع آفتاب به سوی مسجدجامع توکیو می آیند تا در نماز فطر شرکت کنند.این مسجد یکی از زیباترین و بزرگ ترین مساجدژاپن به شمار می رود. خادمین و بانیان ودست اندرکاران این مسجد اهل کشور ترکیه می باشند. این مسجد دارای دو طبقه است وحیاطش در طبقه دوم قرار دارد. مسلمانان در هردو طبقه به جماعت می ایستند. امام جماعت مسجد نیز از اهالی ترکیه است و به ترکی صحبت می کند، اما گفته های او به انگلیسی و ژاپنی هم ترجمه می شود. به طور کلی مراسم عید فطر دراین مسجد حدود 2 ساعت برگزار می شود. پس ازنماز به نمازگزاران صبحانه مفصلی داده می شود وبا شکلات و شیرینی از آنان پذیرایی می شود.مسلمانان در ژاپن که از کشورهای مختلف بانژادهای گوناگون هستند این مراسم را در مسجدبرپا می کنند و آن روز به سرکار نمی روند ومرخصی می گیرند تا در خانه نیز به جشن ادامه دهند.

عید فطر در چین

منطقه خودمختار (هوی نینگ شیا)بزرگ ترین منطقه مسلمان نشین چین است . ازمیان جمعیت 5 میلیون و 300 هزار نفری این منطقه ، (هوی ها) یک سوم آن را تشکیل می دهند. بقیه جمعیت این شهر را نیز مسلمانان تشکیل می دهند. این مسلمانان در (نینگ شیا)پیش از سه هزار مسجد ساخته اند. مسجد (تون شین ) یکی از مساجد تاریخی و بزرگ این منطقه است که نماز عید فطر در آنجا برگزار می شود. هنگامی که عید فطر فرا می رسد مقامات این شهربرای تبریک به مسلمانان و دیدار از روحانیان به این مسجد میآیند و نشست های مذهبی برگزارمی کنند و در این منطقه فعالیت های مذهبی منع ندارد و مردم مسلمان می توانند به راحتی درخیابان ها به جشن بپردازند. آنان در خیابان هاشکلات و شیرینی های خانگی پخش می کنند وسپس به دیدن بزرگ ترها می روند و صله رحم انجام می دهند.