روستاها ؛ فرصتی برای توسعه پایدار

نگاهی جایگاه گردشگری روستایی در ایران

سادگی ، تحرک و شادابی زندگی با انقلاب صنعتی رفته رفته جای خود را به تجمل و زندگی ماشین داد تا اینکه پس از چند دهه دوباره بشر برای بازیابی آرامش و استراحت هنگام تعطیلات از دنیای شهری به سوی روستاها روی آورد.

همین موضوع باعث شد تا تقاضایی نوین برای سفرهای زندگی شهری انسان شکل گیرد و راهکاری برای توسعه گردشگری شد. گردشگری روستایی به عنوان یک فعالیت تفریحی اجتماعی، در نیمه دوم قرن هجدهم در انگلستان و اروپا شکل گرفت. پیش از آن هم مناطق روستایی برای فعالیت‌های تفریحی مورد استفاده قرار می‌گرفتند، اما شرکت در این فعالیت‌های تفریحی محدود به اقشار برتر جامعه بود. در قرن نوزدهم و بیستم به دلیل توسعه حمل و نقل و سهولت جابه‌جایی، راه‌یابی به روستاها آسان شد. رشد سریع تقاضا برای گردشگری روستایی از سال ۱۹۴۵ آغاز شد. در این زمان گردشگری روستایی شاهد رشدی چشمگیر و گردشگری بین‌المللی نیز شاهد رشد جمعیت بود و افزایش تقاضا برای گردشگری روستایی تا اندازه‌ای منجر به توسعه گردشگری شد.

هرچند هنوز بسیاری از کارشناسان در زمینه تعریف گردشگری روستایی به توافق نهایی نرسیده اند اما نمونه‌های زیادی از انجام فعالیت‌های گردشگری در نواحی روستایی وجود دارد و می توان آنها را اینگونه برشمرد: فعالیت‌های مبتنی بر طبیعت، جشنواره‌ها، وقایع میراث، جاذبه‌های مبتنی بر جامعه‌ بومی، گردشگری کشاورزی، نمایشگاه‌های هنری و صنایع دستی ، تئاتر اجتماع محلی که همه و همه در غالب گردشگری روستایی انجام می پذیرند و همه این موارد باعث شده گردشگری روستایی به عنوان فلسفه‌ ای برای توسعه روستایی نیز مطرح شود که این جنبه دارای سه دیدگاه مهم است: از یک دیدگاه، گردشگری راهبردی برای توسعه روستایی و انعکاس دهنده ویژگی‌های محیط روستایی است. دیدگاه دیگر گردشگری را ابزار و سیاستی برای باز ساخت اقتصاد روستایی می‌شناسد. بعضی نیز گردشگری را سیاست و ابزاری برای توسعه روستایی پایدار قلمداد کرده‌اند.

گردشگری روستایی راهبردی برای توسعه اقتصادی 

علی حسین پور کارشناس گردشگری ، درباره صنعت گردشگری  جایگاه آن در جوامع امروزی  می گوید: اقتصاد توریسم بهترین محرک برای کشورهایی است که به دلیل تک محصولی بودن یا محدودیت منابع درآمدی دارای اقتصاد ناکارآمد هستند، حال می‌رود تا توسط بسیاری از کشور‌های در حال توسعه به یکی از بزرگترین واقعیت‌های اقتصادی تبدیل شود.

وی با اشاره به اهمیت توسعه گردشگری روستایی در بهبود کیفیت زندگی و اقتصاد روستاهای کشور می افزاید: اگر درآمد برخی از کشورهای جنوب شرقی آسیا را که امروز به قطب های صنعتی و اقتصادی جهان تبدیل شده اند ارزیابی کنیم به راحتی مشاهده می‌شود که بخش بزرگی از این منابع مالی از طریق اقتصاد توریسم پویا در این کشورها به دست آمده است و این چیزی نیست جز اینکه کشورهای فوق صنعت گردشگری و نقش آن را در اقتصاد امروز درک کرده‌اند.

این کارشناس ضمن تاکید بر توسعه گردشگری روستایی می گوید: گردشگری روستایی در حال تبدیل شدن به یکی از بزرگترین واقعیت‌های اقتصادی جهان است.

حسین پور تصریح کرد: یکی از راهبردهای که اخیرا در اغلب کشورهای جهان مورد توجه قرار گرفته است، توجه و تاکید بر توریسم در نواحی روستایی دارای پتانسیل و زیرساخت‌های لازم جهت گسترش گردشگری است.

از سوی دیگر قربان عباسی مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان نیز درباره گردشگری روستایی می گوید: گردشگری روستایی نیز از جمله انواع گردشگری است که در دیگر کشورها از جذابیت و سودآوری بسیاری برخوردار است وکشور ایران و به ویژه استان گلستان در این زمینه پتانسیل های قابل توجه ای دارد که در صورت توجه و بالفعل نمودن آن شاهد تحول جدی در روند توسعه گردشگری ایران زمین خواهیم بود و جاذبه هایی نظیر طبیعت، آب و هوا ، اماکن تاریخی و مذهبی ، مزارع ، کوهستان ها و منابع آبی روستاها می توانند در این زمینه نقش داشته باشند.

وی ضمن تاکید بر توسعه زیرساخت های گردشگری روستایی در روستاهای هدف ایران تصریح کرد: در این راستا باید به توریسم روستایی به عنوان یک راهبرد اثر بخش برای توسعه اقتصادی نگریست و به جوامع روستایی برای سازماندهی ساخت‌ها و تبیین کارکردهای توریسم روستایی و هدایت آنها در جهت دستیابی به اهداف رشد و توسعه جامعه محلی کمک کرد و در این صورت است که می‌توان به رشد و تنوع بخشی اقتصادی جوامع روستایی امیدوار شد .

عباسی یکی از راهکارهای توسعه گردشگری روستایی را استفاده از امکانات دنیای مجازی می داند و می گوید: جایگاه دنیای مجازی در زندگی امروز ما قابل انکار نیست بنابراین می توانیم با معرفی جاذبه های بکر روستاهایمان برای گردشگران داخلی و خارجی ایجاد انگیزه کنیم و آنها را به منطقه مورد نظر خود با رعایت تمام حقوق حفاظت از محیط زیست دعوت نماییم.

گلستان ؛ پایتخت گردشگری روستایی کشور

معاون عمرانی استاندار گلستان درباره پتانسیل موجود در توسعه گردشگری روستایی کشور می گوید: استان گلستان به دلیل جاذبه‎های طبیعی، فرهنگی، تاریخی و مذهبی واقع در محدوده روستاها، می‎تواند به پایتخت گردشگری روستایی کشور تبدیل شود.

عبدالرضا دادبود ؛ رئیس کارگروه گردشگری استان گلستان خاطرنشان کرد: برگزاری جشنواره‎های گوناگون در ایام مختلف سال و استقبال بسیار صورت گرفته از این جشنواره‎ها، ظرفیت استان در حوزه گردشگری روستایی را عیان کرده و اکنون نیاز است با برگزاری نشست‎های کارشناسی، تصمیمات لازم را در راستای استفاده از این ظرفیت‎ها برای جذب گردشگر اتخاذ کرد.

دادبود افزود: در بحث‎های مرتبط با گردشگری علی‎الخصوص گردشگری روستایی علاوه بر استفاده از این ظرفیت برای معرفی استان، باید به بحث اقتصاد گردشگری نیز توجه لازم را داشت به نحوی که فعالیت‎ها در نهایت سبب کسب درآمد و ایجاد تحول اقتصادی در زندگی روستائیان و فعالان این حوزه شود.

قائم مقام ستاد تسهیلات سفرهای استان گلستان اظهار داشت: ارائه آموزش‎های لازم به روستائیان و فعالان حوزه گردشگری روستایی، صیانت از جاذبه‎های طبیعی و فرهنگی و تاریخی و مذهبی روستاها، شناساندن بیش از پیش جاذبه‎های گردشگری روستایی استان، هماهنگی با تورهای گردشگری مطرح کشور و … می‎تواند به عنوان نقشه راه در حوزه گردشگری روستایی مدنظر باشد.

«بزم» پاتوق گردشگران خارجی

اگر از تمام امتیازات مطرح شده و اما اگرها درباره گردشگری روستایی بگذریم بیشتر فعالان و دست اندرکاران عرصه گردشگری علاقمند هستند نمونه ای عینی و شاهد مثالی در این زمینه داشته باشند که بدون تردید با نام روستای «بزم» در استان فارس برخورد خواهند کرد . روستایی که کمتر از یک دهه پیش حتی مردم شیراز زیاد از آن نمی دانستند و هم اکنون شهرت آن خارج از مرزهای کشورمان و بیش از 40 کشور دنیا به گوش می رسد.

شهرتی که به واسطه مهمان نوازی عباس برزگر، یکی از روستائیان در پناه دادن به دو گردشگر آلمانی که با موتور سفر می کردند ، کلید خورد و هم اکنون «بزم» را به عنوان پاتوق گردشگران خارجی معروف کرده است و خبرنگاران شبکه های تلویزیونی خارجی از کشورهایی چون آلمان، تایلند و روسیه از آن سخن گفته اند.

عباس برزگر بنیان گذار گردشگری روستایی در «بزم» ضمن تاکید بر اینکه تمامی روستاهای ایران قابلیت استفاده و بهره برداری در زمینه توسعه گردشگری روستایی را دارند، می گوید: این نوع گردشگری نیازمند حمایت سازمان میراث فرهنگی و البته مسئولان امر است و می تواند از مهاجرت روستائیان به شهرهای مختلف کشور جلوگیری کند.

بنابراین بجاست که مسئولان امر بخصوص سازمان میراث فرهنگی به این مهم توجه ویژه داشته باشند و با استفاده از ابتکار عمل جامعه بومی روستا ابتدا به فرهنگ سازی در زمینه توسعه گردشگری روستایی گام بردارند تا بتوانیم با ایجاد اشتغال علاوه بر حفظ و حراست از آئین و فرهنگ روستایی کشورمان در زمینه جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها نیز اقدام نماییم.