خور موسی؛ گنج پنهان ناخدا موسی

خور ؛ گنج پنهان ناخدا موسی در خلیج فارس

سفر و صنعت دریانوردی از قدیم الایام واژه هایی مرتبط و گاهی هم مکمل یکدیگر بوده اند . شاید بتوان این ارتباط را بیش از یک قرن دانست به هر حال علاقه شدید انسان به دریا ، سفرهای دریایی و کنجکاوی دنیای زیرآب سوژه بسیاری از تحقیقات، کتاب ها ، فیلم ها و از همه مهمتر پیشرفت صنعتی دریانوردی بشر بوده است. اما از منظر صنعت نوظهور گردشگری دراین زمینه یعنی صنعت دریانوردی شرکت های توریستی به تازگی حضور فعال و گسترده ای را آغاز کرده اند و از هرگونه امکانات برای سرمایه گذاری و برگزاری تورهای گردشگری خود استفاده کرده اند. این فرصت ها می تواند زیباترین مناطق دریایی، لاشه کشتی غرق شده در اعماق آب، سفرهای دریایی به قطب یا خود صنعت کشتی سازی باشد.

هر چند در نگاه اول سواحل زیبا و کشتی های بسیار لوکس تفریحی و بسیار مجلل به عنوان اصلی ترین جذابیت برگزاری اینگونه تورهاست، اما تاریخ نشان داده که حتی لاشه کشتی های غرق شده یا نجات کشتی های به گل نشسته در این صنعت درآمدزا یعنی گردشگری می توانند سوژه هایی بسیار مناسب برای ماجراجویان دریایی و در عین حال موقعیتی طلایی برای دست اندرکاران صنعت گردشگری باشد.

به عنوان مثال می توان از برگزاری توری کوچک به بهانه مشاهده مراحل بیرون کشیدن لاشه کشتی تفریحی کوستا کونکوردیا که در سواحل توسکانی ایتالیا غرق شده بود، توسط یک شرکت توریستی اشاره کرد. این در حالی است که حتی از همان روزهای اولیه حادثه برخی از شرکت های توریستی برای انتقال علاقمندان به دیدن حادثه از نزدیک اقدام به برگزاری تورهای بسیار محدودی کرده بودند. اگرچه این اتفاق تلخ توجه رسانه های زیادی را به منطقه توسکانی و جزیره محل حادثه جلب کرده بود اما پس از گذشت چند روز تمام عناوین منفی خبری جای خود را به زیبایی های منطقه وهیجان مراحل نجات لاشه کشتی دادند.

در این حادثه اگر دقت می کردیم تمامی گزارش های تصویری و خبری آن  پس از چند روز، قبل از به تصویر کشیدن لاشه کشتی حادثه دیده و یا مراحل امداد و نجات ابتدا از امکانات گردشگری و زیبایی های طبیعی جزیره شروع می شدند و سپس به اصل ماجرا می رسیدند که این فرصتی بسیار مناسب برای گسترش صنعت گردشگری حتی در زمان وقوع این حادثه ناگوار برای دست اندرکاران گردشگری منطقه بود. تازه ترین نمونه اینگونه تورها را می توان از برگزاری تور دریایی ویژه ای در یکصدمین سالگرد غرق شدن کشتی مسافربری تایتانیک از لندن تا نیویورک عنوان کرد. بنابراین این دو نمونه گواه این هستند که صنعت گردشگری دریایی هرگز مخصوص مناظر بسیار زیبا و سواحل بکر نیست بلکه هنگام تلخ ترین حوادث جهان نیز فعال و پولساز خواهد بود.

اما ارتباط این مقدمه با صنعت گردشگری ایران چیست؟ ایرانی که علاقمند به رشد و گسترش صنعت گردشگری خود بوده و هست ؛ بنظر بسیاری از کارشناسان گردشگری داخلی و خارجی ایران در صورت رونق صنعت گردشگری خود می تواند وابستگی به دلارهای نفتی را کناربگذارد و با توجه به گذشته و پتانسیل غنی طبیعی و تاریخی خود درآمدی هنگفت برای کشور تامین کند.

به هر حال رونق صنعت گردشگری ایران می تواند زمینه ساز اشتغالزایی فراوانی برای جامعه جوانش باشد. بنابراین و با توجه به امکانات و پتانسیل های بسیار مناسب کشور بخصوص در زمینه گردشگری دریایی و ساحلی لزوم توجه بر این امر برای هیچکس پوشیده نیست.

با توجه به سواحل شمالی و جنوبی کشور، صنعت گردشگری ایران می تواند بیشترین و بهترین امکانات رفاهی و گردشگری را در اختیار علاقمندان و ماجراجویان دریایی خود قرار دهد بطوری که می توان گفت سواحل شمالی و جنوبی ایران نعماتی الهی در اختیارمان هستند که باید با سرمایه گذاری دقیق و استفاده بهینه از آنها در جهت رشد و گسترش صنعت گردشگری دریایی کشور و در نهایت حفظ و نگهداری ثروت های نفتی کشور کوشید.

اگرچه سواحل و امکانات تفریحی ورزشی در ساحل جنوبی ایران به دو جزیره کیش و قشم اختصاص یافته است، اما این تمرکز باعث شده تا شاید توجه مسئولین به دیگر پتانسیل های موجود منطقه کمتر باشد که بارزترین آنها را می توان گنج پنهانی چون خور موسی دانست. این خور که یکی از آبراهه های بسیار مهم در منطقه خلیج فارس هست با عمقی حدود 50 متر برای عبور کشتی های تجاری و نفکش بسیار مناسب شناخته شده که از گذشته نیز اهمیت تجاری آن باعث سرمایه گذاری های هنگفتی در خور موسی در راستای تحقق تجاری نه تفریحی آن شده بود.

خور موسی که یادگارهای ناگواری از حملات رژیم بعث عراق را در دل دارد و هم اکنون به دلیل نزدیکی به مراکز نفتی و تاسیسات تجاری بندر امام خمینی و ماهشهر به عنوان یکی از مناطق بسیار مهم اقتصادی ایران بشمار می رود می تواند به عنوان یکی از اصلی ترین مناطق گردشگری ایران نیز به اقتصاد کشور و رشد و شکوفایی صنعت گردشگری ایران کمک کند. ولی همانند گنجی پنهان از دید مسئولان گردشگری کشور در میان تاسیسات انبوه نفتی و بندری محصور گشته و هنوز هم کشف نشده است.

 نیزارهای بسیار انبوه، طبیعتی جالب با وجود جانوران دریایی چون دلفین ها و صدف های بسیار کمیاب این خور یا بطور کل اکوسیستم بسیار مناسب منطقه، اگرچه امروزه شاهد عبور مرور کشتی های بزرگ تجاری و نفتی هستند اما قابلیت پذیرایی از گردشگران و ماجراجویان دریایی را  نیز دارند . این گنج پنهان به جای مسئولیت جابه جایی دلارهای نفتی توان درآمدزایی و انتقال دلارهای غیر نفتی را به داخل مرزهای کشور دارد.

از آنجا که در دوران هشت سال دفاع مقدس این خور و مناطق اطراف آن به عنوان یکی از مناطق عملیاتی بوده اند و یادگارهای بسیاری از این دوران در جایجای خود دارند؛ می توانند به عنوان مقصدی برای بازدیدکنندگان مناطق جنگی بشمار آیند. بطور کلی  بازدید از مناطق جنگی پس از پایان جنگ امروزه به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری در کشورهای جنگ زده شناخته شده و این منطقه از ایران هم با تجربه هشت سال دفاع مقدس می تواند به عنوان یکی از مقاصد گردشگری جنگی برای ماجراجویان ، گردشگران داخلی و خارجی شناخته شود . بنابراین با نگرشی ریزبینانه تر بر این گنج پنهان متوجه می شویم که خور موسی با توجه به تمام امکانات طبیعی ، تاریخی و جنگی خود فرصتی طلایی و مناسب را برای رشد صنعت گردشگری ایران در اختیار دارد.

اما شاید این سئوال مطرح شود که چگونه این خور جنگ زده و در محاصره تاسیسات جدید و قدیمی نفتی می تواند برای جذب گردشگران داخلی و خارجی محلی مناسب باشد و یا اینکه چگونه می توان سرمایه گذاران صنعت گردشگری را برای سرمایه گذاری در آن منطقه نفتی و جنگ زده  متقاعد کرد؟

برای رسیدن به جواب این سئوال ها به اختصار به 2 نمونه بسیار موفق خارجی در این زمینه که پیشتر در همین ضمیمه بطور مفصل درباره آنها سخن گفته شده، اشاره خواهیم کرد و پس از آن دوباره به داخل مرزهای ایران جهت بررسی توانمندی های این خور باز می گردیم .

اگر نخواهیم به نمونه جنگی این منطقه یعنی کشور ویتنام اشاره ای داشته باشیم در دو زمینه گردشگری دریایی و صنعتی می توان اینگونه عنوان کرد که : در زمینه صنعت گردشگری دریایی در مناطقی چون خور موسی، به خاطر داریم که شهر کرالا در جنوب هندوستان با برپایی تورهای بسیار جذاب روزانه یا ساخت هتل های شناور روی قایق های بزرگ از باتلاق های منطقه که ظاهرا بدون استفاده بودند درآمدزایی کرده و در زمینه جذب هرچه بیشتر گردشگران سرمایه گذاری خوبی انجام داده. بطوری که امروزه این سوئیت های شناور یا همان قایق های محلی به عنوان یکی از اصلی ترین جاذبه های گردشگری کرالا در میان گردشگران دریایی و ماجراجویان علاقمند به هندوستان شناخته شده است.

 اما دومین شاهد مثال ما درباره گردشگری صنعتی یا گردشگری کارخانجات خواهد بود. گردشگری کارخانجات که به عنوان یکی از زیرمجموعه های صنعت گردشگری توسط ایالات متحده آمریکا به جهانیان معرفی شد. این گونه که بسیاری از کارخانجات معروف ایالات متحده آمریکا مثل شرکت بوئینگ و اتومبیل سازی شورولت به عنوان جاذبه گردشگری درب کارخانجات خود را بروی بازدید کنندگان در غالب تورهای گردشگری گشوده اند . این زیرمجموعه یعنی گردشگری کارخانجات هم اکنون هم با توجه به استقبال گردشگران از رونق بسیار مناسبی برخوردار است که می تواند در این آبراه یا همان خور موسی مورد استفاده قرار گیرد.

بنابراین با توجه به دو شاهد مثال بالا، به داخل مرزهای کشور باز می گردیم و به منطقه خور موسی بیشتر دقت می کنیم در می یابیم که جواب سئوال های مطرح شده دقیقا پیش رویمان بوده اما به آنها توجه نداشتیم . بنابراین جواب طبیعت و صنایع منطقه خواهد بود بطوری که امروزه طبیعت بکر منطقه که بهترین شرایط را برای جذب گردشگران در اختیار صنعت گردشگری ایران قرار داده هم اکنون بدون استفاده روزگار سپری می کنند. اما از نظر صنعتی می توان به یادگارهای جنگی خور که در واقع لاشه کشتی های غرق شده توسط رژیم بعثی عراق هستند  اشاره کرد.

دولت ایران به تازگی برای پاکسازی این آبراهه تجاری از این یادگارهای جنگی اقدام به خارج کردن آنها از اعماق آبراهه خور موسی کرده است که همین عملیات می تواند خود بیشترین جاذبه گردشگری منطقه باشد. پس با توجه به 2 پتانسیل اصلی منطقه خور موسی هم برای برگزاری تورهای دریایی و اقامتی گردشگران داخلی و خارجی در میان نیستانها و هم از نظر صنعتی منطقه ای بسیار مناسب برای سرمایه گذاری در صنعت گردشگری خواهد بود.

پس با توجه به علاقه گردشگران و ماجراجویان دریایی درکنار بازدید کنندگان مناطق جنگی در قالب راهیان نور  برای زندگی روی قایقهای شناور محلی که همانند سوئیت های بسیار مجلل تجهیز شده اند و پتانسیل های بسیار مناسب خور موسی که یکجا همه این امکانات را در اختیارشان قرار می دهد چرا نباید شاهد مشهور شدن این منطقه به عنوان مهمترین مقصد لنگر انداختن کشتی های تفریحی یا ورود گردشگران به آن باشیم؟

بنابراین برای رسیدن به این آرزو بسیار منطقی در خور موسی  بیشترین مسئولیت بردوش مهمترین نهاد گردشگری ایران یعنی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خواهد بود تا با ایجاد ارتباطی مناسب  با ارگان های مربوطه و با مدیریتی صحیح و برنامه ریزی دقیق در خور موسی زمینه اشتغالزایی جوانان منطقه را به سرعت فراهم کند و در کنار شادی شنیدن اخبار مربوط به بومی شدن تکنولوژی بیرون کشیدن لاشه کشتی های غرق شده در خور شاهد حضور گسترده گردشگران ورودی به منطقه ، که در نهایت باعث التیام زخم های دوران جنگ در منطقه خواهدبود ، باشیم. حالا که این فرصت و موقعیت طلایی به خواست پروردگار و پس از هشت سال دفاع مقدس و ایستادگی ساکنان منطقه در اختیار آنها قرار گرفته جایز نیست این موقعیت را از دست بدهیم و صرفا به شادی پاکسازی منطقه از لاشه های کشتی های غرق شده و سرمست از باز شدن کامل خور موسی برای عبور و مرور نفت کش ها جهت خروج این سرمایه ملی از کشور باشیم.

به امید روزی که شاهد ورود کشتی های تفریحی از اقصی نقاط دهکده جهانی در غالب گردشگری حلال به خورموسی باشیم، بطوری که این خور مبداء حضور گردشگران بین المللی در ایران و آشنایی انها با فرهنگ غنی ایران از نزدیک باشد.

عماد عزتی

24/1/91