آموزش متخصص گردشگری

کسب و کار نگاهی به آموزش در گردشگری ایران داشته است

نویسنده: عماد عزتی

مدتی است با رویکرد جدید دولت نسبت به صنعت گردشگری نگاه مسئولان و البته دست اندرکاران صادرات نامرئی به این صنعت تغییر کرده و برخی کاستی ها و نبود استاندارد در این صنعت؛ به همین دلیل خودنمایی می کند. هرچند بسیاری خدمات گردشگری را به دلیل تنوع در قالب استاندارد نمی بینند اما براساس تحقیقات و البته تجربه کشورهای موفق در این زمینه در صورت استاندارد سازی می توان جهانی شدن را تجربه کرد.

از این رو یکی از ارکان اصلی توسعه گردشگری در کشورهای پیشرفته در صنعت گردشگری بحث آموزش و مهارت های نیروی انسانی در قالب استانداردی جهانی است که با سخت گیری ها و ریزبینی مسئولان نسبت به آنها اعمال قانون می شود؛ اما متاسفانه در کشورمان علی رغم پتانسیل بالای گردشگری و البته وجود فارغ التحصیلان  متعدد هنوز این گروه آموزشهای استانداردی ندیده و صرفا با گذراندن دوره هایی نظری و کوتاه به عنوان نیروی متخصص در گردشگری از آنها یاد می شود .

شاید در همه زمینه ها و رشته های تخصصی گردشگری بتوانیم این معضل را به عینه ببینیم اما در حرفه تورگردانی که در واقع اصلی ترین رکن گردشگری در هر منطقه است بیش از پیش خودنمایی می کند و صادرات نامرئی کشورمان نمیتوان روی تخصص آنها حسابی بازکند.

در این زمینه آرش نورآقایی، رییس کانون انجمن های صنفی راهنمایان گردشگری سراسر کشور ضمن تاکید بر ناکافی بودن آموزش های راهنمایان گردشگری کشورمان می گوید: همواره از آموزش و رسیدن به استانداردهای جهانی به عنوان یکی از ارکان پیشبرد گردشگری نام برده شده است و این کانون از حدود سه ماه قبل که به فدراسیون جهانی راهنمایان گردشگری WFTGA   پیوسته در این زمینه گام برداشته و با بهره گیری از راهنمایان فعال در این فدراسیون در صدد ارتقای دانش خود در سطح بین المللی برآمده است.

نورآقایی ضمن اشاره به روند اشتباه آموزش تورگردانان در سالهای گذشته می افزاید: همانطور که می دانیم گردشگری در کشورمان تقریبا از اواخر دهه 40 شمسی رونق گرفت و کم کم با توسعه مواجه شده بود که انقلاب شد و پس از آنهم جنگ و تحریم ها باعث شد تا صنعت گردشگری ایران صرفا به یک یا دو هتل باقی مانده از رژیم گذشته خلاصه شود بنابراین حدود بیست سال در آن زمان از توسعه گردشگری بین المللی عقب ماندیم.

اما پس از پایان جنگ و شروع دوران بازسازی کشورمان توجه به گردشگری دوباره به اوج خود رسید و بسیاری از مسئولان و دست اندرکاران گردشگری بدون برنامه ای خاص در این زمینه شروع به کار کردند و خیل عظیمی از افراد علاقمند، به کانون جهانگردی و موسسات و آموزشگاهها مربوطه مراجعه کرده و با سبک ها و روشهای ابتدایی که مربوط به دو دهه قبل بود در این زمینه یعنی راهنمای گردشگری یا تورگردان مدارکی هم دریافت کردند اما این مدارک هم اکنون به معضلی در صنعت نوین گردشگری ما تبدیل شده است چون آن آموزش ها هیچ مطابقتی با استانداردهای کنونی بازار گردشگری بین المللی نداشته و تلاشی هم برای بروز کردن آنها نکرده ایم.

• دوره های ناکافی

 آرش نور آقایی رییس کانون انجمن های صنفی راهنمایان گردشگری سراسر کشور با تاکید بر ناکافی بودن زمان و دوره های آموزشی تورگردانان در کشور می گوید: «تعداد روزها و ماه هایی که راهنمایان گردشگری باید آموزش ببینند در ایران کم است.

وی در این زمینه به شرایط دریافت کارت راهنمای گردشگری در کشور ترکیه اشاره می کند و می افزاید: طبق خبر دقیقی که دارم اگر کسی بخواهد در این کشور راهنمای تور شود باید 9 ماه کلاس بگذراند و 45 روز مجبور است سفر کند.

این درحالی است که در کشورمان اگر کسی بخواهد کارت راهنمای گردشگری دریافت کند یک دوره شش ماه با کلاس های پاره وقت را می گذراند و در مورد سفر هم هیچ سختگیری درکار نیست و با یک سفر نیم روزه یا در خوشبینانه ترین حالت یک روزه کار تمام می شود و کارتی برای وی صادر می شود .

این فعال گردشگری می افزاید: «این نوع آموزش سبب شده تا با تعداد زیادی از افرادی مواجه شویم که کارت دارند ولی برای آنها کارت نیست یعنی مهارت‌های لازم برای راهنما شدن را دارا نیستند ؛ در چنین شرایطی است که جامعه تورگردانان ایران می گوید با 300 نفر مصاحبه و تنها 3 نفر مورد قبول آنها بوده است و می گوییم آمار بیکاری در بین فارغ التحصیلان گردشگری بالاست.

لزوم بازنگری در روند آموزش نیروی انسانی

از سوی دیگر  ناصر عندلیب  مدیرعامل شرکت کاراد ، مجری هتل بین المللی فرودگاه امام خمینی ضمن تاکید بر ناکافی بودن مهارت های فارغ التحصیلان رشته های مختلف گردشگری در کشور می گوید: پس از سرمایه گذاری و البته ساخت هتلی 5 ستاره زیر نظر متخصصان خارجی برای استخدام کادر فنی و نیروی انسانی این هتل اقدام کردیم اما متاسفانه با مشکلی بسیار جدی مواجه شدیم آنهم مدارکی بدون پشتوانه تجربی در رشته های مورد نیازمان بود.

وی اینگونه ادامه می دهد که بسیاری از متقاضیان در این زمینه مراجعه کردند و مدارک مناسبی ارایه می کردند اما هیچ مهارت فنی در آنها دیده نمی شد بنابراین سعی کردیم با توجه به نیاز خودمان بین همین افراد، گروهی را انتخاب کنیم و دوباره خودمان آموزش دهیم.

عندلیب با اشاره به پراکنده بودن سیاست های آموزشی کشورمان در زمینه پرورش نیروی متخصص صنعت گردشگری می گوید: با توجه به اینکه هم اکنون ایران در توسعه گردشگری بسیار جدی شده لازم است جلوی پراکندگی آموزش و تربیت نیروی انسانی مورد نیاز را از هم اکنون بگیریم تا از آنسوی پشت بام سقوط نکنیم. بنابراین مسئولان باید در این زمینه اقدام به سیاست گذاری درستی کرده و با استفاده از آموزشگاههای ذی سلاح و البته امکانات سازمان فنی حرفه ای برای پرورش نیروی ماهر و دارای تجربه عملی گردشگری اقدام نمایند نه اینکه در کلاس درس و پای تخته آموزش سرآشپزی داده شود چون از این کلاس سرآشپز بین المللی بیرون نخواهد آمد.

وی در ادامه می افزاید بسیاری از دانشگاه های ما که معروف به آموزش از راه دور هستند هم اکنون رشته های مختلفی در صنعت گردشگری را آموزش می دهند سئوال اینجاست که آیا واقعا فردی که از این دانشگاه در مقاطع مختلف فارغ التحصیل می شود می تواند در صنعت گردشگری ایران جایگاهی داشته باشد یا اینکه به دنبال میز و دفتر مدیریت است؟ گردشگری جای عمل و مهارت است اما هم اکنون ما مشغول تربیت نظریه پرداز هستم ، ما نیروی فنی و متخصص نیاز داریم نه پشت میز نشین.

در همین حال آرش نورآقایی ضمن اشاره به پراکنده و غیر استاندارد بودن آموزش های ارایه شده در زمینه تربیت تورگردان های حرفه ای توسط مراکز مختلف می افزاید: با توجه به آنکه نمی‌توانیم جلوی آموزشگاه ها را بگیریم، به سوی بهره گیری از راهنمایانی برآمدیم که خودرا با آموزش‌های جهانی همراه ساخته‌اند چنانکه طبق صحبت‌های اولیه با مسئولان سازمان میراث و گردشگری، از این پس اگر راهنما تا مدتی تور نداشته باشد کارت او باطل خواهد شد. با این کار سعی کردیم تمام تورگردانان کشورمان را وادار به تحرک و به روز کردن اطلاعاتشان کنیم»

 نورآقایی در پایان با زیر سوال بردن روش آموزش در کشورمان می گوید: کتاب‌ها به روز نیستند و آموزشگاه های موجود هم بدون هماهنگی با سیاست های کلان مشغول به ارایه آموزش های خود هستند چون استانداردی در این زمینه درنظر گرفته نشده است، بنابراین با استاندارد کردن آموزش می توان گردشگری را نیز استاندارد کرد.